Bangladeş faciası devlerin rotasını Türkiye'ye döndürdü

Yener KARADENİZ

İSTANBUL - Bangladeş'te dünyaca ünlü zincirler için üretim yapan fabrikanın yıkılması ile yüzlerce işçinin feci şekilde can vermesi, dünya tekstil üreticilerinin rotasını sorgulamasını beraberinde getirdi. Dev üreticiler Bangladeş'te facia sonrası yaptıkları protokolle, güvenlik önlemlerini artırma sözü verdi. Ancak bu protokol, üreticilerin maliyet avantajının önemli bir bölümünü ortadan kaldırdı. Sektörde, Türkiye'de "daha fazla" üretimin, son teşviklerin de etkisi ile yeniden masaya geldiği, bu noktada tekstilde yeni yatırım planlarının yapıldığı konuşuluyor. Bu paralelde İspanyol Inditex, üretimi içinde Türkiye’nin yüzde 7 olan payını yüzde 12’ye çıkarmaya hazırlanıyor. GAP'ın da yeniden Türkiye’de ofis açmak için çalışma başlattığı konuşuluyor. Türkiye Tekstil Terbiye Sanayicileri Derneği (TTTSD) Başkanı Vehbi Canpolat,  Türkiye’nin üretimdeki kalite ve beşeri sebeplerden dolayı her zaman tercih sebebi olduğunu söyledi.

Bangladeş’te yapılan protokolün ülkeyi pahalı hale getirmesi ile üretimin çevre ülkelere kayabileceğine dikkat çeken Canpolat, bölgedeki ülkelerin Türkiye’den yüzde 15 daha pahalı olsa dahi Türkiye’nin özelliklerinden dolayı her zaman tercih sebebi olacağını dile getirdi.

GAP yeniden Türkiye ofisi açabilir

Canpolat şöyle devam etti: “İspanyol Inditex bunun hazırlığını yapıyor. Türkiye’de ofis açıp burada daha fazla organize olup Türkiye’nin üretimdeki payını artırmak altyapı hazırlıyor. Çünkü Türkiye’den aldığı kaliteyi servisi başka yerden alamıyor. Tamamı olmasa da bir kısmının buraya kayacak. Inditex sattığı malın yüzde 7’sini Türkiye’de üretiliyor. Bunun gelecekte yüzde 15’e çıkaracağını düşünüyorum. Önümüzdeki yıl ise bunun yüzde 50 artmasını bekliyorum. Böyle büyük zincirleri olan şirketler için servis hızı çok önemli. Bunu o bölgelerden yapması çok da kolay değil.”
Geçtiğimiz yıl Türkiye’deki satınalma ofisini kapatan GAP’in de yeniden Türkiye’de ofis açacağı yönünde söylentiler olduğu bilgisini veren Canpolat,  “GAP, Türkiye’de önemli bir alıcıydı. Geçmiş yıllarda 500 milyon dolarlık mal alıyordu. Şimdi yeniden ofis açma girişimlerinde bulundukları konuşuluyor. Şu an hayata geçmiş bir şey yok ama böyle bir niyetleri var” diye konuştu.

Bölgede bir hareketlenme var

[PAGE]

Bölgede bir hareketlenme var

Üretiminin yüzde 15’ini Bangladeş’te yaptıran Eroğlu Holding’in Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı Şahin Eroğlu da son olaylar ile birlikte bölgede bir hareketlenme olduğunu söyledi. Buna rağmen bölgenin fiyatları nedeni ile hala çekici olduğunu dile getiren Şahin Eroğlu, “Bölgede üretim yaptıran firmalarda bir hareketlenme var. Lakin Bangladeş’teki üretim maliyetlerinin ucuzluğu ülkeyi yine de çekici kılıyor” dedi. Protokol sonrası maliyet avantajını yitirmesinden ziyade ülkedeki siyasi istikrarsızlığın daha büyük bir risk unsuru olduğunu belirten Eroğlu şöyle devam etti: “Bangladeş zemini kaygan bir ülke. Yarın ne olacağını tahmin edemiyorsunuz. Türkiye’nin bu konuda her zaman bir avantajı var. Fakat şu an için Bangladeş’in alternatifi Uzak Doğulu ülkeler. Bangladeş, üretim maliyeti açısından en ucuz ülke. Bölgede kişi başı maliyet 30 dolarken Türkiye’de bu rakam bin dolar. Bir dönem Çin’in de maliyet avantajı vardı. Doğu’da en büyük tedarikçi Çin’di. Ülkede maliyetler artırınca üretim Bangladeş gibi ülkelere kaydı. Şimdi Bangladeş’te imzalanan protokolden dolayı maliyetler artarsa bir sonraki adres Afrika olabilir fakat orada da altyapı yok.”
Colins, Loft gibi büyük markaları bünyesinde bulunduran Eroğlu Holding’in bölgedeki üretim payı yüzde 15. Holding üretiminin yüzde 70’ini Türkiye’de gerçekleştirirken geriye kalan yüzde 15’lik kısım ise Çin’de üretiliyor.

