Siyasetin eziyeti
Siyaset ekonomiyle iç içedir. Bunda şaşacak bir şey yok. Zira, ekonomiyi siyaset yönetir. Bu nedenle siyasetin ekonomi ile ilgili kararlar vermesi ve bunları uygulaması olağandır. Ekonomiyi yönetme yetkisi iktidar erkini elinde tutanlardır. Demokrasilerde bu işlevi seçilmiş iktidarlar yerine getirir. Seçilmiş iktidar ekonomiyle ilgi kararlarının sorumluluğunu üstlenir, gerekirse bedelini öder. Bu nedenle ekonomiyle ilgili kararlar açık olmalı, şeffaf olmalı, hesap verilebilir nitelikte olmalı ve sonuçta seçmenin onayına sunulmalıdır. Seçmen onayını seçimlerde verir.
Bütün bunlar seçilmiş iktidarın ekonomiyle ilgili olarak aldığı kararların konuşulmaz, eleştirilmez olduğu anlamına gelmez. İktidarın ekonomiyle ilgili kararları konuşulur, eleştirilir. Bu kararlara demokratik yollardan karşı çıkılır, değiştirilmesi için baskı yapılır, iktidarı etkilemek için çalışılır. Karşıtlık ve baskı sokaktan da gelebilir. Ama görevin ana sahibi seçmen onayını almış olan muhalefettir.
Bazen bu noktada ince çizgiyle çizilmiş bir sınıra gelinir. Parlamentoda güçler göreli bir dengeye yakın olabilir. Bu durumda muhalefet ekonomiyle ilgili iktidar kararlarının yerini kendi tercihlerini yansıtan kararların almasını ister. Bunu dayatır, bu yönde baskı yapar. İktidar direnirse sonuçta sistemin kilitlenmesi, kararları uygulayacak kamu kurumlarının hareketsiz kalmaları mümkündür. Daha ileri aşamada devletin iflas ettiği anlamına gelir bu. İflas eden devlette hakkında karar alınacak ekonomi de kalmaz.
İktidar ve muhalefet arasında sistemin tıkanmasına kadar götürülen karşıtlık ve çekişme her zaman her yerde görülmez. Çok enderdir demokrasilerin böyle kilitlenmesi. Kendi isteğini dayatan muhalefet, iktidar boyun eğmezse, sistemin kilitleneceğini bilmek ve sonucuna katlanmak durumundadır.
Olur mu hiç böyle bir şey, muhalefet ileride onayına talip olacağı seçmene siyasi eziyet eder mi dediğinizi duyar gibiyim. Olur. Şu sıralarda dünya ekonomisinin merkezinde aynen böyle bir süreç yaşanıyor.
Yer ABD. İktidar Obama başkanlığındaki Demokratlarda. Başkan Obama ve kadrosu sağlık sistemini kendi siyasi çizgileri doğrultusunda yeniden düzenliyor. Görece düşük gelirli olanları da bir sağlık sigortası şemsiyesi altına almak üzere bir planı devreye sokuyor. Bu tabii bir miktar harcama gerektiriyor. Bunun siyasi sorumluluğunu da üstlenip, planı uygulama aşamasına getiriyorlar. Cumhuriyetçi muhalefet bu planı istemiyor. Görünürdeki karşıtlık nedenleri çok harcama gerektiriyor olması. Örtük bir ideolojik karşıtlık olduğu da söyleniyor.
ABD’de yıllık bütçe dönemi Ekim ayında başlıyor. Yeni yılın bütçesi parlamentoda onaya sunuluyor. Cumhuriyetçiler çoğunlukta oldukları alt mecliste bunu bloke ediyorlar . Yeni önerilen sağlık sisteminin harcamalarının kısılması (yani bazı düşük gelirlilerin sağlık sigortası sisteminin dışında bırakılması) karşılığında onay vereceklerini bildiriyorlar. İktidar kendi tercihini değiştirmiyor. Sistem kilitleniyor. Bazı harcamalar yapılamaz hale geliyor.Bu tipik bir siyasi eziyet örneği.
Ama olay burada bitmiyor.ABD’de iktidarın borçlanma limiti yasayla belirleniyor. Onay süresi bitmeden bu limite gelinirse, iktisadi hayatın devam etmesi için, limitin yükseltilmesi gerekiyor. Bu sene limitin Ekim ortasında doldurulacağı ve bir limit yükseltilmesine ihtiyaç olacağı görülüyor. Cumhuriyetçi muhalefet limiti yükseltmeye yanaşmıyor. Şart aynı. Sağlıkla ilgili program budanacak. Aksi takdirde borçlanma limiti yükseltilmeyecek. ABD vadesi gelen borçlarını çeviremez dolayısıyla ödeyemez hale gelecek, teknik olarak iflas edecek.
Bu mesele bir süredir gündemde. Başlangıçta herkese şaka gibi geldi. Kimse iktidar erkine sahip olmayan bir siyasi kadronun ekonomiyi kilitleyecek bir dayatmada ısrarcı olacağına inanmadı. Bu yazı yazılırken muhalefet hala ısrarcı konumda. İktidar da geri adım atmaya yanaşmıyor. Siyasetin eziyeti artarak devam ediyor, dünyaya yayılıyor. Filler itişirken otlar eziliyor anlayacağınız. Biz de çekmeye devam ediyoruz.