Kazananlar, kaybedenler
Geçen hafta dünya emtia piyasaları açısından iki önemli gelişme oldu. Önce petrol ihraç eden ülkelerin oluşturduğu kartelin toplantısı yapıldı. Üyeler kartelin toplam petrol arzını oluşturan ülke kotalarını aynen muhafaza etmeye karar verdiler. Bu petrol fiyatındaki hızlı düşüşe müdahale etmeyecekleri anlamına geliyordu. Karardan sonra petrol fiyatı yine düştü. İkinci gelişme hafta sonunda İsviçre’de yapılan referandumdu. Muhalefet partileri İsviçre Merkez Bankası’nın altın rezervini toplam rezervin yüzde 20 ne çıkartılmasını referanduma götürdü. Teklif yüzde 76 çoğunlukla reddedildi. Bu da altın fiyatlarında düşmeye yol açtı.
Aslında altın da önemli ama esas güncel olan ve daha geniş sonuçlar yaratacak olan gelişme kuşkusuz petrol fiyatlarındaki düşme. Rivayet muhtelif. Kimisi petrolün varil fiyatı 60 dolara kadar geriler diyor. Bu yönde uçanlar da var. Kanadalı bir iş adamı bu gidişle petrol fiyatı 30 dolara kadar düşer diye ahkam kesmiş. Daha güvenilir kaynaklar petrol fiyatının 75 dolar civarında kararlanacağını ve bir süre de bu civarda kalacağını öngörüyor.
Fiyatın nereye kadar düşeceği, nerede kararlanacağı tabii kimin ne yaptığına, yapmak istediğinde ne kadar ısrarlı olacağına ve nereye kadar gideceğine bağlı. Biraz bilmece gibi oldu ama OPEC’in büyükleri ile ABD arasındaki güç savaşını kastediyorum. Başta Suudi Arabistan, birçok körfez ülkesinin ABD’nin son yıllarda petrol üretiminde gösterdiği performanstan ürküp, bu yöndeki gelişmeleri engellemek için petrol arzını artıracak ve fiyatını düşürecek bir oyun başlattığı düşünülüyor. Oyunun aktif tarafı Suudi Arabistan, muhatabı ise ABD.
Petrol fiyatlarının düşmesinden kaybedenler olacak ama kuşkusuz kimileri de kazanacak. Şimdi bu tür listeler oluşturmak moda oldu. Tabii yukarıda işaret ettiğim oyun geçerli ise ve oyunu başlatanın istediği sonuca ulaşırsa ABD petrol fiyatlarındaki düşüşün esas kurbanı olacak. Süreçte ABD’nin yeni yeni ayağı üzerine kalkmaya çalışan petrol endüstrisi zarar görecek. Ama esas olumsuz etki güç de olsa şu sıralarda hızlanan büyüme üzerinde olacak. Bugünün konjonktüründe ABD hız keserse bundan olumsuz etkilenecek çok sayıda ülke var.
Oyunun kazananı OPEC’in büyükleri olacak demek için henüz erken. Başladığı söylenen oyun daha çok maliyetler bazında yürüyecek bir süreç. Eğer ABD petrol üreticileri düşen fiyata paralel olarak maliyetlerini de düşürebilirse OPEC’çilerin bu oyunun kaybedeni olması muhtemel.
Düşen fiyat bu ülkeler de dahil petrol üretip ihraç eden ülkelerin hepsinde gelir kaybına yol açacak. Bu ülkeler fiyat düşüşü sürecinin kaybedenleri. Bunların arasında bu işten çok etkilenen, çok fazla direnemeyecek olanlar olduğu gibi bir süre dayanma gücüne sahip olanlar da var. Oyunu başlatan OPEC büyükleri düşen fiyatın etkilerine bir süre dayanabilecek imkanlara sahip. Bunların çok güçlü rezervleri oldukça imkanlı ve zengin “ülke fonları” var. Düşen fiyatın getirdiği gelir kaybını bir süre bu imkanlarla karşılayabilecekleri düşünülüyor. Ama iş uzarsa bu imkanın eriyip, kaybolacağı da açık.
Petrol fiyatının düşmesinin bu oyunun oyuncuları dışında kalan ülkelerde de etkiler yaratacağı biliniyor. Örneğin, petrol üretip ihraç eden Rusya ve Venezüella bu sürecin kaybedenleri arasında yer alacaklar. Bunların da ihracat geliri ötekiler gibi azalacak. Bundan daha çok etkilenecek olmalarının temel nedeni bu kayıpları karşılayacak rezerv vb. gibi imkanlarının fazlasıyla kısıtlı olması. Bu ülkelerin pek fazla dayanacak gücü yok. Hızla depresyona doğru savrulmaları olasılığı yüksek. Bunların dışında Meksika, Kolombiya gibi toplam kamu gelirlerinin büyükçe bir parçasın petrol ile bağlantılı işlemlerin oluşturduğu ülkelerin de petrol fiyatı düşüşü sürecinden kayıpla çıkmaları muhtemel.
Petrol fiyatındaki düşmeden en kazançlı çıkacak ülkelerin başında petrol faturası yüksek olanlar geliyor. Bu grupta en fazla kazançlı çıkacak olanlar arasında Türkiye de var. Kazanç bir kaç kanaldan gelecek. Öncelikle yüksek petrol ithalatının getirdiği döviz yükünün azalması var. Bu hem borçlanma hem de kullanılabilir döviz imkanları açısından olumlu sonuçlar doğuracak. Cari açığın azalacak olması ülkeye dönük risk algısını da olumlu yönde etkileyecek. Enflasyonu yüksek ülkeler açısından da petrol fiyatının düşmesi olumlu katkı yapacak. Biz bu açıdan da çok kazançlılar arasında yer alıyoruz. Bir de bütün bu kazançların bileşkesi var. Petrol fiyatındaki düşme büyümekte sıkıntı çeken dünya ekonomisine uyarıcı etki yapacak. Bu uyarıcı da bizim işimize çok yarayacak.
Petrol fırtınasının kazanan ve kaybedenleri böyle. Nadiren de olsa bu kez kazananların tarafında yer alıyoruz. İyi bir duygu bu.