Ekonominin ateşi yükselmeye devam ediyor!
Hedeflenen enflasyon ile gerçekleşen arasındaki farkın giderek büyüyor olması, geleceğe yönelik algıları olumsuzlaştırıyor. Neden böyle olduğu konusunda yetkililerden gelen açıklamalar ve düzelmesi için ortaya atılan öneriler, güvensizliğin büyümesini önleyemiyor. Makroekonomik görünüm bozuluyor, artan kırılganlık algısına bağlı olarak riskten kaçınma eğilimi güçleniyor; durumu terse çevirmeyi zorlayan, tepkisel nitelikli yapay zorlamalar kısa vadeden öteye işe yaramıyor. Ortaya çıkan rakamsal veriler daha farklı düşünmeye izin vermiyor, ortaya konan hedefler yönlendirici olamıyor!
Bu hafta başında açıklanan Kasım ayı enflasyon rakamları, yıllık bazda son on yılın en yüksek düzeylerine ulaşıldığına işaret ediyor. Tüketici fiyatlarındaki senelik artış yüzde 12.98 olurken, Yurtiçi Üretici Fiyatlarındaki yükseliş yüzde 17,30 seviyesine ulaşmış; çekirdek enflasyon ise yükselişini sürdürerek alarm vermeye devam etmiş. Büyüyen istikrarsızlık potansiyeli, detayları önemsizleştiriyor!
Daha önce açıklanan diğer fiyat endeksleri çok daha olumsuz bir görünüm sergiliyor. Ekim sonu itibarı ile Tarım Ürünleri Üretici Fiyatlarındaki yıllık artış yüzde 14,19 düzeyinde gerçekleşmiş ve muhtemelen yılı yüzde 15 düzeyinin üzerinde tamamlayacak. Yine Ekim sonu verilerine göre Yurtdışı Üretici Fiyatlarındaki senelik yükseliş yüzde 25,78 olmuş ve artış eğiliminin devam etmesi olasılığı oldukça yüksek. Bu yılın üçüncü çeyrek dönemi sonu itibarı ile İnşaat Malzemeleri Fiyatlarındaki on iki aylık artış oranı işe yüzde 25,1 seviyesine ulaşmış.
Yukarıda kısaca özetleyerek verdiğimiz rakamları biz uydurmadık; bunlar yeterince gerçekçi olmadığını düşündüğümüz Türkiye İstatistik Kurumunun hesaplayarak açıkladığı veriler! Enflasyon hedefinin yüzde 6 olduğu 2017 yılındaki bu gerçekleşmeler, ağırlaşmış sorunlar ve anormal düzeylere ulaşmış dengesizlikler nedeniyle gelişmelerin kontrol dışına çıkmaya başladığını haykırıyor. Mevcut yaklaşımlarda herhangi bir değişiklik olmaması durumunda, daha ciddi olumsuzlukların yaşanması olasılığının artmakta olduğunu hesaba katmak gerekiyor.
Yaklaşık altı yıldır maliyet kökenli enflasyon baskısı üreten Türk Lirası’ndaki değer kayıplarını durdurmaya çalışıyoruz, fakat başaramıyoruz; bundan sonrasının daha zorlu olabileceğini de görebiliyoruz! Dolar kuruna ilişkin oynaklık yaklaşık altı yıldır artıyor, yeni en düşük seviyeler yaşanmazken her yıl yeni rekorların düzenli olarak kırılması engellenemiyor. Sorunların kalıcı çözümü yönünde girişimde bulunulmaması, ağırlaşmanın zamana yayılması çabaları ile yetinilmesi ortaya çıkan sonuçlar üzerinde belirleyici oluyor.
Türk Lirasındaki engellenemeyen değer kaybı hem para otoritesinin itibarını sarsıyor, hem de Siyasi İrade ile finansal kesim arasında uzlaşmaz gerginlikler yaşanmasına sebep oluyor. Tüm kesimlerin kendi açılarından haklı olması, genel durumun daha kötüye gitmesini önlemiyor. Faizlerin yükseltilmesinin veya düşürülmesinin ortaya çıkaracağı olumsuz yan tesirlerin daha belirleyici olacağını iş dünyası yaşayarak görüyor; fakat derdini dinletebilmeyi beceremiyor!
Gıda maddelerindeki fiyat dalgalanmalarına takılıp göz boyamaya çalışanlar çok yanılıyorlar ve başarısız olmaktan kurtulamıyorlar! Pek çok üründe gümrük vergilerinin düşürülmesine ve ithalatın artırılmasına rağmen, tarımsal üretici fiyatlarındaki yıllık artışın yüzde 14 düzeyini aşması başka bir anlam taşımıyor. Hem üreticiler ve hem de tüketicilerin mağduriyeti büyümeye devam ediyor, sorunlar hızla ağırlaşıyor.
Çok uzun süredir hüküm süren küresel düzeydeki sürdürülebilir olmayan eğilimlerin, başarı ve başarısızlıklar yanı sıra sorunlar üzerinde belirleyici olduğu itiraf edilemiyor! Ekonomik yapıyı, gereken bedelleri ödeyerek değişen küresel koşullara uyumlu hale getirmek ve bağımlılıkları azaltmaktan başka çare kalmadığını kimse dile getiremiyor! 2003-2008 yıllarında yoğun sermaye girişinin yarattığı makyajlı görünüm, 2013 senesi sonrasında koşulların değişmesi ile gerçeklerin açığa çıkmasına sebep oluyor; fakat artık sermaye girişlerinin yetersizliği nedeniyle makyaj bozuluyor ve akıp gitmeye devam ediyor, ağırlaşmayı sürdüren sorunlar ise baki kalarak geleceğimizi karartıyor!