Herkes bekliyor

Küresel kriz sonrasında dünya iyice ilginç bir küre haline geldi. Kriz herkesi kendi derdine düşürdü. Oysa, krizin çok öncesinde başlamış olan küreselleşme dinamiği herkesi ve her şeyi bir birine bağlı hale getirmişti.  Bu tür küresel bağlar kriz sürecinde herkesin bütünüyle kendi derdine düşmesine izin vermedi. Kendi başına bir şeyler yapayım diyenlerin yolu birkaç adım sonra bir başkası ile kesişti. Böylesi karşılaşmalar her iki tarafı da yavaşlattı.

Örneğin, kriz çıkışında daha sorunlu olan, daha yavaş büyüyen ve toparlanması daha uzun süre isteyen ülkeler oldu (çoğu gelişmiş merkez ülkeleri). Küresel krizden görece daha çabuk, daha kısa sürede ve daha yüksek büyüme hızıyla çıkmayı becerebilen ülkeler de vardı (çoğu gelişmekte olan çevre ülkeleri).   Bir süre sonra hızlı büyüyenlerin  nefesinin tıkandığı, yavaşladıkları ve zaten yavaş olan ülkelerin (gelişmişlerin) peşine takılmak zorunda kaldığı görüldü. 

Kısacası, küresel bağımlılık, bir kez daha,  herkesin kendi kafasına göre takılmasına  engel oldu. Bu süreçte kopup giden ülke olmadı. Geriden gelenlerin önde gidenlere daha hızlıyakınlaşacakları  beklentileri gerçekleşmedi. Tersine, kriz çıkışında ayrışma alametleri ortaya çıkmış olmasına rağmen, sonuçta yine herkes beraber ve benzer yörüngelerde hareket etmeye başladı. İlk adımda büyüme senkronizasyonu bozulacakmış gibi göründüyse de, sonrasında yavaşlama konjonktüründe yine ciddi bir senkronizasyon olduğu görüldü.

Son sıralarda ortaya çıkan küresel görüntü bu herkesin herkesle birlikte hareket etme düzeninin, daha da yoğunlaşıp, ilginç hale geldiğini  gösteriyor. Yoğunluğun artışı, belki bir iki ufak istisna dışında, herkesin bir şeyler bekliyor olmasından  kaynaklanıyor.  İlginç olan ise herkesin tek ve aynı şeyi bekliyor olması.  Beklenen  aynı ve tek şeyin ne olduğu sanırım artık ezbere biliniyor. Herkes  ABD Merkez Bankası’nın (FED) bol bulamaç dünyaya sürdüğü parasal genişlemeyi sonlandıracak süreci başlatma kararını  bekliyor.  Bir anlamda, herkes FED’in tetiği çekmesini bekliyor.

Aslında FED geçtiğimiz Mayıs ayında tetiği çekeceğini söyledi. Bir anlamda beklentileri iyice kaşıdı. O gün bu gündür herkes bunun ne zaman olacağını bekliyor. Peki FED tetiği çekmek için ne bekliyor diye sorabilirsiniz. Kendi ifadesine göre FED  Amerikan ekonomisinin artık bol para-düşük faiz rejimine ihtiyaç duymayacağı bir noktaya gelmesini bekliyor.

ABD ekonomisi krizde ciddi bir durgunluğa savruldu. FED büyüme ivmesini kaybetmiş olan ekonominin yeniden büyüme rayına oturtulabilmesi için parasal kışkırtmaya, yani parasal genişlemeye ihtiyaç olduğunu düşündü.  Büyüme hızının belli bir düzeyde yerleşik hale gelip, işsizlik de  belli bir düzeyin altına inene kadar bu parasal desteğe ihtiyacın devam edeceği öngörüldü. Para muslukları sonuna kadar açıldı.

Şimdi ekonominin büyüme ve işsizlik bağlamında öngörülen noktalara  gelmesi bekleniyor.   Büyümenin yüzde 2’nin üstünde yerleşik hale gelmesinin , işsizliğin de yüzde 6 civarına inmesinin bekleneceği anlamına geliyor bu. FED parasal genişlemeyi önce durdurup sonra  tersine çevirecek süreci başlatma kararı için ikna edici verilerin  ortaya çıkmasını bekleyeceğini söylüyor.  Teknik açıdan bu konum “Merkez Bankası’nın veri bağımlısı haline gelmesi” olarak tanımlanıyor. Son durum şu. Önümüzdeki süreçte parayı sıkmanın tetiği çekilecek. Bunu ABD Merkez Bankası yapacak. Herkes  Amerikan Merkez Bankasını  bekliyor. Amerikan Merkez Bankası ise veri bağımlısı haline gelmiş olup, Amerikan ekonomisinden olumlu veriler gelmesini bekliyor. Kısacası, FED veri bağımlısı herkes de FED bağımlısı halinde, hep beraber bekliyoruz. Üstelik ne kadar bekleyeceğimizi de bilmiyoruz.