İki şampiyon üründe düşük rekolte sancısı

Murat GÜRSOY

Semira AKTAŞ

MALATYA - Türkiye’nin dünya piyasalarında lider olduğu iki önemli ürünü; kayısı ve fındık, iklim koşullarından kaynaklanan olumsuzluklarla sıkıntı yaşıyor. Dünya kuru kayısı ihtiyacının yüzde 80’ini, yaş kayısı ihtiyacının yüzde 20’sini ve dünya fındık üretiminin yüzde 75’ini Türkiye karşılıyor. Ancak hasadın bittiği şu günlerde geçen yıla göre kayısı üretiminde yüzde 37.5’lik bir kayıp var. Geçen yıl 160 bin ton kayısı üretilen Türkiye’de bu yıl don vurması nedeniyle ürün 100 bin tonda kaldı. Fındıkta ise yeni ürün için hasat heyecanı yaşanıyor. Henüz 2013 ürünü dalından toplanmamış durumda. 4 ayrı merci tarafından ayrı ayrı açıklanan rekolte tahminleri ise birbirinden çok farklı. Ancak fındık üreticisi rekoltenin yüzde 10 ila 15 arasında kayba uğradığını ve kuraklığın vurduğu üründe rekoltenin 480 bin tonda kalacağı iddiasında. Son haftalarda etkili olan aşırı sıcaklar nedeniyle Ordu ve Giresun’da fındık bahçeleri zarar görmüş durumda. Üretici hasat sırasında ‘zarar tespit komisyonu’ kurulmasını istiyor.

Aşırı sıcakların bahçelerine ciddi zararlar verdiğini söyleyen Ordu Ziraat Odası Başkanı Uğur Cörüt, ürünün yüzde 15-20 civarında zarara uğradığını ileri sürdü. "Bu sezon maalesef fındık ilk olarak kış mevsiminde etkili olan dondan zarar gördü. Şimdi de aşırı sıcaklardan dolayı zarar görüyor” diyen Cörüt, “Odamız tarafından fındık rekoltesi açıklanmış ve geçen yıla oranla rakamların düşük olduğu kamuoyuna duyurulmuştu. Bugün görüyoruz ki yaptığımız bu tahmini rekolte de yanılmadık. Rekolte son yılların en düşük seviyesini görebilir. Herkes hesabını düşük rekolteye göre yapsın. Fiyatlar rekor seviyelere çıkabilir" şeklinde konuştu.

Ulusal Fındık Konseyi Yönetim Kurulu Üyesi ve Giresun Ziraat Odası Eski Başkanı Özer Akbaşlı da, “Rekoltenin son günlerde yaşanan aşırı sıcaklardan zarar gördüğü çok açık ve kesindir. Ancak bu zararın şu veya bu olduğunu söylemek için fındığın toplanmasını beklemek ve hasar zamanı bir zarar tespit ekibinin kurulması faydalı olacak. Rekolte konusunda da Tarım Bakanlığı’nın açıkladığı 575 bin ton rekoltenin doğru olduğuna Ulusal Fındık Konseyi olarak inanıyoruz. Çünkü tespit heyetinde her kesimi temsilen bir kişi var” şeklinde konuştu.

Bu yıl ciddi rekolte kayıplarının görüleceğini önceden açıkladıklarını kaydeden Giresun Ziraat Odası Başkanı Musa Sağlam ise, hasat zamanı bir zarar tespit komisyonunun kurulması sağlıklı olacağını söyledi.

Hasarlı kayısının kilosu 25 kuruşa kadar düştü

Kayısı ile ilgili DÜNYA’ya açıklamalarda bulunan Malatya Ticaret Borsası Başkanı Gürsel Özbey ise “Malatya kayısısını kuraklık değil, don ve akabinde yağan dolu vurdu. Kuraklık mevsim sonu olduğu için zaten kayısı hasat sonuna geldiğinden bir etkisi olmadı. Ancak don nedeniyle rekoltede düşüş oldu. Dolu nedeniyle de kayısının kalitesi düştü” diye konuştu. Özbey, “Geçen sene 160 bin ton kayısı rekoltesi vardı. Bu yıl 100 bin tona düştü. 2012’de ihracatımız 107 bin tondu. Bundan yaklaşık 285 milyon dolar gelir elde ettik. Bu sene büyük bir ihtimalle bu rakamlar aşağı çekilecektir” diye konuştu.

Kayısıda bu yıl yok yılının yanı sıra, dolu nedeniyle ciddi miktarlarda rekolte düşüşünün görüldüğünü belirten kayısı üretici Mehmet Tahir Kalaycıoğlu da, “Ağaçların meyve vermesinin bir kuralı var. Bir yıl bol mahsul verir, bir yıl az. Bu az mahsul senesiydi ancak dolu ve donda vurunca mahsulümüz düştü. Dolu vuran kayısıları konsantre fabrikalarına sattık. 2013 sezonu 1 Ağustos itibariyle satışlar başlayacak. Daha fiyatlar belirlenmedi. Fiyatlarda istikrarsızlık var. 1 Ağustos itibariyle fiyatlar netleşecek. Yaş kayısı 1 ile 3 TL arasında satıldı. Kuru kayısıda ise pazarda 1 ile 6.5 TL’ye kadar mahsul var” diye konuştu.

Kayısı üreticisi Kaya Doğan da “10 bin ton hasarlı kayısıyı meyve suyu yapılmak üzere konsantre fabrikalarına 25 kuruştan satmak zorunda kaldık. 2 yıl önce devlet 90 milyon lira üreticiye destek amaçlı para dağıttı. Üreticide işçisinin parasını verdi. Eğer bu yıl devlet hasar desteği sağlamazsa, üretici işçinin parasını traktörünü satarak ödemek zorunda kalır” dedi.

Karadeniz'de fındık için yağmur duası

Ordu'da binlerce çiftçi, kuraklık nedeniyle fındık başta olmak üzere birçok ürününün zar görmesi üzerine yağmur duası yaptı. Perşembe İlçesi'ne bağlı Yeniöz Köyü'ndeki gerçekleşen yağmur duası, ilçe müftüsü Cemal Uzun'un Kuran-ı Kerim okuması başladı. Perşembe Belediye Başkanı Selami Çarkçı, yaklaşık 5 aydır yağmur yağmaması nedeniyle binlerce üreticinin başta fındık olmak üzere birçok ürününün zarar gördüğünü belirtti.