Parasal genişleme
Dün piyasalar Türkiye saati ile 21.00'de yapılacak FED (ABD Merkez Bankası ) açıklamasına kilitlenmişti. İki gün süren FED toplantıları ardından, tahvil alımları ile ilgili FED kararı bekleniyordu.
Sayın okuyucularımız bu yazıyı okurken, FED kararı açıklanmış olacak. Fakat bu yazı yazılırken FED kararı bilinmiyordu.
Sayın okuyucularımızın FED kararını değerlemelerine yardımcı olabilmek arayışında, parasal genişleme konusunda Sayın Şahap Güven’in “http://sahapguven@gazetesiz.com” sitesinde yayınlanan bilgilerden alıntılar yapıyorum.
Parasal genişleme denilen olay, ABD’de "Motgage Krizi” (İpotekli Kredi Krizi) sonunda çöken piyasaları canlandırma arayışında FED’in uyguladığı politikalara verilen isimdir.
FED, (1) Öncelikle ABD finans sistemindeki çöküşü önlemek, (2) Piyasanın kurumaması için piyasayı paraya boğarak tüketimi ve üretimi canlandırmak, (3) Para bolluğu sayesinde faizlerin ucuzlamasının önünü açmak arayışında, değişik uygulamalarla piyasaya para akıttı, akıtıyor.
FED’in bu piyasaya para akıtmasına, QE (Quantitative Easing) parasal genişleme deniliyor. Parasal genişleme programları ile ABD ekonomisini canlandırmak ve işsizliği azaltmak istiyor.
1)Birinci Parasal Genişleme (QE1) 2008 Aralık ayında başladı ve 2010 yılının ortasına kadar devam etti. QE 1’de toplam 1,3 trilyon dolar hazine bonoları ve ipoteğe dayalı menkul kıymetleri piyasadan satın alarak finans sistemine fon aktarıldı.
2)QE 2, Kasım 2010 ile 30 Haziran 2011 arasında gerçekleşti. QE 2’de 600 milyar dolarlık tahvil alım programı idi ve Haziran 2011’de sonlandı.
3)QE 3 ise Eylül 2012 de başladı bugüne kadar devam ettı.
Bu parasal genişleme proğramı ile aylık yaklaşık 85 milyar dolarlık tahvil alımı yapılıyor.
2008 yılında küresel kriz patlamadan önce FED, Amerika’da faiz oranlarını yüzde 5.25 seviyesinde tutuyordu. 2008 yılında ‘mortgage’ balonu patlayınca faiz oranlarını önce yüzde 2 seviyesine sonra da 2009 yılında yüzde 0,25 seviyesine kadar indirmişti. Şimdilerde faiz oranı yüzde 3.0’e doğru yükselme eğiliminde
FED, parasal genişlemenin yanında ‘‘Twist’ Operasyonu" adı verilen bir uygulama ile uzun vadeli tahvilleri kısa vadeli tahvillerle değiştirerek ekonominin nakit ihtiyacını karşılamaya çalıştı. Ancak FED’in elinde sınırlı sayıda kısa vadeli tahvil bitince, FED twist operasyonu Aralık 2012’de sonlandırıldı.
Parasal genişlemenin bir gün sona ereceği biliniyordu ama, kimse, “sona ermesini” istemiyordu. Bernanke, bir süre önce ‘eylül gibi alımlar azalabilir’ diye konuşunca, piyasalar parasal genişlemenin eylül ayında sona ereceği bekleyişine girdi.
Piyasalar her şeye rağmen 2014 başına kadar parasal genişlemenin süreceğini umuyordu. Ancak bazı FOMC (Açık Piyasa Komitesi) üyelerinin ve de Obama’nın muhalifi Cumhuriyetçiler’in “ parasal genişlemenin finansal istikrara zarar verdiğine ilişkin eleştirileri, FED Başkanı Bernanke üzerinde baskı yaratarak Bernanke’nin ‘Eylül’de alımları azaltabiliriz’ şeklindeki konuşmayı yapmasına neden oldu.
Federal Açık Piyasa Komitesi'nin (FOMC- Federal Open Market Committee) 12 üyesi var. 7 üye FED’in Yönetim Kurulundan geliyor ve ABD Başkanı tarafından atanıyor. Kalan beş üyeden biri New York Merkez Bankası Başkanı, tam oy hakkına sahip, komitede kalıcı sandalyeye sahip, kalan 4 üye ise eyaletlerin (merkez) rezerv bankalarının başkanları tarafından dönüşümlü dolduruluyor.
FED’in kararı ABD piyasasından çok dünya piyasalarını ve tabii olarak bizi ilgilendiriyor.
Parasal Genişleme’deki kısıntı, ABD dolar değerinin gerilemesine, faiz oranının yükselmesine, küresel piyasalarda paranın ve emtianın yeniden fiyatlanmasına, para akımlarının yol değiştirmesine neden olacak.
Bizim için önemli. Çünkü parasal genişlemenin sona ermesi veya aylık tahvil alımı miktarının kısıtlanması bize yabancı fon girişlerinin azalmasına, borçlanma faizimizin yükselmesine yol açacak.
Özetle içeride hem döviz fiyatı hem de faiz maliyeti artacak. Merkez Bankası bu yeni duruma karşı pozisyon alacak.
Küresel piyasalar aylık tahvil alım miktarının 85 milyar dolardan 70 hatta 65 milyar dolara kadar aşağıya çekilmesine hazırlıklı. Buna göre fiyatlama yapılmış durumda. Rakam daha aşağı çekilir ise o sürpriz olacak.