Yönsüzleşiyoruz
Bir çok şey üst üste geldi. Üstelik bunlar gidişatın pek de iyi olmadığı zaman rast geldi. Tam da işler biraz düzeliyor demeye hazırlanırken durumun tersine dönme tehlikesi baş gösterdi. Belirsizlik yoğunlaştı. Bir anlamda yönümüzü kaybettik gibi oldu. Bu gibi durumları “yönsüzleşme” olarak tanımladığım malum. Şu sıralarda yine yönsüzleştik.
Aslında yönsüzleşmekte tek başımıza olduğumuz söylemez. . Son haftalarda özellikle dünya ekonomisinin omurgasını oluşturan ülkelerde belirsizlik üreten gelişmeler oldu. Uzun süredir dünya ekonomisini görece canlı tutan bazı temel politikalarda ters yöne dönme niyeti kesinlik kazandı. Niyet kesinleşti ama dönme dozu ve takvimi hala belirsizliğini koruyor. Politika dönüşü dünya ekonomisinde risklerin ve riskli bölgelerin yeniden tanımlanacağı beklentisini de beraberinde getirdi. Bir anlamda dünya ekonomisinde ufuk çizgisi kayboldu. Koyu bir belirsizlik oluştu, buna bağlı bir yönsüzleşme eğilimi doğdu.
* * *
Dünya ekonomisinde belirsizliği arttıran gelişmelerin ağırlık merkezinde ABD var. Hala dünyanın egemeni konumunda olan bu ülkeden iyi ve iyi olmayan haberler geliyor. Bunlar sadece ABD’yi etkilemekle kalmıyor bütün dünyada yansımalar yaratıyor.
Ekonominin toparlanmaya, durgunluk baskısını üzerinden atmaya başladığını gösteren yeni veriler iyi haberler kategorisinde yer alıyor. Bu haberlerin önemli yanı önümüzdeki dönemde ABD ekonomisin büyüyememe sorununu aşacağına işaret ediyor olması. ABD ekonomisinin büyümesinin dünya ekonomisi için de önemli bir çekiş gücü, bir anlamda küresel boyutta bir büyüme ivmesi yaratacağı düşünülüyor. ABD büyümesinin herkes için iyi haber olması bu özelliğinden kaynaklanıyor,
ABD ile bağlantılı iyi olmayan haber de para politikasının yön değiştirecek olması. Bu niyetin beyan edilmesinin dahi kafi derecede belirsizlik yaratmış olması bir yana fiilen uygulanmaya başlanınca yaratacağı durgunlaşma etkisi hem ABD hem de öteki ülkeler için hiç iyi haber değil. ABD’de yaklaşık beş yıldır sürdürülen gevşek para-düşük faiz politikası temelde büyümekte zorlanan ekonomiyi canlandırmayı amaçlıyordu. Yeni veriler bunun kısmen de olsa sağlandığını gösteriyor. Şimdi bu desteğin geri çekilmesinin hala kırılgan olan büyüme performansını zayıflatacağı, yeni bir durgunluk baskısı yaratacağı düşünülüyor. Bu bir risk ve ciddi belirsizlik üretiyor.
ABD’nin ortalığa saçtığı bol para kendi ulusal kaynakları ile büyümekte zorlanan bir çok ülkeye de kaynak desteği sağlıyor. Dolayısıyla ABD’nin parayı kısmaya başlaması bu tür dış kaynak bağımlısı ülkeler için de durgunluk riski yaratıyor.
Kısacası, yarattığı yoğun belirsizlik ve risk göz önüne alınacak olursa, FED’in para politikasının yönünü değiştirme kararının dünya ekonomisine hakim olmaya başlayan yönsüzleşme eğilimine ciddi katkı sağladığı söylenebilir.
Bu bağlamda FED’in tek başına olduğunu söylemek zor. Zira son aylarda Çin de yeteri ölçüde belirsizlik ve risk üretiyor. Çin’de küresel durgunlaşmaya katkı veren iki gelişme söz konusu. Bunlardan birisi Çin’de büyümenin yavaşlama eğilimine girmiş olması. İkinci nokta ise banka sistemindeki kırılganlığın artması. Bu kırılganlık zaten biliniyordu ama son haftalarda bunun artık taşınamayacağına dair belirtiler arttı. Dünya ekonomisini sürükleme gücüne sahip olan Çin ekonomisinde ortaya çıkan bu zafiyetler ortaya çıkan yönsüzleşme eğilimine ciddi katkı sağlıyor diye düşünüyorum.
* * *
Sonuçta , bazı iyi verilere ve haberlere rağmen son dönemde dünya ekonomisinin ufuk çizgisinin kaybolduğunu ve ciddi bir yönsüzleşme eğiliminin doğduğunu düşünüyorum.
Biz de bu eğiliminin etkisi altındayız kuşkusuz. Ama bu kadarla kalmıyoruz. Kendimiz de yönsüzleşmemize ciddi boyutta katkı sağlıyoruz. Örneğin, son olayları yanlış yöneterek siyasal istikrarı kaybettiğimiz izlenimi yaratmış durumdayız. Siyasi istikrarsızlık algısı çok ciddi bir belirsizlik ve risk kaynağıdır. Yönsüzleşmeye büyük katkı yapar. Şimdilerde bunu yapıyoruz.