Elektrikli işler

Amme Alacaklarının Tahsili Usulü Hakkında Kanun ile Bazı Kanunlarda  Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Tasarısı" halen TBMM'de görüşülüyor.  

Bir süre önce açıklanan yeni teşvik sistemi kapsamındaki bazı yasal düzenlemeleri içeren "torba" kanun tasarısının 25. maddesi elektrik dağıtım özelleştirmeleriyle ilgili. Madde aynen şöyle:
"Elektrik dağıtım şirketleri ile elektrik üretim tesis ve/veya şirketlerinin
Özelleştirilmesi kapsamında 31.12.2023 tarihine kadar yapılacak devir, birleşme, bölünme, kısmî bölünme işlemleriyle ilgili olarak ortaya çıkan kazançlar kurumlar vergisinden müstesnadır.

"Madde kapsamında yapılacak işlemler nedeniyle zarar oluşması halinde bu zarar kurum kazancının tespitinde dikkate alınmaz. Yapılan bu bölünme işlemleri Kurumlar Vergisi Kanunu kapsamında yapılan bölünme işlemi olarak kabul edilir.

"Bu madde kapsamında yapılacak teslim ve hizmetler Katma Değer Vergisinden müstesnadır. Teslim ve hizmet ifalarıyla yüklenilen vergiler, vergiye tabi işlemler nedeniyle hesaplanan katma değer vergisinden indirilir. İndirim yoluyla giderilemeyen KDV iade edilmez. Bu madde kapsamına giren işlemlerde 6762 sayılı Türk Ticaret Kanunu hükümleri uygulanmaz."

Dağıtımın durumu                         

Kurumlar ile Katma Değer Vergilerini kapsayan bu düzenlemeler elektrik dağıtım şirketleriyle, elektrik üretim tesis ve şirketlerinin özeleştirme ihalelerindeki sorunları aşmaya yönelik. Çünkü, "tıkanan"işlemler var.

Halen, özellikle dağıtımda satılamayan  veya ihalesi sonuçlanıp da devir aşamasında "takılan" bölgeler var. TEDAŞ ve bu kuruma bağlı dağıtım şirketleri özelleştirme programında bekliyor. İşin enine boyuna bakmadan katıldığı ihalede en yüksek fiyatı verip, devir aşamasında altından kalkamayan "girişimler" yüzünden iptal edilenler de cabası.       

Özelleştirme İdaresi Başkanlığının verdiği bilgiye göre, elektrik dağıtım sektöründe durum şu:Şimdiye kadar TEDAŞ'ın hissedarı olduğu 18 dağıtım şirketi için ihale açıldı. Başkent, Sakarya, Meram, Osmangazi, Çamlıbel, Uludağ, Çoruh, Yeşilırmak, Fırat, Trakya şirketleri, işlemler tamamlanarak, özel sektöre devredildi.

Dicle, Van Gölü, İstanbul Anadolu Yakası ve Toroslar'da devir süreci devam ediyor. Boğaziçi, Gediz ve Akdeniz ihaleleri, girişimciler şartname yükümlülüklerini yerine getiremedikleri; Aras ihalesi de Danıştay tarafından iptal edildi. Bu bölgeler tekrar ihaleye çıkarılacak.

Kayseri ve Civarı Elektrik TAŞ'deki yüzde 20 hissenin satışına ilişkin ihale 6 Nisan'da sonuçlandırıldı, Rekabet Kurulu ile Elektrik Piyasası Düzenleme Kurulunun görüşleri bekleniyor.

Düzelecek mi?

"Torba" tasarıdaki vergi teşvikleri başta dağıtım olmak üzere elektrik özelleştirmelerini nasıl etkiler, mevcut dağıtım ihalelerinde yaşanan  sorunları çözer mi, ilerideki özelleştirmeler için yeterli bir teşvik midir? Enerji sektörü temsilcilerinin değerlendirmeleri farklı.

Sektörün bir kesimi, düzenlemelerin "yeni teşvik" anlamına gelmediği görüşünde. Bu düzenleme daha önce de vardı, süresi dolmuştu. Şimdi yapılan süre uzatmadan ibaret.

Diğer bir kesime göre, mevcut teşvik mekanizmasıyla elektrik üretim ve dağıtım şirketlerinin özelleştirilmesine katkı sağlamak mümkün değil. Daha etkin vergi teşvikleri gerekiyor.

Başarısızlıkların ana nedenini satış sistemine bağlayan kesimin önerisi ise ihalelerde "en yüksek teklif" yerine "en lâyık teklif" esasına geçilmesi.

Tasarı bağlamındaki bu görüş ve tartışmalar sektörün girişimci veya yatırımcı kanadını ilgilendiriyor.

Bir de "tüketici" kanadı var ki, ÖİB'nin "özelleştirme amaçları" arasında yer alan şu iki hedefi sorguluyor:

"Kayıp kaçakta azalma sağlanıyorsa" yargı kararlarına, tepkilere rağmen hâlâ dürüst tüketicinin cebine yüklenen elektrik kayıp-kaçak sorunu neyin nesi? "Rekabet sonucu sağlanan faydalar" varsa, tüketicinin bu "faydalardan" neden haberi olmuyor? Bu sorular ÖİB kadar EPDK'yi
de ilgilendiriyor. Çünkü biri satıyor diğeri "düzenliyor" da... sonuçta  sürekli tüketici  kaybediyor, neden?