Ekmeğe Ankara'dan müdahale sinyali fırıncıyı harekete geçirdi

İmam GÜNEŞ

'Enflasyonla mücadele' çalışmaları kapsamında, ekmek fiyatlarını hükümetin kuracağı bir komisyonun belirleyeceğine ilişkin iktidar kanadından gelen açıklamalar, Fırıncılar Federasyonu ve odaları harekete geçirdi. Kararın 'ekmek fiyatlarını' düşürme amacıyla alındığını değerlendiren sektör temsilcileri, hükümetin fiyat belirlemesine karşı çıkarak, gerçekleşmesi halinde piyasa dengelerinin bozulacağını savundu.

Ekmek fiyatlarının 'merkezi' olarak belirlenmesine ilişkin ilk açıklama Maliye Bakanı Naci Ağbal’dan gelmişti. Ağbal, konuyla ilgili olarak “Adıyaman’da fiyatlar ne olacak, Kayseri’de ne olacak? Merkezden belirlenecek. Yeni bir yapı kuralım derken üretici tarafını, esnaf tarafını dışlamıyoruz. Onlar da içinde olacak. Her ilde ayrı ayrı esnaf odaları kararlar alıyor. Kararlar alınırken çatışmalar oluyor. Onların hepsi giderilecek. Ekmek konusu ciddi. Daha merkezi düzeyde tüm tarafların katıldığı platformda olacak” demişti. Maliye Bakanı'nın ardından Ekonomi Bakanı Nihat Zeybekci de çalışma yapıldığını duyurmuştu.

Enflasyonda yüzde 5 hedefini kalıcı hale getirecek eylem planına göre, ekmek fiyatlarını fırıncılar odası değil, hükümetin oluşturacağı bir komisyon belirleyecek. Gıda Komitesi’nin çalışmaları çerçevesinde, ekmek fiyatları, artık her il için esnafın da yer alacağı merkezdeki bir yapı tarafından kararlaştırılacak. 81 ildeki ekmek fiyatları ile ilgili o ilin üretim, tüketim koşulları dikkate alınarak karar verilecek.

DÜNYA’ya açıklamalarda bulunan sektör temsilcileri ise hükümetten gelen ekmek fiyatına müdahale demeçleri üzerine kurumların konuyu tartışarak tutum belirlemeye çalıştığını, peş peşe toplantı kararları alındığını söyledi. Kararın 'ekmek fiyatlarını' düşürme amacıyla alındığını değerlendiren sektör yetkilileri, bu gelişmenin piyasa dengelerini bozacağı görüşünde. Hükümetin fiyat belirlemesine karşı çıkılırken, mevcut mekanizmanın yerine nasıl bir komisyon kurulacağı da sektörde endişe yaratan bir diğer konu. Fırıncılar, bu konuda da 'mekanizmanın dışında bırakılma' veya 'yetersiz temsil' kaygısı taşıyor.

Federasyona göre ihtimal düşük

İstanbul Ekmek Fırıncıları Sanatkarları ve Ekmek Satıcıları Esnaf Odası (İSTESOB) Başkanı Fahri Özer, henüz bir karar almadıklarını, bir an önce toplantı yapacaklarını kaydetti. Özer, kararı, toplantı sonrasında açıklayacaklarını söyledi. Ankara'da kendilerini, kimin, nasıl temsil edeceklerini bilmediklerini aktaran Özer, "Büyük ihtimalle federasyon bizi temsil edecek. O da 81 ilin 37'sinde örgütlenmiş durumda. Türkiye'nin tamamını tam anlamıyla temsil edemez. Tüm illerden temsilcilerin alınması gerekir" diye konuştu.

Konuyu gündemine alan Fırıncılar Federasyonu ise görüş bildirmekten kaçındı. Federasyona yakın çevrelerden edinilen bilgiye göre kuruluş, kararın uygulanabilirliğini zayıf görüyor. DÜNYA'ya bilgi veren kaynaklar, “Her ilde her semtte maliyet-fiyat ve satış miktarları değişiklik gösteriyor. Fiyatlar maliyet göz önünde bulundurularak belirleniyor. Ankara'da 3.5 yıldır zam yok. İsrafı önlemek için bu karar alınıyorsa ekmek 200 grama indirilebilir" dedi.

TESK, fiyat kararını destekliyor

Diğer yandan Türkiye Esnaf ve Sanatkarları Konfederasyonu (TESK) fiyatın merkezi olarak belirlenmesini destekliyor. TESK Başkanı Bendevi Palandöken, gıda enflasyonunu düşürmek için ekmek fiyatlarını hükümetin belirlemesinin doğru bir karar olacağını söyledi. Belediyelerin ekmek üretimine de karşı olduklarını belirten Palandöken, “Halka destek verilmek isteniyorsa ekmek parası için nakit yardımında bulunmaları daha iyi olur" değerlendirmesinde bulundu.

Ekmek fiyatını şu an kim belirliyor?

Ekmek fiyatları her ilin fırıncılar odası, belediyeler, ticaret odası ve esnafların bulunduğu bir komisyonda belirleniyor. Alınan ortak karar sonrası komisyon başkanı fiyatı açıklıyor. Fiyata itiraz edilirse Vali'nin başkanlık ettiği yeni bir komisyon toplanıyor. Oylama sonucunda ekmeğin nihai fiyatı belirleniyor.

Günlük 90 milyon ekmek üretiliyor

Türkiye'de standart ağırlık olan 250 gram üzerinden günlük yaklaşık 90 milyon ekmek üretiliyor. Üretilen ekmeğin yüzde 70'i standart gramajda. Tüketim 85 milyon civarında gerçekleşirken, 5 milyon ekmek ise israf ediliyor. Türkiye'de bir yılda yaklaşık 32 milyar 850 milyon ekmek üretilirken, bunun 31 milyar 25 milyonu tüketiliyor, 1 milyar 825 milyonu ise israf oluyor.

1.25 TL'lik ekmeğin kârı 25 kuruş

Yılın ilk aylarında ekmeğe yapılan zamla birlikte küçük şehirlerden büyük şehirlere göre standart 250 gramlık ekmeğin fiyatı 75 kuruş ile 1.25 TL arasında değişiyor. İstanbul'un yanı sıra İzmir, Kocaeli, Çanakkale ve Balıkesir'de ekmek 1.25 TL'den satılıyor.