Zirai mücadeleyi ilaç yerine virüsle yapacak

ANKARA - Ankara Üniversitesi (AÜ) Ziraat Fakültesi Bitki Koruma Bölümü Böcek Moleküler Biyolojisi araştırmacıları, Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı desteğiyle pamuk ve sebzelere zarar veren "pamuk yaprak böceği"ni yok eden virüsün üretileceği Türkiye'nin ilk "mini biyopestisit üretim tesisi"ni kuracak.

Tesiste formüle edilecek virüslerin arazi testlerinde başarı sağlaması halinde organik tarımın vazgeçilmez savaşçısı bakulovirüsler, Türkiye'de de üretilebilecek.

 

Proje ekibinden Dr. Umut Toprak, Türkiye'de geçen yıl yaklaşık 40 bin ton, dünya genelinde ise yaklaşık 3 milyon ton civarında zirai ilaç (pestisit) kullanıldığını belirtti. Bunların aslında zehir olduğunu vurgulayan Toprak, ABD ve AB ülkelerinin bu ilaçların zararları konusunda bilinçlendiğini ve son 10 yılda birçok pestisit türünü yasakladığını anlattı. Buna paralel olarak Türkiye'de de pek çok pestisitin yasaklandığını ve alternatif böcek mücadele yöntemleri geliştirilmesine hız verildiğini ifade eden Toprak, sözlerini şöyle sürdürdü:

"İnsanlar ve hayvanlar nasıl hastalanıyorsa böcekler de hastalanıyor. 'Böceği hastalandıran bir etmeni izole edip, mikrobiyal bir etmen olarak ve böcek mücadele stratejisi olarak geliştirebilir miyiz' düşüncesinden yola çıktık. Virüsler, insanlarda olduğu gibi böceklerde de çok fazla hastalık meydana getiriyor. Özellikle bakulovirüsler 1980'li yıllardan itibaren organik tarımın ön plana çıkmasına paralel olarak önem kazandı. Bunlar, hedef alınmayan başka bir organizmayı hasta etmeyen, sadece hedef böceğe zarar veren virüsler."

 

"Virüsler Çukurova'dan"

 

Tarımda uygulanabilirliğin çok önemli olduğunu vurgulayan Toprak, "Bakulovirüsler, doğal olarak sahip oldukları özel bir protein kapsül içerisinde yıllarca yaşayabiliyor. Böylece etkinliği kalıcı oluyor. Bakulovirüs, sulama suyuna eklenip, araziye püskürtülerek uygulanabiliyor. Bulunduğu yaprak, sağlıklı bir böcek tarafından yenilene kadar orada kalıyor. Türkiye'de bugüne kadar çalışmalar çok kısıtlı. Bakulovirüsler dünyada üretiliyor ve kullanılıyor" diye konuştu.

Türkiye'de binlerce dönüm arazi dolaştıklarını ve Çukurova'dan getirdikleri bir grup böcekte, ölmeleri üzerine yaptıkları incelemede bu virüse rastladıklarını anlatan Toprak, bu virüsü, sağlıklı böceklerde de denediklerini ve hastalandıklarını görmeleri üzerine bunun alternatif bir mücadele stratejisi olarak kullanılıp kullanılmayacağını belirlemeye çalıştıklarını ifade etti.

 

"Brezilya'da 1,7 milyon hektarlık alanda kullanılıyor"

 

Proje ekibinden biyolog Zeynep Yurtkuran ise Bakanlığa bağlı Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü (TAGEM) işbirliğinde hayata geçirecekleri projeyle bakulovirüsü formüle edip araziye uygulamayı amaçladıklarını anlattı.

Dünyada bunun en başarılı uygulandığı ülke Brezilya'da, 1,7 milyon hektar alanda bakulovirüs kullanılarak zirai mücadele yapıldığını dile getiren Yurtkuran, ABD, Kanada, Avrupa ülkeleri, Çin ve Hindistan'da da bunun yaygın olarak kullanıldığını bildirdi.

Yurtkuran, şunları kaydetti:

"Brezilya'da soya fasulyesi tarımı yapılan alanlarda kullanılıyor. Ölü böcekler tarım bakanlığı personeli tarafından toplanıyor, filtre işlemlerinden geçirilip, kazanlar içerisinde eziliyor. Katı atıklarından arındırılan virüs, paketlenerek üreticilere çok cüzi fiyatlarla satılıyor. Bakulovirüsün devlet eliyle çiftçiye sunulması, zirai ilaçtan çok daha tasarrufludur. Brezilya'da devlet bu işe müdahil. Biz, kitle üretim tesisisin prototipini yapacağız. Türkiye tarımına entegre edilip edilmeyeceğini göreceğiz."

 

"Virüsle karşılaşınca hastalanıyor"

 

Bakulovirüsün "pamuk yaprak kurdu" olarak anılan böcekle mücadelede kullanılacağını bildiren Yurtkuran, bu böceğin aynı zamanda tütün, patlıcan, domates gibi sebzelerde de zararlı olduğunu söyledi.

30 ay süreli projenin bütçesinin 230 bin lira olduğunu bildiren Yurtkuran, laboratuvar çalışmaları sonucunda elde edilen bakulovirüsün, arazi denemelerinin önce AÜ Ziraat Fakültesi seralarında daha sonra Mersin'de açık alanlarda yapılacağını belirtti.

Yurtkuran, "En başarılı bulduğumuz 2-3 formülasyon arazi koşullarında denenecek. En başarılı formülasyonun tespit edilmesiyle paketlemeye geçilecek. Bunun Türkiye'de üretilmesiyle maliyetler düşecek. Çiftçi için önemli bir girdi olan tarım ilacının yerini bu alabilir. Bu yöntemle ilaç kalıntıları nedeniyle ihracatında sorun yaşanan tarım ürünlerinin sayısı azalabilecek" diye konuştu.

Bakulovirüsün, genç böcekler üzerinde 24-72 saat arasında etkili olabildiğini dile getiren Yurtkuran, "Böcek, virüsle tanıştığı andan itibaren hasta oluyor. Faaliyetleri azalıyor. Daha sonra da ölüyor" dedi.

Yurtkuran, projeyle Türkiye'nin ilk bakulovirüs izolatını üreteceklerini ifade ederek, başarılı olmaları halinde bunu ihraç edebileceklerini de sözlerine ekledi.