Makarnada üretim artıyor, ihracat daralıyor

Güneş DOĞDU SOYLU

Makarna sektörün­de yeni yatırımlar ile üretim kapasitele­ri artıyor. Buna karşılık ihracat pazarları kaybediliyor ve ihra­cat rakamları azalıyor. İhracat­taki düşüş bu yıl başı itibariyle rakamlara yansımaya başladı. Bu yılın ilk dört ayında 337,8 bin ton ile 288,5 milyon dolarlık ma­karna ihraç edildiğini söyleyen Türkiye Makarna Sanayicileri Derneği (TMSD) Yönetim Ku­rulu Başkanı Aykut Göymen, ih­racatın geçen yıla oranla yüzde 8 düştüğüne dikkat çekti.

Bu düşüşün ana nedeninin önemli ihracat pazarları olan ül­kelerde makarna üretimine baş­lanması olduğunu aktaran Baş­kan Göymen, makarna sektö­ründe yeni yatırımlar ile beraber önemli rakamlarda bir atıl kapa­site ile karşı karşıya kalındığına vurgu yaptı.

Türkiye Makarna Sanayici­leri Derneği(TMSD)’nin geçen ayki 27. Olağan Genel Kurulu’n­da güven tazeleyerek ikinci kez başkan seçilen Aykut Göymen, makarna sektörünün genel du­rumunu DÜNYA’ya değerlen­dirirken beklenti ve önerilerini aktardı.

"İhracatta bu yıla iyi başlamadık"

Bu yılın ilk 4 ayında makar­na ihracatının yüzde 8 oranın­da düştüğünü söyleyen Başkan Göymen, “Geçen yıl makarna sektörü hedeflerini tutturdu. Ama bu yıla iyi başlamadık.

2025 yılının başı itibariyle sektörü­müzde 3 milyon tonluk bir üre­tim kapasitesi var idi. Yeni yapı­lan yatırımlar ile beraber şuan bu rakam 3 milyon 300 bin tona çıktı. Devam eden yatırımların da tamamlanmasıyla beraber 3.5 milyon tonluk bir kapasite­ye ulaşacak sektörümüz. 700 bin ton iç piyasa tüketimi var. İhra­catta 1.5 milyon ton. Toplamda kullanılan kapasite 2 milyon 200 bin ton. 1.3 milyon tona atıl bir kapasite var. Bu rakamda maa­lesef atıl kapasite olarak kalacak gibi duruyor maalesef.

Bu kapa­sitelerin değerlendirilmesi için yeni pazarlara ihtiyaç var. Ama şuan itibariyle kazanılan pazar­larımızı kaybetmiş durumdayız. Bu yıl ihracattaki yüzde 8 düşü­şün ana nedeni önemli pazar­larımızdaki ülkelerde makarna üretimine başlanılması. Örne­ğin Nijerya, Angola, Kamerun, Gana, Mısır, Etiyopya’da makar­na üretimi yapılıyor artık” dedi.

İhracatta önemli pazarlarda kayıp ve düşüşler yaşanmasına rağmen sektör oyuncularının gayret içerisinde olduğunu anla­tan Göymen, Japonya’ya, Ame­rika’ya, Somali’ye ihracatın art­tığını ve yönde artışlar için Türk makarnacılarının çok çalıştığını belirtti.

“Makarnalık buğday üretimine pozitif ayrımcılık yapılsın”

Ülkemizin makarnalık buğ­day konusunda gen merkezi olan Güneydoğu Anadolu Böl­gesinde üretimin özendirilme­si için artı desteğe ve pozitif ay­rımcılığa ihtiyacı olduğunu ifa­de eden Göymen, “Geçtiğimiz eylül ayında Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından çok sayıda stratejik ürün grubunda başla­tılan planlı tarım ve yeni nesil destekleme modeli tarım arazi­lerinin etkin kullanımı yanın­da, üretimin kayıt altına alın­ması ve desteklerin daha ve­rimli yönlendirilmesi açısından son derece önemli ve faydalı ol­du.

Makarnalık durum buğda­yının gen merkezi Güneydoğu Anadolu Bölgesi. Ülkemizde bu yıl yaşanan kuraklık nedeniyle hububatta yüzde 6’nın üzerinde azalış olacağı öngörülüyor.

Ku­raklığın daha fazla vurduğu böl­gemizde de bu düşüşün yüzde 15 gibi olması bekleniyor. Bu ne­denle Güneydoğu Anadolu Böl­gesinde çiftçinin makarnalık buğday ekiminde özendirilme­si beklentimiz var. Bakanlığın planlama yaparken bölgemize makarnalık durum buğdayında pozitif ayrımcılık uygulaması­nı talep ediyoruz” diye konuştu.

“TMO’dan yine iyi bir destek hesabı yapılmasını bekliyoruz”

TMO’nun mayıs ayı sonu haziran ayı başı fiyat açıklamasının beklendiğini ve bu konuda yetkililerin çok hassas çalıştığını, çiftçinin özellikle son yıllarda memnun edildiğine vurgu yapan Başkan Göymen, “Geçen yıl TMO 1. Grup makarnalık buğdayda ton başına 10 bin 500 lira, prim desteğini de bin 700 lira olarak açıkladı.

Bu yıl tabii ki artan maliyetlerden dolayı fiyat artışı olacaktır. Bizim sektör olarak beklentimiz yapılacak artışın daha çok destek kısmında verilmesi yönünde. Devletimiz bu rakamları ve destekleri açıklarken çok hassas davranıyor. Özellikle son 3 yıldır çiftçimiz asla mağdur edilmiyor. Yine iyi bir destek hesabı yapılacağını düşünüyoruz” dedi.

“Yeni hükümet sonrası Suriye’ye ihracat yarı yarıya azaldı”

İhracatta önemli pazarlardan olan Suriye konusuna özellikle değinmek isteyen Başkan Göymen şunları söyledi, “Yeni kurulan Suriye Hükümeti’nden önce Suriye’ye daha çok makarna satıyorduk. Yeni hükümetten sonra makarnaya ton başına 300 dolar vergi konuldu.

Suriye’ye makarna ihracatımız geçen yılının aynı dönemi ile karşılaştırıldığında yüzde 50 azaldı. Bu yılın ilk 3 ayında Suriye, Türkiye’den 3 bin 166 ton makarna almış. Geçen yılın aynı döneminde 6 bin 658 ton makarna almış. Konunun önemini Ticaret Bakanlığı yetkililerimize ilettik, çalışıldı ama makarna konusunda istediğimiz sonucu alamadık. Un da 20 dolar vergi alınırken makarnada 300 dolar gibi afaki bir vergi alınıyor.

Bizler Suriye’nin yeni döneminde pazarımızın daha fazla büyümesini bekliyorduk. Çünkü Esed’in yönetimindeki bölgeye daha öncesinde ürün gönderemiyorduk. Esed yönetimindeki tarafta açılınca, talebin artmasını beklerken yarı yarıya düştü. Makarnaya ikame ürünlere yöneldi tüketici örneğin pirince. Suriye’de makarnaya uygulanan gümrük vergisi dünya genelinde uygulanan vergilerle karşılaştırıldığında en az 5 kat fazla. Bu konunun çözülmesi makarna sektörü için önemli” şeklinde konuştu.