Türkiye’ye ancak geçici bir süre gelebilir

Türkiye Giyim Sanayicileri Derneği (TGSD) Başkanı Cem Negrin ise bölgedeki fiyatların protokole rağmen hala çok ucuz olduğuna dikkat çekerek üretimin Türkiye’ye sadece geçici bir süre kayabileceğini söyledi. Negrin şöyle devam etti: “Bangladeş fiyatları Türkiye’nin yarısı. Üretimin Türkiye’ye kayması ancak geçici olabilir. Üretimin temelli Türkiye'ye kayması için oradaki fabrikaların belirli standartlara gelmesi lazım. Türkiye’deki fabrikalar genel olarak bütün testleri geçecek yapıda. Bangladeş’te Türkiye kadar ciddi bakmadılar bu işe. Protokol Bangladeş'te maliyeti yüzde 3-5 yukarı çeker.”

Üretimin kayacağı ülkeler arasında Türkiye'nin adı geçiyor

DEİK 'in (Dış Ekonomik İlişkiler Kurulu) Türkiye-Bangladeş İş Konseyi Başkanı Erdil Sığınmış, üretim yapan firmaların Bangladeş'ten kısa ve orta vadede çıkmalarının zor olduğuna dikkat çekerek, ülkede sadece işçinin değil hayatın ve hammadenin de çok ucuz olduğunu söyledi. Bunların üreticiler için çok önemli kriterler olduğunu dile getiren Erdil Sığınmış, "Şu an üretim için başka ülkelerin adı geçiyor ve Türkiye'de bunların içinde. Şu an ülkenin tekstil ihracatının büyüklüğü 22-23 milyar dolar civarında. Çalışan insanların hayatları için, sağlıkları için protokoller imzalamak tabii ki çok önemli ama atılan imzayı da takip etmek bir o kadar önemli" diye konuştu.

En büyük gelir kalemi tekstil

[PAGE]

En büyük gelir kalemi tekstil

Ticarete ve piyasaya dayalı gelişmekte olan bir ekonomiye sahip olan Bangladeş, Uluslararası Para Fonu (IMF) verilerine göre 2010 yılında, dünyada satın alma gücü paritesine göre 43. en büyük ekonomiye sahip ülke. Bangladeş ekonomisi son yıllarda ortalama yaklaşık olarak yüzde 6-7 oranında büyüyor. GSYİH’nın yarısından fazlası servis sektörüne ait. Bangladeş nüfusunun yaklaşık olarak yarısı tarım sektöründe çalışırken, hazır giyim sektörü, deri ve deri mamulleri, jüt, balıkçılık, seramik, sebze ve meyve üretimi ekonominin en dinamik olduğu alanlar arasında. Ülkenin döviz gelirlerinin başlıca kaynağı yurtdışında çalışan Bangladeşli işçilerin gelirleri ve tekstil ürünleri ihracatı. Gemi inşaası ve şeker kamışı yetiştiriciliği Bangladeş ekonomisinin büyümesindeki önemli etkenler arasında yer alıyor.

Çin stratejik oynuyor

Sektörde geçtiğimiz aylarda pamuk fiyatlarının çok yükselmesinden dolayı bir takım siparişlerin kaçtığını söyleyen Terbiye Sanayicileri Derneği (TTTSD) Başkanı Vehbi Canpolat, bunun Çin'in stratejik bir oyunu olduğuna dikkat çekti. Canpolat, “Pamuk ipliği fiyatları geçtiğimiz aylarda bir miktar arttı. Şu an için yeniden ucuzladı fakat o dönem en büyük alıcı olan Çin, pamuk fiyatlarının yükselmesini sağlayarak üretimin kendilerine geçmesini sağlamaya çalıştı. Sektörde işi iyi bilen firmalar Çin’in bunu kasıtlı yaptığını söylüyor. Bu şekilde fiyatların artmasını ve üretimin belirli bölgelere kaymasına yönelik bir strateji. Fakat tekstil sektörü açısından iyi olmadı” değerlendirmesinde bulundu.