Uyuşturucu ekonomisini nasıl ortadan kaldırırız?
Uyuşturucu satışı serbest bırakılırsa; daha doğrusu (izne bağlı olarak) eczanelerde satılır hale getirilirse uyuşturucu ve uyuşturucu ekonomisine öldürücü darbe vurulabilir. Size çok ters gelen bu Hollandavari fikir eskiden bana da çok ters gelirdi. Ancak zaman geçtikçe doğrusu budur diye düşünür oldum.
Uyuşturucu ekonomisi, yasaklamanın getirdiği ranttan besleniyor. Uyuşturucu satış yasağı iyi niyete dayanıyor; ancak bu maddelerin fiyatlarını yükseltiyor. Yükselen fiyat da toplumun belli bir kesiminin uyuşturucu maddeleri üretmesi, kaçakçılığını yapması, müptelalara dağıtılmasını mümkün kılan bir ekonomi oluşturuyor. Eroin gibi 'klasik' olanlardan Bonzai gibi 'yeni nesil' uyuşturuculara kadar, birileri bu işleri para kazanmak için yapıyorlar; gençleri uyuşturucuya alıştırıyor ve onlara yüksek fiyattan uyuşturucu satıyorlar. Ve bu insanlar maalesef yasaklarla yükselen uyuşturucu fiyatlarıyla para kazanıyorlar.
Yani, para kazanmak için sağlıklı gençleri ve çocukları uyuşturucuya alıştırmak için gerekli maddi teşviği yüksek uyuşturucu fiyatları sağlıyor. Bu arada PKK gibi terör örgütleri de ekonomik açıdan uyuşturucu ekonomisinden besleniyor. Eğer kontrollü bir serbestlik sağlanırsa bu ekonomi ortadan kalkabilir. Bu da birilerinin gençlerimizi uyuşturucuya alıştırmaya çalışmasına engel olur.
Yasaklamak yerine uyuşturucu müptelası olan kişi Sağlık Bakanlığı'na kaydını yaptırmak kaydıyla özel eczanelerden uyuşturucusunu alabilsin. Bunun karşılığında müptelanın kaydını yaptırması ve tedavi görmeyi kabul etmesi sağlansın. Uyuşturucu fiyatları düşsün ve 'uyuşturucu işi yapmak' 'para kazandırır bir iş' olmaktan çıksın. Uyuşturucu satıcıları da, para kazanamadıkları için sağlıklı kişileri ağlarına düşürerek müptela haline getirmekle uğraşmaz olsun. Öneri kısaca bu.
Şu anda da kırmızı reçeteli ilaçlar eczanelerde satılabiliyor (kırmızı reçeteli ilaçlar içinde uyuşturucu madde bulunan ve doktorların kırmızı reçete yazmasıyla edinilebilen ilaçlara deniyor). Bu ilaçları kullananlar bir merkezi veri tabanına kaydedilmiyor ve izlenmiyor. Ancak bu politikayla, uyuşturucu muhtevalı bu ilaçlar hasta tarafından doktor kontrolüyle piyasadan edinilebiliyor.
Uyuşturucu satış yasağının ortadan kalkmasının ana mantığı uyuşturucu ekonomisinin ortadan kaldırılması ve kayıtsız müptela nüfusunun kayıtlı hale getirilerek bunların büyük kısmını tedavi edilebilmesinin sağlanması. Şu anda başarılı uyuşturucu tedavi merkezlerimiz var ancak müptelaların çok azı bu merkezlere geliyor. Zira müptelaların çoğu 'sistemin dışında.' Uyuşturucu ekonomisinin ortaya çıkarttığı rant bu gidişatı destekliyor.
Portekiz ve Hollanda gibi uyuşturucu serbestisi getiren ülkelerde yapılan çalışmalar uyuşturucu kullanımının düştüğünü gösteriyor. Portekiz için yapılan bir çalışma 2001 yılında getirilen serbestiden sonra önce bir miktar arttığını ancak sonradan düştüğünü göstermişti. Bunda gizlilik ve yasağın kalkmasının olumlu etkileri olduğu söylenebilir.
Ancak bu tip bir politika uygulansa da ailelerin, kurumların ve genelde toplumun, gençleri uyuşturucunun tehlikelerine karşı uyarmalarını gereksiz hale getirmeyecek. Hatta bu ihtiyacı daha da artıracak. Uyuşturucunun kişisel ve toplumsal zararları hakkında aile içindeki eğitimin küçük yaşlarda başlaması gerekiyor. Bunun okullarda ve televizyon başta olmak üzere yayın kuruluşları tarafından da sistematik olarak desteklenmesi gerekecek. Uyuşturucu (ve sigara ve alkol) kullanımının zararlarını anlatan davranış düzeltici uygun muhtevanın televizyonlarda, sadece son yıllarda oldukça etkin kullanılan kamu spotlarının ötesinde film ve dizi filmlerde, hatta küçük çocuklara seslenen çizgi filmlerde sunulması önemlidir.
Uyuşturucu bağımlılığının ortadan kaldırılmasında ana rolü insan ve toplum yapısı oynar. Ancak uyuşturucu ekonomisini ortadan kaldırmamız gerekiyor. Bunun için bu tür bir serbesti etkili olabilir.