“İhracatta İspanya markalaşmada İtalya’yı örnek alalım”

Mehmet Hanifi GÜLEL

Türkiye’de zeytin hasadı hızla sürerken, iç piyasada fiyatların uluslararası pazarlardan yüksek olmasının ihracat pazarlarında rekabeti zorlaştırması bekleniyor. Savola Gıda Türkiye Genel Müdürü Houmer Balazadeh, “İspanya’da yağ fiyatı 4 euro, Türkiye’de ise 6 euro. Türk zeytinyağının ihracat pazarlarında raftan düşmemesi için İspanya’yı ihracat modelinde, İtalya’yı ise markalaşmada örnek almalıyız. Desteklerle ‘Made in Türkiye’ markası etrafında birleşip hedef pazarlarda 5 ile 10 yıllık bir strateji oluşturmalıyız” dedi.

Zeytinyağı üretimine Ayvalık’ta başlayan Türkiye’nin önde gelen yağ markalarından Yudum, 50. yılını dünyaca ünlü şef Tom Aikens’ın da katıldığı bir hasat şenliği ile kutladı. Yıllık ayçiçek yağında 150 bin ton, zeytinyağında 20 bin ton ve margarinde 30 bin ton kapasitesi bulunan Savola Gıda, 2017’de Egemden markasının lansmanı ile zeytinyağı pazarında Yudum, Yudum Egemden ve Sırma markalarıyla faaliyet gösteriyor. 

Rafta ambalajlı satışlar iki kat arttı

Balazadeh, 2022-2023 sezonunda İspanya’daki üretim düşüşünün Türk ihracatçına yaradığını anlatarak 475 bin tonluk rekor üretimiyle Türkiye’nin dış pazarlarda da öne çıktığını anlattı. Balazadeh, bu yıl Türkiye’de 200 bin tonun altında bir rekolte bekledikleri bilgisini de paylaştı.  

Balazadeh, “Fiyat düşünce iç talep arttı. Ambalajlı satışlar iki katına, bizim satışlarımız ise üç katına çıktı. Premium zeytinyağına da ilgi arttı. İç tüketimin 120 bin tona yaklaştığı tahmin ediyoruz, bu da çiftçi ve sanayiciyi memnun etti” diye konuştu.

 “Pazarlarımızı kaybetme riski var”

2024’te İspanya da üretimin normale dönmesiyle fiyatların uluslararası piyasalarda 10 eurodan 5 euroya gerilediğini ifade ederek bunun da “fiyatların Türkiye ile aynı seviyeye geldiği” anlamını taşıdığını belirtti. İspanya’nın şimdi dış pazarlarda agresif biçimde rekabet ettiğini söyleyen Balazadeh, Türkiye’de zeytinyağı fiyatlarının maliyet nedeniyle 6 euro uluslararası pazarda ise 4 euro seviyesinde olduğuna değinerek şöyle konuştu: “Fiyatlar, İspanya’da 4 euro iken, bizde şu an 260 ile 270 liraya geldi.

Hatta 300 liraya ulaşacağı beklentisi var. Bu fark nedeniyle ihracatta rekabet etmek imkânsız hale geldi, pazarlarımızı kaybetme riskimiz var. Türk zeytinyağının zorlu yıllarda rekabet gücünü koruması için stratejik adımlar atılması gerekiyor. İspanya’yı ihracat modelinde, İtalya’yı markalaşmada örnek almalı; desteklerle ‘Made in Türkiye’ markası etrafında birleşip 5-10 yıllık bir strateji oluşturmalıyız” ifadelerini kullandı.

Türkiye’de şu an zeytinyağı ithalatının yasak olduğunu ama dünyanın en çok zeytinyağı üreten İspanya ve İtalya’da yasak olmadığını aktaran Balazadeh, “Bu ülkeler ‘var yılı yok yılı’na göre ithalat dengesini gözeterek, Tunus ve Türkiye gibi ülkelerden ham zeytinyağı temini ile fiyat dengelerini koruyorlar. Böylece pazarlarda süreklilik sağlıyorlar ve markalarının raflarda düşmesinin önüne geçiyorlar. Biz ise çok fazla olan zeytinyağımızı ihracat etmenin yollarını arıyoruz ama fiyat dengesini koruyamıyoruz” açıklamasında bulundu.

