Kamu bankalarının birer de katılım bankası olacak
Ziraat Bankası'nın katılım bankası kurması kararlaştırıldı.. Kurulacak katılım bankasının sermayesi Hazine tarafından temin edilecek. Sayın Babacan, ağustos başında yaptığı açıklamada, Ziraat Bankası’nın yanı sıra, Vakıfb ank ve Halkbank’ta da katılım bankası kurma çalışmalarının sürdüğünü söylemişti.
Hükümetin yönetimine hakim olduğu 3 mevduat bankası var: Ziraat, Halk ve Vakıfl ar bankaları. Anlaşıldığı kadarıyla, hükümet bunlara ek olarak yönetimine hakim olacağı 3 katılım bankası kurmak istiyor.
Şimdilerde Türkiye’de 4 katılım bankası var. Katılım bankaları 32 mevduat, 13 kalkınma ve yatırım bankası ile birlikte bankacılık işlemleri yapıyor. 4 katılım bankasının toplam mevduattaki ve kredilerdeki payları yüzde 6 dolayında.
Yeni katılım bankası kamu bankası olacak. Kurulu kamu bankaları, banka sisteminde toplam aktifl erin yüzde 27’sine sahip. Mevduatın yüzde 32’sini topluyor. Kredilerin yüzde 27’sini veriyor. Katılım bankaları, tasarruf sahiplerinden topladıkları fonları faizsiz finansman prensipleri dahilinde ticaret ve sanayide değerlendirerek, oluşan kâr veya zararı tasarruf sahipleriyle paylaşıyorlar. Ticaretin ve sanayinin ihtiyaç duyduğu hammadde, yarı mamul veya mamul madde, gayrimenkul, makine veya her tür teçhizatın teminini sağlamak için nakit kredi verecek yerde, bu ihtiyaçların gerçekleşmesini sağlayacak bankacılık hizmetleri sunuyorlar. Katılım bankalarının varlık nedeni “Faizsizlik Prensibi. “Faizsizlik Prensibi”nin özü de; (1) Fon toplarken “sabit bir getiri” taahhüt etmemek, (2) Fon kullandırırken nakit kredi vermeyip, malı “peşin alıp vadeli satmak” şeklinde özetleniyor.
Türkiye’de ilk katılım bankası 1985 yılında kurdu. Dört katılım bankasının sermayelerinin çoğunluğu yabancılara ait. Birinde bizim Vakıflar İdaremizin sermaye payı var. İkisi halka açık. Hisse senetleri borsada işlem görüyor.
Dünya’da faizsiz bankacılık yapan katılım bankalarının aktifl erinin büyüklüğü sıralamasında Türkiye 7’inci sırada. En büyük pay yüzde 37 ile İran’a ait. İran’dan sonra Yüzde 18 pay ile Suudi Arabistan, yüzde 13 pay ile Malezya, yüzde 7 pay ile Birleşik Arap Emirlikleri, yüzde 6 pay ile Kuveyt, yüzde 4 payla Katar ve nihayet yüzde 3 pay ile Türkiye geliyor.
Türkiye’de 1985 yılında kurulan ilk katılım bankası Albaraka- Türk’ün sermayesinin yüzde 66’sı yabancılara, yüzde 11’i yerlilere aittir. Yüzde 23’ü halka açıktır. 1989 yılında kurulan Kuveyt-Türk’ün sermayesinin yüzde 82’si yabancılara, yüzde 18’i bizim Vakıfl ar İdaremize ait. Türkiye Finans 1991 yılında yüzde 66 yabancı, yüzde 34 yerli sermayeyle kuruldu. 1996'da kurulan Bank Asya’nın sermayesinin yüzde 53’ü halka açık. Diğer sermaye payları her biri yüzde 10’dan az olarak kişi ve kurumlara dağılmış durumda.
2014 Haziran sonuçlarına göre, toplam 64 milyar fon (mevduat) toplayan, toplam 66 milyar TL fon (kredi) kullandıran 4 katılım bankasına yakında Ziraat Bankası’nın katılım bankası da katılacak. (Bilgi için: Ziraat Bankası’nın 2014 Haziran sonunda mevduat toplamı 147 milyar TL, kredi toplamı 127 milyar TL.)