Ekonomide karar vericiler için fırsat dönemi başlıyor
31 Mart seçimlerinin sonuçlanması ile birlikte Türkiye’nin ekonomi politikalarında yeni düzenlemeler ve ilaveler gelecektir. Bu uygulamalar özellikle a) Tüketim b) Yatırım (selektif uygulamalar) c) Kamu harcamaları d) Vergi uygulamalarına yönelik olacaktır.
Tüm bu yeni yaklaşımlar özellikle bütçe bağlantılı kamu finansmanı öncelikli denge sağlayıcı sonuçlar öncelikli olması beklenmelidir. Dış denge (Cari işlemler dengesi) yapısal olarak zaten daralacaktır.
Bugünkü koşullarda Türkiye 2028 Mayıs ayında seçime gidecek olması mevcut yapısal bir çok sorunun çözümüne odaklı hareket etmesine imkan vermektedir. Ancak bu konuda geçmiş yıllar beklentimizi yüksek tutmamıza imkan vermemektedir. Yapısal sorunları eğer gruplamak gerekirse…
A) Ekonomide yapısal sorunlar
B) Ekonomi dışı yapısal sorunlar
A) Maliye politikasının (vergi) değişimi.
-Üretim yapısının değişimi.
-Kamu harcamalarının iyileştirilmesi.
-Yatırım teşviklerinin değişimi.
- Kredi koşullarının düzenlenmesi.
B) Eğitim süreçlerinin değişimi.
-Hukuk sisteminin değişimi.
- İnsan hakları ve demokrasi süreçlerinin iyileştirilmesi.
-Tarım politikalarının değişimi.
- Ana başlıklarıyla ifade etmeye çalıştığım bu konuların 2028 yılına kadar çözüm süreçleri başlaması.
-Türkiye ekonomisinin sürdürülebilir büyüme ve kalkınma yapısına kavuşması için temel şartlardandır.
-Bugüne kadar kriz süreçlerini çözme yönünde geçici ve toplumun tüm kesimlerini dahil etmeden yapılan uygulamaların kalıcı sonuç vermediği unutulmamalıdır.
17 Nisan 2024 itibarıyla ülkemiz ve dünyada fırsatlar ve tehditleri sıralamak gerekirse...
FIRSATLAR
-Euro/dolar seviyesinde volatilite devam ediyor ama yön euro tarafında, 2024 parite öngörü 1,10-1,15
-2024 Yılında Merkez Bankaları için faiz düşüş sürecinin başlayacak olması (gecikiyor).
-Türkiye’nin CDS, reyting notu ve uluslararası gri listeden çıkmasına bağlı yabancı sermaye girişinde artış beklentisi.
-Sıkı para programına sadık kalındığı taktirde reyting not artışı ve döviz kurunda gevşeme, yabancı sermaye girişi beklenmelidir.
- Çin ve ABD bu yıl resesyona girmeyecek.
-Uluslararası kredi kuruluşlarının pozitif raporlarının dış kaynak girişlerinde düşük de olsa girişlerin başlaması.
- 2024 ikinci yarısı özellikle son çeyrek ekonomi de stabilite sağlanması bekleniyor.
-Türkiye de enflasyon nitelik değiştirerek Talep kaynaklı hale dönüşmesi faize duyarlılığı artmaktadır.
- Yerel seçim sonrası dezenflasyonist programın uygulanmaya devam edecek olması.
TEHDİTLER
- Küresel tedarik zincirinin aksaması gizli global enflasyon riski (firmalar alternatif tedarikçi altyapısını hazırlamalı).
-Türkiye’de enflasyonla faiz dışında bir mücadele sürecinin oluşturulmamış olması.
-Ekonomi politikasında olağanlaşma sürecinin sıkı para politikasının etkileri (faiz artışı) TCMB faizinin seviyesinin etkisiz kalması, etkileri alacakların maliyeti, kredilerin maliyeti, alacak riski, şirket değeri, sermaye kazançları etkilenecektir…
- Zayıflayan iç talep ve dış talebe bağlı olarak Pazar riskinin artması.
- TCMB faizlerinin artma beklentisinin devam etmesi.
-Almanya öncelikle AB’nin resesyona girmesi.
- İran-İsrail krizinin sıcak çatışmaya dönmesi.
- Çin kaynaklı emtia ve petrol fiyatların artış trendine girmesi.
-Enflasyon, faiz ve kur seviyelerinde zirve beklentisinin yukarı revize beklentisi faiz %55, enflasyon %75, $ (yılsonu ) 42 TL (Politika merkezi $>Enflasyon>).
-Krediye ulaşılabilirlikte rahatlamaya rağmen maliyetin artması ve vadenin kısalması.
- 2024 yılında değerlenecek TL’nin ihracat fiyatlamasında yaratacağı negatif etki.
-İşletme sermayesi ihtiyacını artırması, kredi maliyetleri ve ulaşılabilirlik sorunu.
- Seçim sonuçlarının ekonomi politikalarının devam etmeme riski.
-Dünya da seçimler özellikle ABD seçimlerinin dünyada Jeopolitik değişiklikler yaratma olasılığı.
- İklim değişikliğinin pazar, üretim, yatırım faaliyet riskleri yaratması (firma kendini sorgulamalı).
-Sürdürülebilirlik ve işletme faaliyetleri ilişkisinin (yeşil mutabakat) dönüşüm maliyetleri (firma kendini sorgulamalı).
- Dijitalleşme, yapay zekâ uygulamaları ve otomasyon yatırımlarının iş planlarına girmekte gecikmesi (firma kendini sorgulamalı).
2024 yılı ve olağanlaşma dönemine kadar mikro ölçekte firmalarımız için operasyonel aksiyonlar...
Tüm tavsiyelere hedef konarak aylık takip edilmeli
- Kalite iyileştirmeleri (hurda, fazla mesai, duruş kayıp zamanı vb).
-Satın alma iyileştirme vade ve fiyat süreçleri.
-Kârlı ürün ve müşterilerin cirodaki payının artırılması.
-Finansal borçların vadesinin uzatılması.
- Mamul stok azaltılması, tahsilatların hızlandırılması, tedarik vadelerinin uzatılması.
- Bütçe ve stratejik plan çerçevesinde yatırım süreçlerinin yönetilmeli.
-Üretim süreçleri ve proseslerin sabit maliyet düşürücü aksiyonlarını almak (outsource).
-Nakit öncelikli icra performansı sağlanmalı ve sürdürülmeli.
- İnsan kaynakları performansının verimlilik esası ile teşvik ve caydırma araçları etkin kullanılmalı.
-Makine ekipman verimliliği ölçülmeli ve artırılmalı, modası geçen ekipmanın sadeleştirilmesi.
-İhracat ve iç pazarda zayıf yönlerimiz ile rakiplerin güçlü yanlarına yönelik iyileştirici aksiyonların belirlenerek aksiyonların oluşturulması.
Son söz: Sadece bir iyi vardır, bilgi; ve sadece bir kötü vardır, cehalet. Sokrates