Depolama yetersizliği yağları bozuyor

Sonbahardan sonra iç piyasada fiyatların yükseldiğini ve kaliteli zeytinyağı bulmanın zorlaştığını aktaran Balazadeh, Türkiye’de çiftçi ve sanayicilerin yağı doğru şekilde saklama konusunda sıkıntı yaşadığına vurgu yaparak, “Yaz aylarında yağlar bozuluyor, kalite düşüyor. Türkiye’de kaliteli depolama altyapısı yetersiz ve yağlar çabuk bozuluyor. İspanya’daki gibi kooperatif sistemi gibi uzun süre kaliteli yağ korunabilecek bir sisteme ihtiyacımız var. Fakat finansman maliyetleri nedeniyle yatırım sınırlı kalıyor. Firma olarak raflarda kalite standardını korumak için depolama sistemleri kurmak zorundayız. Biz mecburen yapmak zorundayız” diye konuştu.

Türkiye’nin ihracatta İspanya’yı, markalaşmada ise İtalya’yı model almasının doğru olacağını dile getiren Balazadeh, Çin’in zeytinyağı için yeni ve büyük bir pazar haline geldiğini söyledi. ABD’nin yıllık 400 bin ton zeytinyağı tükettiğini, ancak Çin’de 200 milyon zengin nüfusla 1 milyon tonu aşacak bir potansiyel bulunduğunu ifade eden Balazadeh, Türkiye’nin önümüzdeki 10 yılda bu pazara odaklanması gerektiğini vurguladı. Balazadeh, “Türkiye’nin doğal zeytin varlığı, gastronomisi, turizmi ve dizileriyle ‘Made in Türkiye’ markası altında birleşmesi gerekiyor. Devlet, özel sektör ve üniversitelerin iş birliğiyle küresel pazarda kalıcı bir sinerji oluşturabiliriz” dedi.

İspanya Arap ülkelerinde atağa geçti

Yudum markasının 50 yıldır raflarda yer aldığını ve inovasyon yatırımlarıyla her yıl yeni ürünler çıkardıklarına dikkat çeken Balazadeh, şunları kaydetti: “Bu yıl iki yeni ürün piyasaya sürdük. Markalı zeytinyağı ihracatı yapıyoruz, dökme satış yapmıyoruz. Dünyada katıldığımız yarışmalarda 17 altın madalya kazandık. Ayvalık ve ‘Made in Türkiye’ markasıyla Arap ülkelerinde lider konumundayız. Fakat İspanya altımıza gelmeye başladı. Marka olarak Amerika ve Çin pazarlarına yönelik çalışmalarımız sürüyor.”

2 bin zeytinlik diktiği ormanı kadınlara bağışladı

Savola Gıda Türkiye, ekonomik faaliyetlerinin yanı sıra topluma katkı sağlamak ve tüketicileriyle kurduğu bağı güçlendirmek için sosyal sorumluluk projeleri yürütüyor. Marka, orman yangınlarına maruz kalan bir bölgede 2 bin zeytin fidanı dikti.  Savola Gıda Türkiye Pazarlama Direktörü Ezgi Nur Tamdoğan, yürüttükleri projelerin temelinde zeytine, doğaya ve insana duydukları saygının yer aldığını belirterek, “Yudum’un 50. yılı onuruna Ayvalık’ta bir zeytin ormanı kurduk. Binlerce zeytin ağacı diktiğimiz ormanın tüm haklarını Ayvalık Kadın Kooperatifi aracılığı ile Ayvalıklı kadınlara aktarıyoruz. Yudum olarak sadece bugünün değil, zeytinin ve doğanın geleceğine yatırım yapıyoruz” dedi. 

“Çin’e odaklanmalıyız”

İspanya'da fiyatların gerilediğini ve bizde ise fiyatların düşmesini beklerken üreticilerin maliyetlerinin artığını aktaran Savola Gıda Türkiye Genel Müdürü Houmer Balazadeh, bu yüzden denge sağlanmadığını ve düşük fiyatın faturasının üreticiyi vurduğunu kaydetti. Türkiye’nin markalı zeytinyağı ihracatının 20 bin tonu geçmediğini, ancak hedefin 200-250 bin ton olması gerektiğini aktaran Balazadeh, “Made in Türkiye markalı zeytinyağını dünyaya tanıtmazsak, sadece İspanya’ya tedarikçi oluruz. Dünyanın en büyük ithalatçı ülkesi Amerika. O pazarı İspanyalılar, İtalyanlar kendilerine bir piyasa yapmışlar. Biz ise Uzakdoğu’da Çin’de ABD’nin iki üç katına çıkabilecek bir pazar odaklanmalıyız. Sürekli ürün sağlamak adına Çin’den bu yönde izin almalıyız. Çin ile anlaşırsak uzun vadede 100 bin ile 150 bin ton taahhüt edersek o kapı açılır. Çin'e elimize alsak tamamen Asya bizim elimizde olacak” şeklinde konuştu.