BES'te yeni dönemin 10 yıllık ek maliyeti 6.5 milyar lira

 

İSTANBUL - Bireysel Emeklilik Sistemi'nde (BES) beklenen oldu ve yeni jenerasyona geçildi. BES 2.0 olarak adlandırılan ve uzun süredir kamuoyunu meşgul eden yeni teşvik sistemine yönelik açıklamalar Başbakan Yardımcısı ve Devlet Bakanı Ali Babacan tarafından kamuoyuna açıklandı. Yeni sistemde  yüzde 25 olarak uygulanacak olan "devlet katkı payı" uygulamasına geçiliyor.  

 

Bireysel Emeklilik Sistemi (BES),  mevcut kamu sosyal güvenlik sisteminin tamamlayıcısı olarak kuruldu ve 27 Ekim 2003 tarihinde faalieyete geçerek bugün itibariyle 15 şirkete ulaştı. Temel amacı, bireylerin çalışma yaşamları boyunca yaptıkları düzenli tasarrufların yatırıma yönlendirilmesini sağlayarak, oluşacak birikimlerle, tasarruf yaptıkları dönemde sahip oldukları refah seviyesinin emeklilik döneminde de devam etmesini sağlamak olan sistemdeki kişi sayısı 6 Nisan 2012 tarihli EGM verilerine göre 2 milyon 723 bin 310'a ulaştı. Katılımcıların fon tutarı 15 milyar 930.8 milyon TL, katkı patı tutarı 13 milyar 330.8 milyon TL'yi, yatırıma yönelen fon tutarı da  12 milyar 948.6 milyon TL'yi aştı. 15 şirketin faaliyet gösterdiği sistemden bugüne kadar emekliliği haketmiş kişi sayısı ise 4 bin 291 kişiye ulaştı. 

 

Mevcut sistemden faydalanan katılımcılar, şirket tarafından tercih ettiği plan için belirlenen asgari katkı payının altında olmamak kaydıyla mevcut gelir düzeyleri ve emeklilik dönemine ait beklentilerini de göz önüne alarak katkı payı tutarını belirliyor ve asgari katkı payı aylık brüt asgari ücretin yüzde 5'inden az olmuyor. Bireysel Emeklilik Sistemi'nde emekli olmak için katılımcının, sisteme ilk giriş tarihinden itibaren 10 yıl süreyle sistemde kalarak katkı payı ödemesi ve 56 yaşını tamamlaması gerekiyor. 

 

Katılımcı isterse, emeklilik hakkını ileri bir tarihte kullanabiliyor. Katılımcının birden fazla emeklilik sözleşmesi bulunması halinde, tüm sözleşmelerden emekliliğe hak kazanması için en az birinden bu hakkı kazanması ve tüm sözleşmelerinden emeklilik hakkını kazanmayı talep etmesi yeterli oluyor. Emekliliğe hak kazanan katılımcı, bireysel emeklilik hesabındaki birikimlerinin bir kısmının veya tamamının defaten ödenmesini talep edebilirken, bunun dışında birikimlerinin bir kısmının veya tamamının yıllık gelir sigortasına aktarılmasını talep ederek yapılacak sözleşme çerçevesinde, kendisine belirli bir süre veya ömür boyu maaş bağlanmasını da talep edebiliyor. 

 

Ayrıca, belirlenen geri ödeme programına göre birikimlerini kısım kısım şirketten almayı da tercih edebiliyor. Katılımcı, emeklilik sözleşmesi süresi içinde istediği anda sistemden birikimlerini alarak ayrılabilirken, bununla beraber; sistemden emekli olarak ayrılan katılımcıların birikimleri üzerinden yüzde 3,75 oranında stopaj kesintisi yapılırken, 10 yıl boyunca katkı payı ödemeden ayrılanların birikimleri üzerinden yüzde 15, 10 yıl boyunca katkı payı ödemekle birlikte sistemden emeklilik hakkı elde etmeden ayrılanların birikimleri üzerinden yüzde 10 kesinti yapılıyor. 

 

Emeklilik Gözetim Merkezi (EGM) Başkanı ve Aegon Emeklilik Genel Müdürü Uğur Tozşekerli: "Ekonomiden Sorumlu Devlet Bakanı Sayın Ali Babacan'ın Bireysel Emeklilik Sistemi ile ilgili yaptığı açıklamaları ilgiyle takip ettik. Planlanan teşviklerin sektöre çok büyük katkıda bulunacağına inanıyoruz. Özellikle vergi teşvik konusunda yapılan değişik ile Bireysel Emeklilik Sistemi'nin geniş kitleler tarafından benimseneceğini ve yaygınlaşacağını düşünüyoruz. Bununla beraber hazırlanan teşvik paketi tam içeriğinin Emeklilik Gözetim Merkezi'ne ulaşmasından sonra Teknik Komite ve Yönetim Kurulu üyelerimiz tarafından gerçekleştirilecek detaylı incelemenin ardından daha geniş bir açıklama ve görüş bildirme fırsatımız olacağına inanıyoruz. Bireysel Emeklilik Sistemi'nin gelişmesine katkıda bulunacak her konuyu gerek Emeklilik Gözetim Merkezi gerekse Aegon Türkiye olarak çok olumlu karşılıyoruz."

