Limanlarda yatırım seferberliği

Aysel YÜCEL

İSTANBUL - Özel sektörün de devreye girmesiyle hızlı bir büyüme sürecine giren limanlarda, son 10 yılda elleçlenen yük miktarı 2’ye katladı. 2003-2012 yılları arasında Türkiye’de faaliyet gösteren limanlarda yük trafiği ortalama yüzde 7.4 oranında büyüdü. 2013 yılında 385 milyon ton olarak gerçekleşti. Türkiye Liman İşletmecileri Derneği’ne (TÜRKLİM) göre kurulu kapasite 2023 yılında 2 katına çıkacak. Bakanlığın gündeminde olan İzmir Çandarlı, Mersin Konteyner ve Filyos Limanı gibi dev projelerin yanı sıra mevcut özel limanlar da kapasite artıracaklar. Mevcut altyapı ve kapasite ile en fazla 366 metre uzunluğundaki 14 bin TEU’luk gemileri ağırlayan limanlarımız artık en son jenerasyon, yaklaşık 400 metre boyundaki 18 bin TEU’luk gemileri ağırlayabilecek. Buna yönelik yatırımlar yapılıyor. 

Birçok limanda kapasite artışı

Yeni liman projelerinin yanı sıra birçok liman kapasite artışına gidiyor. 2013 yılı itibariyle yıllık konteyner elleçleme kapasitesi 1.9 milyon TEU olan Ambarlı’da kurulu Marport, bünyesine bu yıl dahil olan Limaş terminali ile birlikte konteyner elleçleme kapasitesini 500 bin TEU artıracak. Mersin Uluslararası Limanı (MIP) 1,5 yıl gibi kısa bir sürede 1,8 milyon TEU olan konteyner elleçleme kapasitesini 2,6 milyon TEU’ya taşımayı hedefl iyor. 160 milyon dolarlık Mersin Limanı Genişleme Projesi’ni hayata geçiren şirket, proje tamamlandığında dünyanın en büyük konteyner gemileri olan 400 metre uzunluğunda, 16 metre drafta sahip gemilerin limana uğraması için gerekli altyapıyı sağlamış olacak. Elleçlediği yük miktarında 1 milyon TEU’ya ulaşan İzmir Nemport Limanı, yeni yatırımlarla yıl sonunda yüzde 20 büyüme hedefliyor. Konteyner elleçme miktarını 3 milyon TEU’ya çıkarmak için yatırımlarını sürdüren İskenderun Limakport, tüm yatırım fazlarını tamamladığında Doğu Akdeniz’in en önemli konteyner limanlarından biri olmayı hedefl iyor. Yılport 2.5 milyon TEU konteyner elleçleme, 4 milyon ton genel kargo ve 1 milyon ton sıvı yük elleçleme kapasitesine ulaşmayı hedefl erken, Evyap ise 1.2 milyon TEU kapasiteye ulaşmayı hedefl iyor. Borusan, Asyaport, Mardaş, Petkim, Gemport, Ege Port, Samsunport gibi limanlar da kapasite artırmaya yönelik yatırımlarını tüm hızıyla sürdürüyor. 

Türk limanları Avrupa’da 5. sırada 

Avrupa Birliği resmi istatistik sitesi Eurostat’ın son açıklanan verilerine göre Türkiye, Avrupa ülkeleri içinde İngiltere, İtalya, Hollanda ve İspanya’dan sonra en fazla yük elleçleyen 5. ülke konumunda. Türkiye’yi sırasıyla Fransa, Almanya, Belçika ve Norveç takip ediyor. Dünya genelinde ise en fazla yük elleçlemesi yapan ülke açık ara farkla Çin.

Yurtdışındaki liman yatırımları artıyor

Türk liman işletmecilerinin yurtdışındaki yatırımları da hızla artıyor. Türkiye genelinde 4 limanı bulunan ve limancılıkta 2 milyar dolar büyüklüğe ulaşan Yıldırım Holding, yurtdışında liman yatırımlarını sürdürüyor. Yıldırım, Malta Freeport’un yüzde 50’sinin satın alınmasından sonra, Latin Amerika ve Afrika başta olmak üzere yurtdışında liman yatırımları için görüşmeler yapıyor. Yurtdışı liman yatırımlarıyla dikkat çeken Global Liman İşletmeleri de “dünyanın en büyük cruise liman işletmecisi” olmayı hedefl iyor. Karadağ, İspanya ve Portekiz’de büyük liman yatırımlarına imza atan şirket, özelleştirilen Yunan limanlarını da takibe aldı, görüşmelere başladı. Yolcu taşımacılığının yanı sıra yük taşımacılığı alanında da liman yatırımlarına devam eden Global Holding, Türkiye’nin ticari ilişkilerinin güçlü olduğu komşu ülkelerde pazar araştırması yapıyor. Limak Holding de limancılıkta yurtdışındaki yatırım fırsatlarını değerlendiren Türk şirketleri arasında.

Beş işletme 'Yeşil Liman' sertifikasını aldı

Türkiye’de birçok liman tesisi kentin merkezinde veya yakınında dar bir sahada hizmet veriyor, limandaki operasyonlardan kaynaklı kirlilik şehir yaşamını ve insanları olumsuz etkiliyor. Yaşanan veya yaşanması muhtemel çevre kaynaklı olumsuzlukların giderilmesini hedefl eyen Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı Deniz Ticareti Genel Müdürlüğü’nün bünyesinde “Yeşil Liman” (Green Port)” projesi başlatıldı. Proje kapsamında yapılacak çalışmalar neticesinde belirlenen şartları yerine getiren ve bunları idareye sunan liman tesislerine “Yeşil Liman” unvanı veriliyor. “Yeşil Liman” projesi kapsamında Gemport, Altınel, Marport, Borusan ve Evyap limanları olmak üzere 5 limanın sertifikaları tamamlandı. Autoport, Egeport, Limaş ve Aksa tesislerine proje başvuru dosyası gönderildi ve inceleme süreci devam ediyor. Bunların dışında bazı liman tesislerinin de Yeşil Liman projesi kapsamında başvuru hazırlığında olduğu biliniyor

TÜRKLİM, 2013 sektör raporu kapsamında sektör temsilcileri ile anket yaparak sorunları belirledi. Limancılar en fazla sıkıntıyı bürokraside ve altyapıda yaşıyor. Liman yatırımlarında bürokratik sürecin çok yavaş işlediğinden şikayetçi olan temsilciler, yeni liman inşaatı ve mevcut limanların genişletilmesi konusunda mevzuatlardan kaynaklanan zorlukların giderilmesini istiyor. Limanların çoğunun kentsel yerleşim alanlarının içerisinde kaldığını dile getiren yatırımcılar, geri sahadaki yapılaşmanın sınırlandırılması ve limancılık faaliyetleri dışındaki faaliyetlere izin verilmemesini istiyor. Devletin altyapı inşasında özel sektöre zemin hazırlaması ve limanların demiryolu bağlantısı sorununun giderilmesi talep ediliyor. Ayrıca, özel sektör işbirliğinde acilen bir ‘limanlar master planı’ hazırlanması gerektiği belirtiliyor.