Has Chem Kimya, hurda metal ve cevherden kobalt üretimine başladı
Has Chem Kimya, lityum iyon pillerin yaygınlaşmasına paralel olarak dünyada kullanımı giderek artan kobalt ve nikel elementinin metalik ilk yerli üreticisi oldu.
AHMET USMAN
Seçimli kobalt ve nikel oranı yüksek hurdaları geri dönüştüren Has Chem’in pilot tesisi aylık bir ton kobalt kapasitesiyle üretime başladı.
Türkiye’nin ithal ettiği elementlerin üretimini yapmak için geçen yıl faaliyete başladıklarını belirten firma ortaklarından Uğur Barlık, “Başlangıçta Türkiye’de üretimi olmayan mangan sülfat tesisi kurmak için yola çıktık. Gübre olarak kullanılan bu ürünü laboratuvar ortamında geliştirdik ama piyasaya sunmadık. Enerji depolama ürünlerinde kullanılan nikel ve kobalt gibi elementlerin de önem arz ettiğini düşünerek çalışmalarımızı bu yöne kaydırdık” diye konuştu.
Dünyada akaryakıtlı araçların yerini yavaş yavaş elektrikli araçlara bıraktığına işaret eden Barlık, “Enerjiyi depolamak için kobalt elementi gerekiyor. Yıllık 120 bin ton dolayında üretimi olan kobaltın yarısını Demokratik Kongo üretiyor. Türkiye’de 8-10 yerde kobalt içeren madenler var ama cevherdeki oranı çok düşük olduğundan şimdiye kadar değerlendirilmedi. Ne cevherden ne de hurdadan kobalt üretimi ülkemizde yok. Zenginleştirilmiş cevher ya da hurda yurtdışına gönderiliyor, daha sonra işlenmiş ürün ithal ediliyor” dedi.
Şirket olarak önceliği hurdadan ayrıştırmaya verdiklerini belirten Barlık, “Bir aydır pilot tesisimizde üretime başladık. Devletten destek alabilirsek çok hızlı bir şekilde büyük bir tesis kuracağız, alamazsak kendi imkanlarımızla kapasitemizi artıracağız. İlk ürünlerimizi önümüzdeki aylarda pazara sunmayı planlıyoruz” diye konuştu.
Hem çevreye hem ekonomiye katkı
Pilot tesislerinde ayda bir ton kobalt üretebilecek kapasiteye sahip olduklarını vurgulayan firma ortaklarından Kimya Yüksek Mühendisi Osman Musluoğlu, “Kapasiteyi artırmak için bakanlıktan destek bekliyoruz. Lityum-iyon bataryalar ömürleri bittiğinde çevreyi kirleten hurdalara dönüşüyorlar. Bunların geri dönüşüme sokulup, değerli metallerin geri kazanılması şart. Ülkemizde bu hurdalar geri dönüştürülemediğinden çok düşük bir fiyata yurtdışına satılıyor. Amacımız bu hurdaları geri dönüştürerek ekonomiye ve çevreye katkı sağlamak” dedi. Musluoğlu, hurdalardaki değerli metallerin ayrıştırılması için laboratuvar çalışmalarının sürdüğünü, kobalt yanında bakır ve nikeli de ayrıştırmayı başardıklarını söyledi.
Firma ortaklarından kimya mühendisi Hasan Gödekoğlu da maden açısından zengin olan Türkiye’nin rezervlerini değerlendiremediğini, çok ucuz fiyatlarla yurtdışına satılan ham cevherden çıkarılan elementleri çok yüksek fiyatla ithal ettiğini anlattı. Gödekoğlu, “Biz, bu durumu değiştirmek için yola çıktık. Manganla başladık, kobaltla devam ettik, bunların ardından da lityum, nikel, krom, hafniyum gibi diğer nadir elementler de gelecek” dedi. Has Chem Genel Müdürü Ayhan Kömbeci ise, “Şu an Türkiye’de bizden başka reel olarak kobaltı üretebilen yok. Kobaltın yanında nikel üretimi ve cevherden kobalt, nikel üretimi yapabilmek içinde bir pilot tesis kuruyoruz. Bunları en kısa zamanda devreye alacağız” bilgisini verdi.