Elektrikte fiyatlar bazı doğalgaz santrallerinin maliyetinin altında

Bu yıl yağışlar bol olunca barajlardan ve akarsulardan üretilen elektrik miktarı arttı. Barajlardan ve akarsulardan üretilen elektrik miktarı artınca, serbest piyasada üretici fiyatı ucuzladı. Serbest piyasada ucuzlayan üretici fiyatı, doğalgazı serbest piyasadan satın alan gaza dayalı üretim tesislerinin maliyetlerinin altına düştü. 
Bunun sonucu bazı tesislerde üretim durdu.

 Olan biteni öğrenmek için Anadolu ve Trakya Doğalgaz Santralleri Derneği’ni aradım. 

Doğalgaz santrallerinin sorunlarına çözüm aramak, doğalgaz santralleri arasında dayanışma ve işbirliğini sağlamak amacıyla 2014 yılında kurulan Anadolu ve Trakya Doğalgaz Santralleri Derneği Yönetim Kurulu Başkanı ve İzmir Ticaret Odası Yönetim Kurulu Başkanı Ekrem Demirtaş olanı biteni şöyle anlattı: 
“Doğalgaz yakıtlı kombine çevrim termik santralleri diğer fosil kaynaklı yakıt kullanan termik, nükleer ve hidroelektrik santrallerine göre daha kısa sürede işletmeye alınabiliyor. 
Konvansiyel termik santrallerinde ulaşılabilen en yüksek verim yüzde 40 civarında iken, doğalgaz kombine çevrim santrallerinde bu değer yüzde 52’nin üzerinde. Yüksek verimlilik nedeniyle, doğalgazlı kombine çevrim santrallerinde üretilen birim elektrik enerjisi başına düşen CO2 emisyonu konvansiyonel termik santrallere oranla daha düşük. 

Bu önemli avantajlarına karşın en önemli sorunlarımızın başında ülkemizin doğalgazda dışa bağımlılığı geliyor. 

Doğalgazda tamamen dışa bağımlı olmamız nedeniyle, sektörde yer alan aktörler için arz güvenliği ve rekabet koşullarının sağlanması, yanı sıra enerjide kaynak çeşitliliği ve bu kaynaklar arasında dengenin sağlanması hayati önem taşıyor. 

Hala hafızalarımızda taze olan ve ülkemizin neredeyse tamamının karanlığa gömülmesine neden olan elektrik kesintisi, bu enerji talebinin sürekli şekilde karşılanmasının önemini herkese gösterdi. Talebin en uygun yöntemlerle, temiz ucuz, güvenilir ve sürdürülebilir bir şekilde karşılanması gerekiyor. 

Halihazırda; sektörün çözüm bekleyen çok önemli sorunları bulunuyor. 

Bunların başında maliyetlerinin yüksek olması geliyor. Piyasada oluşan doğalgaz fiyatlarının düşük kalması sebebiyle çalışma süreleri azalırken, bunun sonucunda da santrallerin inşasında kullanılan kredilerin geri ödemesinde büyük problemler yaşanıyor. 

Bu durumda firmaların iflasları gündeme geldiğinde, kurulu güç açısından da problemler artmaya başlayacak ve arz güvenilirliği tehlike sinyalleri vermeye başlayacaktır. Firmaların doğalgaz temini için yaptığı anlaşmalarda belirtilen doğalgazı karşı taraftan alamamaları durumunda maliyetleri daha da arttırmaktadır. A

yrıca, özellikle 0-100 MW arası kurulu gücü olan Doğalgaz Kombine Çevrim Santralleri’nin doğalgaza endeksli olan birim üretim maliyetlerinin piyasadaki diğer enerji santrallerine göre oldukça yüksek olması ve bu nedenle uzun vadeli enerji artışı ile günlük satışlarda PMUM sisteminde oluşan saatlik satış fiyatlarının üretim maliyetlerini karşılayamayacak seviyelerde oluşmasından ötürü santrallerin yılın uzun dönemlerinde üretim yapmaması yada sadece sabit giderlerini karşılayabilmek için maliyetine veya az bir zararı göze alarak çalıştırılması önemli sorunlarımızdan bir diğeridir. 

Enerjide kaynak çeşitliliği ve bu kaynaklar arasındaki denge bakımından düşündüğümüzde ise; tüm bu sorunların yanısıra; iklimin kurak veya yağışlı geçmesi de enerji kaynakları arasındaki dengenin sağlanması sürecinde bir takım aksaklıklar meydana getiriyor. Bu yıl olduğu gibi bol yağışlı bir dönem geçirmemiz nedeniyle enerji barajları dolmuş ve hidroenerji santralleri tam kapasite çalışmaya başlamıştır. Ayrıca, hidroenerji santrallerine sağlanan alım garantisi ve dövizdeki artış nedeniyle küçük HES’ler de tam kapasite üretim yapabilmektedir. 

Bu gelişmelerin sonucunda; geçen yılın ilk 6 ayında toplam üretim içinde yüzde 18’de kalan hidroenerji üretimi bu yılın aynı döneminde yüzde 28.5’e ulaştı. Geçen yıl aynı dönemde yüzde 45 civarında olan doğalgazdan elektrik üretimi ise bu yıl yüzde 36’ya geriledi. Ayrıca bu yıl anlık üretimler hidroenerji lehine yüzde 40’lara kadar çıkmış, bu durum da fiyatların aşağıya çekilmesinde daha da etkili olmuştur. 

Bu süreçte, toplam elektrik üretiminin içinde hidroelektrik enerjinin artan payı bazı doğalgaz santrallerini krize sokmuştur. Tüm bu gelişmeler sonucunda elektriğin serbestçe alınıp-satıldığı PMUM’da birim fiyatlar 17-18 kuruş düzeyinden zaman zaman 10-13 kuruş seviyelerine düşmüştür. Bu fiyat doğalgazla çalışan santrallerin üretim maliyetleri ile aynı seviyededir. Böyle olunca da çok sayıda verimi düşük doğalgaz santrali ya üretimini durdurdu ya da zararına üretim yapıyor. 

Düşük fiyatlar yeni yüksek verimli doğalgaz çevrim santrallerinin yapımının ertelenmesine hatta bu tip projelerden vazgeçilmesine de yol açmaktadır. Ancak verimli doğalgaz çevrim santrallerine enerji çeşitliliği açısından ihtiyaç olduğu unutulmamalıdır.”