Koç’un tepe yöneticisi kim olacak?
Mustafa Koç’un erken yaşta ölümü iş çevrelerinde de kamu oyunda da üzüntü ile karşılandı.
Cenazesine katılım, daha sonra aileye başsağlığı dileklerini ulaştırmak isteyenlerin sayılarının çokluğu, Mustafa Koç’un iş çevrelerinde ve kamuoyunda yarattığı sevgi ve saygının büyüklüğünü gösteriyor.
Koç topluluğu, Türkiye’nin en büyük sermaye grubu. Sanayi ağırlıklı şirketler topluluğu.
Mustafa Koç’un başarı ile üstlendiği tepe yönetim sorumluluğu tabii olarak bundan sonra bir başka aile üyesine geçecektir. Mustafa Koç’un iki kardeşinden biri bu sorumluluğu üstlenecektir.
Koç topluluğunun kurumsallaşma ve profesyonel yönetime geçme özelliği nedeniyle, tepe yönetim sorumluluğunu alacak olan çarkın eskisi gibi dönmesini sağlayacak, çark daha önceki tepe yönetim değişikliklerinde olduğu gibi hızlanarak dönecektir.
Bunu sağlayacak olan (tekrarda yarar var) topluluğun; (1) Kurumsallaşması, (2) Profesyonel yönetime ve yöneticilere verilen önemdir.
Aile şirketleri başarılı olabilmek için Koç’u örnek almak zorundadır. Koç’un başarısı, ilk kuşak girişimci olarak kurumsallaşmayı sağlamasıdır. Şirketlerde ve holdingde profesyonel yönetime geçişi sağlamasıdır.
Vehbi Koç hayatta iken aile şirketinin başından ayrıldı. Rahmi Koç sağlığı ve gücü yerinde iken yönetimi oğluna devretti. Bu değişimlerde Koç topluluğu geri gitmedi, ileri gitti. Mustafa Koç genç yaşta öldü. