‘Ulaştırma 2035’ için 40 hedef belirlendi

Aysel YÜCEL/İSTANBUL

İSTANBUL - 2023 ulaştırma hedeflerinin yeniden belirlendiği 11. Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Şurası’nda sektörün 2035 yol haritası da çizildi. 5-7 Eylül tarihleri arasında İstanbul’da "Herkes için Ulaşım ve Hızlı Erişim" temasıyla gerçekleşen şura toplantılarına, yerli ve yabancı yaklaşık 6 bin kişi katıldı. Üç gün süren şurada yaklaşık bir yıllık çalışmanın sonucunda hazırlanan ulaştırma çalışma grupları sektör raporu değerlendirmeye alındı. 3 bin 500 sayfadan oluşan sektör raporu, akademisyenler, kamu temsilcileri, sivil toplum kuruluşları, yerli ve yabancı uzmanlardan oluşan toplam 1557 kişi tarafından hazırlandı. 2023 ulaştırma hedefleri ile 2035 hedeflerinin yer aldığı sektör raporu, üç gün süren şurada değerlendirilerek 11. Ulaştırma, Haberleşme ve Denizcilik Şurası Sonuç Bildirgesi hazırlandı. Tek tek sektörler kendi bildirgelerin açıkladılar ancak 2035’in önemli hedeflerinin katılımcılarla paylaşıldığı, yaklaşık 500 sayfalık sonuç bildirgesinin detayları önümüzdeki günlerde bakanlık tarafından açıklanacak. Kara, deniz, hava gibi çalışma gruplarının kendi bildirgelerinde onlarca yeni hedef ve proje gündeme getiriliyor.

10 yılda 200 milyar dolar yatırım

Şuranın kapanış konuşmasını yapan Ulaştırma, Haberleşme ve Denizcilik Bakanı Binali Yıldırım, üç gün süren şuranın sonucunda, sektörün 2023 ve 2035 hedeflerine yönelik değerlendirmelerde bulundu.  Havacılıkta 2013’ün ilk altı ayında ABD’de ve Amerika Kıtası’nda büyüme oranın yüzde – 1, Avrupa yüzde 0.5 oranında gerçekleştiğini belirten Yıldırım, "Türkiye ise büyüme ilk altı ayda yüzde 15.5 düzeyinde gerçekleşti. Buna yaklaşan Uzakdoğu’da birkaç ülke var. Bu da şunu gösteriyor. Artık göç ve ticaret batıdan doğuya yapılıyor. Bu da önümüzdeki 20 yılı yeniden şekillendirme ihtiyacı doğurdu" dedi. 2023 hedeflerine ulaşılması için önümüzdeki 10 yılda 200 milyar dolarlık altyapı yatırımı yapılacağına dikkat çeken Yıldırım, şöyle konuştu: "2023’te 1.2 trilyon ticaret hacmine ulaşma hedefi var. Şimdi ise 400 milyar dolarlık bir dış ticaretimiz var. Bu da 2023 için 3 kat büyüme demek. Bunun için yeni karayolu ve demiryolları ile  yeni limanlar ve  yeni havalimanları yapmak gerekiyor. 2023 hedeflerine ulaşmak için ulaştırma alnında son 10 yılda yapılan altyapı yatırımının 2 katının yapılması lazım. Önümüzdeki 10 yılda 200 milyar dolar yatırım yapacağız. Bunun 120 milyar dolar devlet tarafından, 80 milyar doları ise yap-işlet-devret ya da kamu-özel sektör ortaklığı ile yapılacak. Önümüzdeki 10 yıl içersinde Türkiye’nin mega projelerini gerçekleştirmeye devam edeceğiz."
 
Konuşmasında ulaştırma sektörünün 2023-2035 vizyonuna da değinen Yıldırım,  "Bu yıllar arasındaki vizyonumuz,  dünyada bölgesel ve küresel ulaşım-iletişim faaliyetlerinin gelişmesine katkı sağlamak; yüksek kalitede kesintisiz konforlu hizmet sunmak; yenilikçi gelişmelerle bezenmiş bir altyapıyı oluşturmak; eşit, sürdürülebilir ve yenilikçi kalkınma hamlelerine öncülük etmek, herkes için etkin bir ulaşım hızlı bir erişim anlayışı ile projeleri gerçekleştirmek" dedi. 2035 yılı hedeflerinden bazılarını kendisi açıklayan Yıldırım, şunları kaydetti: "Karayolunda 2035 yılına kadar  kamu-özel ortaklığı ile 4 bin km yol ilavesi ile birlikte, karayolu otoyol ağımızı 12 bin km çıkarmayı hedefliyoruz. Karayolunda çevreci yeşil ulaşım sistemlerini devreye sokacağız. Denizcilikte 30 milyon DWT olan filomuzu 50 milyon DWT’ye çıkaracağız.  Deniz turizmine katkısını daha da artırmak için 2035 yılında 17 bin 500 olan yat konaklama ve bağlama kapasitemizi 60 bine çıkaracağız. Akdeniz’de 250 ila 400 metre boyunda gemilere bakım-onarım hizmeti verecek bir ‘deniz endüstrisi’ oluşturma hedefini de yine bu toplantıda belirledik.  Havacılık ve uzay sanayinde ise 2023 hedefi olan bölgesel uçak yapımı ve uçurtulmasının yanı sıra 2018 yılında kendi imalatımız olan uyduyu yapıp, yörüngesine göndermeyi hedefliyoruz. 2035 yılına kadar uzaya elektrik üreten güneş panelleri yerleştirip, burada üretilen elektrik enerjisini radyo frekans dalgaları ile yeryüzüne ulaştıracak bir projeyi de gerçekleştirmeyi hedefliyoruz.  Bu da bu şurada kararlaştırıldı. Buna benzer pek çok proje var."

11. Ulaştırma Denizcilik ve Haberleşme Şurası’nda ayrıca, Afganistan, Bangladeş, Cezayir, Çek Cumhuriyeti, Karadağ, Gürcistan, Kazakistan, Makedonya, Bulgaristan, Moldova, Letonya ve Belarus ulaştırma bakanlıkları temsilcilerinin katılımıyla,bölgesel işbirlikleri fırsatları değerlendirildi, D8 ülkeleriyle de bakanlar toplantısı da yapıldı.
 

İletişimde akıllı yaşama geçilecek

11. Ulaştırma Denizcilik ve Haberleşme Şurası’nda toplam 7 alt sektörün çalışma grubu raporu bulunuyor. Haberleşme, kent içi ulaşım ve boru hatları da bu alt sektörler arasında yer alıyor. Haberleşme sektöründe tahminlerin çok üstünde bir gelişme sağlandığını da vurgulayan Ulaştırma, Haberleşme ve Denizcilik Bakanı Binali Yıldırım, şunları söyledi:  "2023 için 30 milyon geniş bant abone sayısına ulaşma hedefi koymuştuk. Bugün 20 milyonu aştığımıza göre bu hedefi de yukarı çekerek 2023’te 45 milyon geniş bant abonesi hedefliyoruz. Ayrıca önümüzdeki 20 yıl içerisinde 50 milyar makinenin ve aracın bir biri ile konuşması bekleniyor. İnsanların bir biri ile konuşması gibi makineler de birbiri ile konuşacak. Bu da akıllı yaşam demek. Artık akıllı evler, akıllı iş yerleri ve akıllı yaşam ön plana çıkacak. Artık evdeki çamaşır makinenizi ev dışında kontrol edebileceksiniz. Işıkları ya da yemeklerin pişip pişmediğini kontrol edeceğiz. Aklınıza ne gelirse... Garaj kapısı açık mı değil mi kontrol edeceğiz. Tüm bunlar için önümüzdeki 25 yılda bilişim ve akıl yollarına yatırım artarak devam edecek."

