Bir Türkçe devi: Oktay Rifat

Bu sene, şiirimizin yönünü değiştiren iki dev şairimizin 100. yaşı. Bildiğiniz gibi, Orhan Veli’nin 100. yılı için çeşitli etkinlikler düzenlendi, sıra kalem ve kader arkadaşı Oktay Rifat’ta. 10 Haziran Oktay Rifat’ın 100. doğumgünüydü ve bu “dalya” Türkçe şiirin en önemli isimlerinden birinin yazdıklarını yeniden okumak için çok güzel bir “bahane” olabilir. Tabii, bahaneye ihtiyaç duyuyorsanız! 

Garip Hareketi’nin ve İkinci Yeni akımının öncülüğünü yapmakla kalmayıp, bütün şiir serüveninde yenilikler peşinde koşan, modern şiirimizin kurucularından Oktay Rifat’ın bütün yapıtları, günümüzde Yapı Kredi Yayınları (YKY) etiketiyle okurlara sunuluyor. YKY, tıpkı Orhan Veli için yaptığı gibi, Oktay Rifat için de bir anı sergisi hazırladı. 

Özel yaşamından ressamlığına... 

Oktay Rifat’ı şair olmanın yanı sıra roman ve oyun yazarı olarak da ele alan, ressamlık yönünü gözler önüne seren, özel hayatından enstantenelere ve kişisel eşyalarına yer veren sergiyi gezmek için son günler. “Elleri Var Özgürlüğün" sergisi, 22 Haziran’a kadar ustanın dünyasını Beyoğlu’ndaki kültür merkezine konuk ediyor. İşin güzel tarafı, sergiyi gezecek fırsat bulamazsanız, Murat Yalçın editörlüğünde hazırlanan aynı adlı sergi kataloğunu -kitabını demek daha doğru belki inceleyerek de dalabilirsiniz onun yaşamına. 

18 Nisan 1988’de 74 yaşında aramızdan ayrılan Oktay Rifat için hazırlanan “Elleri Var Özgürlüğün” sergi kitabı, Oğuz Demiralp’in giriş yazısıyla açılıyor. Oktay Rifat’ın “zayıf, hastalıklı, ama inanılmaz bir enerji ve tutkuyla kendini okumaya yazmaya adamış bir adam” olarak andığı babası Samih Rifat’tan aile dostlarına, şiirin yönünü birlikte değiştirdikleri Orhan Veli ve Melih Cevdet’ten dönemin önemli bütün sanat insanlarına uzanan bir fotoğraf ve anılar resmigeçidi bekliyor edebiyatseveri bu kitapta ve "Elleri Var Özgürlüğün" sergisinde. 

Oktay Rifat’ın kendi ağzından yaşamına dair bazı anlar, şairin avukatlık döneminden kalan eşyaları, resmi belgeleri, mektupları, daktilosu, küllüğü, pardesüsü, kasketi, saati gibi özel eşyaları... Dünyası. Kısacası “Elleri Var Özgürlüğün” sergisini gezenler ya da kitabını inceleyenler; şair, oyun yazarı, romancı, denemeci, ressam, avukat, balıkçı, marangoz, aşçı, sporcu, gerçek dost, dürüst insan, toplumcu bir halk adamı ve bir aydın olarak Oktay Rifat’ı 100. yılında tekrar selamlayacaklar.

“Bilhassa mayonezi meşhurdur”

Sergi kitabı, Oktay Rifat’ın özel yaşamı hakkında da pek çok anektod içeriyor: “Sabiha’yı görür görmez onunla evlenmeye karar verdim ve tanıştığımızın ikinci günü kendisine izdivaç teklif ettim. Düşünmesi için de kendisine 24 saat mühlet verdim. Bu müddet sonunda kabul ettiğini bildirdi. Üç buçuk ay nişanlı kaldık. Sonra 1945 yılında evlendik.” Ali Oktay Rifat ve Sabiha Omay, 29 Ocak 1945 Pazartesi günü Ankara’da evlendiler. Şair, 7 şiirden oluşan tek formalık kitabı “Güzelleme”yi Sabiha Hanım’a adamıştı. O da, 50’lerde bir söyleşide şöyle anlatıyordu evdeki Oktay Rifat’ı: “Hayli marifetlidir. Evvela iyi marangozdur. Misafir odamızdaki masa, koltuk ve sandalyeleri eşim yapmıştır. Sonra birinci derecede aşçı kadar mükemmel yemek pişirir. Ama kırk yılda bir mutfağa girer. Bilhassa mayonezi meşhurdur. Bir iki defa midye pişirdi; bayıldım. Sonra elinden diğer bütün ev işleri gelir. Mesela musluk tamir eder, soba kurar.” Ve işte, Sabiha Hanım’a adanmış bir şiir:

KARIMA

Sofalar seninle serin 
Odalar seninle ferah 
Günüm sevinçle uzun 
Yatağında kalktığım sabah 

Elmanın yarısı sen yarısı ben 
Günümüz gecemiz evimiz 
                             barkımız bir 
Mutluluk bir çimendir bastığın 
                             yerde biter 
Yalnızlık gittiğin yoldan gelir

Yazın evreninden... 

Oktay Rifat’ın bugün piyasada Yapı Kredi Yayınları etiketiyle bulunabilen kitapları ve hakkında yazılan, farklı yayınevlerinin bastığı iki çalışma şunlar: 
Bütün Şiirleri 1 
Bütün Şiirleri 2 
Elleri Var Özgürlüğün: Oktay Rifat 100 Yaşında, sergi kataloğu 
Bayraklarımı Çektim: Kendi Sesinden Şiirler 
Şiir Konuşması, Oktay Rifat 
Yağmur Sıkıntısı – Toplu Oyunlar 
Bir Aşka Vuran Güneş – Seçme Şiirler 
Bay Lear, roman
Dana Burnu, roman 
Bir Kadının Penceresinden, roman 
Oktay Rifat’ın Poetikası, Ali İhsan Kolcu, Salkımsöğüt Yayınları 
Şair ve Sözün Mahşeri: Oktay Rifat, Tarık Özcan