 

*BES'te artık devlet katkı payı esası getiriliyor.  

*BES'te vergilerde indirim sistemi uygulanıyordu; yeni sistemde artık herkes yeni sistemden yararlanacak

*Devlet katkısının oranı yüzde 25 olacak

*Bir katılımcıya ödenebilecek azami katkı payı yıllık brüt asgari ücretin yüzde 25'i ile sınırlı olacak

*Birikimlerin geri ödenmesinde vergilendirme sadece getiri üzerinden yapılacak

*Devletin kattığı yüzde 25'e kademeli geri çekiş hakkı verilecek

*Devlet katkı payına ilk 3 yıl dokunulamayacak, 3. yıl sonunda yüzde 15 çekilebilecek, 6 yıl sonunda yüzde 35, 10 yılda yüzde 60, emeklilikte tamamı alınabilecek

*Bu çalışmalar 11 bireysel emeklilik şirketi üzerinden yapılabilecek.

*BES'teki yeni sistem için 3 aylık geçiş olacak, bundan sonra birikecek haklar yeni sisteme göre olacak

 

Mevcut Sistem: Vergi uygulaması teorik olarak biriktirme fazında "istisna", yatırım fazında "istisna" ve ayrılma fazında "vergiye tabi" şeklinde oluşuyor. 

 

Şimdiki Sistem: Emeklilik hesaplarına devlet katkısının direkt olarak eklenmesi ve devlet katkısının emekliliğe kadar geçen süre içerisinde aşamalı olarak hak edilmesini öngören "Devlet Katkı Sistemi" getirildi.

 

Bu sistem nedir? Kişi bazında ödenen katkı payının %25'i tutarında devlet katkısı yapılır. Devlet katkısının yıllık azami tutarı, yıllık brüt asgari ücretin %25'i ile sınırlıdır. Yani yıllık 1.200 TL katkı payı ödeyen bir kişi 300 TL tutarında devlet katkı payı almaya hak kazanacaktır. Devlet katkı payının üst sınırı ise şu anda yaklaşık 2.650 TL'dir. Devlet uzun vadeli tasarrufu teşvik etmek amacıyla oldukça kayda değer bir artış yaptı. 

 

Sisteme katkı payı ödeyen katılımcılar, para yatırdığı zaman Bireysel Emeklilik Şirketleri bu yatırdığı miktarla ilgili bilgiyi Emeklilik Gözetim Merkezine (EGM) bildirilecektir. EGM de bunu ilgili kamu kuruluşuna bildirecek, ilgili kamu kuruluşu da devlet katkısını o vatandaşın hesabındaki bir devlet katkısı alt hesabına yatıracak.

Amaç ve Sonuç: Sektörel araştırmalarda biriktirme fazında ödedikleri katkı paylarını gelir vergisinden istisna bırakan, dolayısı ile vergi ödemeyen kişi sayısının sektördeki toplam katılımcılara oranı %35 mertebesinde. Mevcut teşvik uygulaması ile BES'teki bireylerin %65'i yaptıkları tasarrufa ilişkin teşvik edilmemekte olup, vergi avantajından faydalandığını beyan eden bireylerden BES, Hayat ve sağlık sigortası sahipleri için de Kanun'da tanımlanan %10'luk sınır yetersiz kalıyor. Bu yeni oluşumda devlet katkı payı sistemiyle artık BES'e giren herkes vergi mükellefi olsun, olmasın bu önemli avantajdan faydalanacak. Vergi avantajının tasarrufa yönlendirilmesi, eşit katılıma eşit fayda ile adaletin sağlanması amaçlandı. 

 

Mevcut uygulamada olduğu gibi emeklilik yatırım fonlarının getirilerinin gelir vergisinden muaf tutulması ile yatırım fazında avantaj sağlanır. Dolayısı ile yatırım fazında da önemli avantajdan herkes faydalanıyor. 

 

Mevcut Durum: Ayrılma fazında mevcut durumda biriktirme fazında avantajdan faydalanıp faydalanılmadığına bakılmaksızın tüm birikimler ve getirileri vergilendirilmektedir. BES için öngörülen bu vergi sistemi aslında vergi hukukuna göre sorunlu olmasının yanı sıra, vergi avantajı kullanmamış bireylerin birikimlerinin ana para ve getirileri üzerinden vergilendirilmesi de çok tartışıldı. 

Şimdiki Sistem: Birikimlerin geri ödenmesi aşamasında da önemli bir değişikliğe gidildi. Sistemden çıkışta vergilendirme "sadece getiri üzerinden yapılacak"   

- Devlet katkı payına ilk 3 yıl boyunca dokunulamayacak.

- 3.  yılın sonunda yüzde 15'lik, 

- 6. yılın sonunda yüzde 35'lik,

- 10. yılda yüzde 60'lık kısmı,

- Emeklilikte tamamı çekilebilecek. 

Kişilerin kendi yatırdığı katkı payı ve getirilerinin çekilmesinde herhangi bir sınırlama yoktur. Kişiler bireysel emeklilikte olduğu gibi kendi katkı payları hesabındaki rakamları da her an takip edebilecek.