KARAYOLU: Otoyol ağı 12  bin km’ye çıkacak

1- 2035 yılına kadar kamu-özel sektör ortaklığı ile 4 bin km otoyol projesi ile karayolu otoyol ağının 12 bin km çıkarılması.
2-Karayolu ile 500 km mesafenin üzerindeki taşımaların, 2035 yılına kadar diğer taşımacılık modlarına aktarılması.
3- 2035 yılına kadar TEN-T çekirdek ağının tamamını konforlu, yüksek kaliteli ve kapasiteli bir yapıya kavuşturulması.
4- Transit trafiği yüksek olan şehirlerde tam erişim kontrollü çevre yollarının tüm ülke sathında yaygınlaştırılması.
5- Artan karayolu yolcu ve yük talebinin etkin yönetiminin sağlanması için sıkışıklık yönetimi, yüksek doluluklu taşıt şeritleri, kamyon tahsisli şeritler, ücretli yönlendirilebilir şerit gibi uygulamaların hayata geçirilmesi.  
6- Akıllı ulaşım sistemleri kapsamında karayolu işletmesinde taşıt-taşıt ve taşıt-altyapı arasında iletişimi sağlayan sistemlerinin uygulanması.
7- Otoyol ve devlet yolu aydınlatma, elektrikli taşıtların enerji ihtiyaçlarını karşılama, trafik denetleme, düzenleme ve tanzim ve yol bakım faaliyetlerinde taşıtların ürettiği enerjiyi de dikkate alan yenilenebilir enerji kaynaklarından faydalanılması.
8- 2035 yılına kadar geleneksel fosil yakıt kullanan taşıtlar yerine yenilenebilir enerji kaynaklarını kullanan taşıt kullanımının teşvik edilmesine yönelik tedbirlerin alınması.
9. Karayollarında eğitimlerin artırılması ile kazaların üçte iki oranında azaltılmasının sağlanması.
10- Karayolu sektöründe yerli üretimi de artıracak her türlü Ar-Ge çalışmasının artırılması.

DEMİRYOLU: Yük taşımacılığının payı %20’ye yükselecek

1- 2023-2035 yılları arasında 6 bin km yeni demiryolu ağı yaparak toplam demiryolu ağının 31 bin km’ye çıkartılması.
2-60 milyon nüfusun olduğu 15 ilde hızlı ve yüksek hızlı tren bağlantısının gerçekleştirilmesi.
3- Yüksek teknoloji altyapısına sahip demiryolu sanayisinin tamamlanması, yerli üretimin en üst seviyeye çıkarılması ve demiryolu ürünlerinin dünyaya pazarlanması.
4- Demiryolu ağının diğer ulaştırma sistemleri ile entegrasyonunu sağlayacak şekilde akıllı ulaşım altyapıları ve sistemleri geliştirilmesi.
5- Uluslararası kombine taşımacılık ve hızlı tedarik zinciri yönetiminin kurulması ve yaygınlaştırılması.
6- Demiryolu araştırması, eğitim ve sertifikasyon konusunda dünyada söz sahibi olunması,
7- Boğazlar ve Körfez geçişlerinde demiryolu hat ve bağlantılarının tamamlanarak Asya-Avrupa- Afrika kıtaları arasında önemli bir demiryolu koridoru haline gelinmesi.
8- Demiryolu ulaştırması faaliyetlerinin düzenlenmesi ile ilgili yasal ve yapısal mevzuatın uluslararası ve AB mevzuatları paralelinde güncellenmesi.
9- Demiryolu ağının diğer ulaştırma modları ile entegrasyonunu sağlayacak şekilde akıllı ulaşım altyapıları ve sistemleri ile donatılması.
10- Demiryolu yük taşımacılığında yüzde 20’ye, yolcu taşımacılığında ise yüzde 15’e ulaşılması.

