İran takas istiyor, ihracatçı ‘önce gümrüğü çöz’ diyor
İran bürokrasisinin ithalatçıya GMP belgesi vermede işi ağırdan alması, hatta zorluk çıkarması Türkiye’nin bu ülkeye ihracatını olumsuz etkiliyor. İKMİB Başkanı Murat Akyüz, “Sanki bir üst akıl ‘Türkiye’deki gümrükleri her türlü zorlayın’ diyor. Ciddi sıkıntı var” dedi.
İmam GÜNEŞ
İranlı ithalatçıların ithalat yapabilmek için alması gereken GMP belgesinde sürecin ağır işlemesi Türkiye’nin bu ülkeye ihratacını olumsuz etkiliyor. İstanbul Kimyevi Maddeler ve Mamulleri İhracatçıları Birliği (İKMİB) Yönetim Kurulu Başkanı Murat Akyüz, “Sanki bir üst akıl ‘Türkiye’deki gümrükleri her türlü zorlayın’ diyor. Mobilya gümrükte kalıyor. Numunelerde bile gümrükte sıkıntı yaşanıyor” dedi.
Türkiye Gıda ve İçecek Sanayii Dernekleri Federasyonu (TGDF) Başkanı Şemsi Kopuz da İran makamlarının, son dönemde süresi dolan belgeleri yenilemediğine ilişkin şikayetler olduğunu söyleyerek, “Firmalarımız ciddi bir sorunla karşı karşıya. Hükümet, İran makamları nezdindeki girişimde bulunmalı” diye konuştu.
Dış Ekonomik İlişkiler Kurulu (DEİK) Türkiye-İran İş Konseyi Başkanı Bilgin Aygül, sorunun İran’ın korumacı eğilimleri ve ağır bürokrasisinden kaynaklandığını belirti. Aygün, 2016’da bu ülkeye ihracatın ilk kez yüzde 36 artarak, 5 milyar dolar seviyesine geldiğini vurguladı.
Sorun aşılmazsa 30 milyar dolarlık ticaret hacmi zor
Ambargoların hafifl emesi sonrasında Türk şirketlerinin yeniden radarına giren İran pazarında, GMP belgesi sorunu yaşanıyor. Ekonomi Bakanı Nihat Zeybekci, Türkiye ile İran arasında varılan ‘Tercihli Ticaret Anlaşması’ listesindeki ürünleri 200’e çıkarmayı amaçladıklarını belirterek, iki ülke arasında hedefl enen 30 milyar dolarlık ticaret hacmine bir an önce ulaşılabileceğini söylemişti.
Zeybekci, “2016’da dış ticaret hacmimiz yüzde 40 arttı. 2017 yılında İran ile ticaretimiz de genel itibariyle ortalamanın üzerine çıkması da çok büyük bir ihtimal” demişti. Ancak GMP belgesi sorunu aşılmazsa, bu seviyeye ulaşmak zor görünüyor.
Numune gönderilmesinde bile sıkıntı yaşanıyor
İKMİB Başkanı Murat Akyüz, gümrüklerde numunelerin gönderilmesinde bile sıkıntı yaşandığını söyledi. GMP belgesi konusunda İran tarafında sıkıntı çıkarıldığını dile getiren Akyüz, başta kozetik ve ilaç olmak üzere engellemelerin yapıldığını aktardı.
İran’daki ithalatçıya izinlerin ya verilmediğine ya da sürecin geciktirildiğine değinen Akyüz, “Netleşmeyen çok şey var. Türkiye tarafında güvensizlik oluşmaya başladı. Söylenenler ile yapılanlar bir değil. İran’ın bir an önce hamle yapması gerekiyor. Firmalar muamelelerden sıkılmaya başladı. Kozmetik konusunu çok fazla dile getirdik. Henüz bir gelişme yok. GMP belgesine takılıyor. Şirketlerin belge süresi bitmiş durumda. Yenilenme işlemi çok gecikti. Dolayısıyla ihracat tıkandı” dedi.
Sıkıntıya rağmen İran’da kurulan Türk Ticaret Merkezi ile birlikte çeşitli ürün kalemlerinde ihracatını artıran firmalar olduğunu ifade eden Akyüz, bankaların İran’a ihracat ile ilgili birçok belge istediğini, ihracatçıyı çok fazla zorladığını söyledi. Akyüz, İran’ın ödeme konusunda takas yöntemine sıcak baktığını belirtti.
‘Dış ticaret hacmi pozitife döndü’
Dış Ekonomik İlişkiler Kurulu (DEİK) Türkiye-İran İş Konseyi Başkanı Bilgin Aygül, genelde GMP belgesi sorunu bulunmadığını, İran’ın hem korumacı hem de bürokrasi ağır bir ülke olduğu için ara ara aksaklıkların görüldüğünü söyledi. Aygül, 2016’da dış ticaret hacminin pozitife döndüğünü, ihracatın da ilk kez yüzde 36 artarak, 5 milyar dolar seviyesine geldiğini vurguladı.
Aygül, şöyle devam etti: “İran’a giden yatırımcı sayısında artış var. Ocak 2016’dan sonra iyimser hava var. İlişkiler son derece iyi düzeyde. Tercihli Ticaret Anlaşması, Türkiye’ye karşılaştırmalı üstünlük sağladı. Türkiye’ye 125 sanayi ürününde, İran’a 140 tarım ürününde kota artışı ve gümrük vergi indirimi sağlandı. Yakında 60 ürün daha eklenecek. Türkiye’de turizm sektöründe 2016’da yüzde 30 azalma olmasına rağmen İranlı turistler Türkiye’ye gelmeye devam ediyor.”