Çam fıstığında düşen rekolte Kozak üzümünü öne çıkardı

Arzu ALP

İZMİR - Bir zamanlar Türkiye’de çam fıstığı üretiminin yaklaşık yüzde 80′ini karşılayan ve 10 bin kişinin geçimini sağladığı Bergama’nın Kozak Yaylası’nda son yıllarda rekoltenin düşmesi üreticileri ve çam fıstığını işleyen fabrikaları zor durumda bıraktı. 2005’e kadar ihracatından 50 milyon dolar, iç piyasadaki satışından 15 milyon dolar gelir elde edilirken bu rakamlar ihracatta 5 milyon dolar, iç ticarette 2 milyon dolara kadar geriledi. Geçimini çam fıstığından sağlayan üreticiler alternatif tarım ürünlerine yönelirken,  çam fıstığı nedeniyle ikinci plana itilen Kozak üzümü öne çıkmaya başladı.  Çam fıstığı işleyen fabrikaların bir kısmı kapısına kilit vururken bazıları da çalışan sayısını en aza indirdi. Mahsulün azlığı nedeniyle geçen yıl kilosu 70 TL olan çamfıstığının toptan fiyatı bu yıl 120 TL’ye çıktı. Çam ağaçlarında meydana gelen kuruma nedeniyle düşen rekoltenin 2015 yılında normale dönmesi bekleniyor.

Bergama Ziraat Odası Başkanı Nuri Taşkıranoğulları, çam ağaçlarında meydana gelen kuruma nedeniyle son yıllarda çok ciddi bir verim kaybı ile karşı karşıya kaldıklarını söyledi.  Ağaçlarda iyileşmenin başladığını vurgulayan Taşkıranoğulları, rekoltenin 2015 yılında normale dönmesini beklediklerini ifade etti.

Özellikle geçimini çam fıstığından sağlayan üreticilerin çok mağdur olduğunu dile getiren Taşkıranoğulları, üreticinin geçimini idame ettirmek adına bazı kuruyan çam ağaçlarını kereste haline getirdiğini ve alternatif üretim arayışına da girdiğini belirterek, “20-25 yıl önce sonbaharda ortaya çıkan özel aromalı Kozak üzümüne dönüş başladı. Çam fıstığı yetiştiriciliği nedeniyle ikinci plana itilen Kozak üzümü yeniden gözde olmaya başladı. Yayla iklimiyle farklı lezzete sahip iri siyah bu üzüm çeşidini yetiştirmek için bağcılığa dönüş var” dedi.

Meyvecilik yeni ufuklar açabilir

Taşkıranoğulları, Ziraat Bankası’na olan borçlarından dolayı üreticilerin mağdur olduğunu, üreticilere alternatif ürünler konusunda yol gösterdiklerini anlattı. Kozak Yaylası’nın iklim özelliklerinden dolayı meyveciliğin buradaki üreticilere yeni ufuklar açabileceğine dikkat çeken Taşkıranoğulları, “Yayla iklimine en uygun yetişebilecek ürünlerin başında kiraz ve elma geliyor. Kozak Yaylası, meyvecilikte yeni ufuklar açabilir. Ziraat Odası olarak bölge üreticilerine meyve yetiştiriciliği konusunda yardımcı oluyoruz” diye konuştu.Ağaçlarda meydana gelen kurumaya bağlı ortaya çıkan verim kaybının geçtiğimiz yıl  araştırıldığını hatırlatan Taşkıranoğulları, sözlerine şöyle devam etti : “Bölgeye gelen çok sayıda uzman, akademisyen araştırmalar yaptı. Hatta düzenlenen geniş katılımlı toplantıda bu sorun masaya yatırıldı. Ancak sorunun tam olarak neden kaynaklandığı konusunda bir sonuca varılamadı. Hava akımından, rüzgardan, hastalıktan, hava kirliliğinden, bölgedeki maden ocaklarından kaynaklanabileceği yönünde araştırmalar yapıldı ancak neden kaynaklandığı konusunda tam bir sonuca varılamadı.”

Mahsül az, pazarı çeşitlendiremiyoruz

Bergama’da 1997 yılından bu yana çam fıstığı ticaretiyle uğraşan Habay Gıda Limited Şirketi Sahibi Yasin Bayram,  son yıllarda rekoltenin düşmesi nedeniyle sıkıntı yaşadıklarını söyledi. Rekoltenin iyi olduğu dönemlerde hem iç pazara hem yurtdışına olmak üzere sattıkları  400 ton kabuklu çam fıstığının 60-80 tonlara kadar düştüğünü vurgulayan Bayram, az da olsa İspanya’ya ihracatın devam ettiğini, iç talebe bile cevap veremediklerini dile getirdi.  Çam fıstığının Avrupa ülkelerinde pastalarda, salatalarda ve pesto sosunda kullanımının yaygın olduğunu anlatan Bayram, “Mahsulün azlığından dolayı  yurtdışında pazarımızı çeşitlendiremiyoruz.Bizim gibi ticareti sadece çam fıstığı ile ilgili olan fabrikalar sıkıntı içerisinde. Kimisi kapısına kilit vurdu. Kimisi de bizim gibi alternatif işlere yöneldi. Bizim üretim hatlarımız çam fıstığına göre olduğu için komple değiştirmemiz mümkün değil. Dolayısıyla bölgeye özgü peyzaj amaçlı çam ağacı kabuklarından bitki toprağı satışlarına başladık. İşlerin iyi olduğu dönemlerde 16 olan çalışan sayısını da 2’ye düşürdük” diye konuştu.

Ağaçlardaki kurumanın sona erdiğini belirten Bayram, meyvesine bakıldığında  rekoltenin 2015 yılında normale dönmesini beklediklerini söyledi.  Bayram, mahsulün azlığı nedeniyle geçen yıl kilosu 70 TL olan çam fıstığının toptan fiyatının  bu yıl 120 TL’ye çıktığını sözlerine ekledi.