DENİZCİLİK: Yat bağlama kapasitesi 3’e katlanacak

1-30 milyon DWT olan Türk deniz filosunun 50 milyon DWT’ye çıkarılması.
2-17 bin 500 olan yat ve tekne bağlama kapasitesinin 60 bine çıkarılması .
3-Türkiye’nin IMO, ILO, Paris, Akdeniz, Karadeniz ve Karadeniz MoU’daki deniz emniyeti ve denetim performansı açısından lider ve yönlendirici bir ülke haline gelmesi.
4- İstanbul’da iki, Çanakkale, Antalya, İzmir ve Mersin’de birer olmak üzere yeni kruvaziyer limanlarının yapılaması.
5-Denizcilik eğitimindeki kalite korunarak, dünyada öğrenci ve gemi adamı açısından 5. sırada yer alması.
6- Transit konteyner elleçleme miktarları bakımından Mersin Bölgesi’nin Güney ve Doğu Akdeniz Bölgesi’nde lider olması.
7-Türk gemi filosunun en az yüzde 10’unun doğa dostu alternatif yakıt kullanan gemilerden oluşturulması.
8-Dünyada lider konumda bulunan tersaneler ile birlikte yürütülecek ortak projeler sonucunda offshore yapılar ile LNG, LPG, CNG, tanker gemileri üretebilme konusunda konsorsiyumlar oluşturularak, Türk tersanelerinin de bu alanda söz sahibi olabilmesini sağlamak.
.9-Gemi inşa sektörünün en az yüzde 90 katkı payıyla gemi üretimi yapmasının sağlanması.
10- Akdeniz’de en az 6 adet 250 ile 400 m boy aralığındaki gemilere havuz hizmeti verebilecek ve gemi onarım altyapısı olan "Deniz Endüstri" tesisinin kurulması.
 
 
HAVACILIK VE UZAY TEKNOLOJİLERİ: Uzaya güneş panelleri yerleştirilecek

1- "Havalimanı Kenti" konseptinin uygulanabilir olduğu havalimanlarının belirlenmesi ve bu yönde gerekli çalışmaların yapılması.
2- Yerli uçak yapımı için teşvik ve gerekli düzenlemelerin yapılması, ana alt sistemleri  büyük oranda yerli olmak üzere değişik çapta ve değişik teknolojilere sahip yurt içi özgün tasarımlı uçakların geliştirilip, sertifikalı olarak seriüretime geçmesi.
3-Yerli yakın uzay gözlem aracı geliştirilmesi.
4- Türkiye’nin SES gibi stratejik önem taşıyan projelerde ve bölgesel işbirliklerinde yer alamsı.
5-İnsansız hava araçlarının kullanımının yaygınlaştırılması,  bu araçların hava sahalarında etkin ve emniyetli uçuşunu temin edecek düzenlemelerin yapılması. .
6-Sıfır yer çekimi sağlayan uçak (kısıtlı bir süre için yerçekimsiz ortam oluşturabilen büyük gövdeli uçak) projesi başlatılarak yaygın kullanıma sunulması. (Geniş gövdeli bir uçak satın alınıp buna uygun olarak iç kabin düzenlemesinin kurgulanması.)
7- Tüm uyduların ve yer kontrol istasyonlarının tüm alt sistemlerinin (donanım ve yazılım olarak) tamamen milli imkan ve kabiliyetlerle tasarlanıp üretilmesi.
8- Türkiye’nin kendi LEO ve GEO yörünge uydu fırlatma sistemine (fırlatma rampası, roketi v.b.) sahip bir ülke haline gelmesi; milli (uzaya) fırlatma üssünün kurulması.
9- Yakın gök cisimlerine erişim sağlanarak, örnek toplayabilecek ve geri gelebilecek bir uzay aracının tasarlanması (TurkAster Projesi)
10- Uzaya elektrik üreten güneş panelleri yerleştirip burada üretilen elektrik enerjisini radyo frekans dalgaları ile yeryüzüne ulaştıracak bir proje gerçekleştirilmesi.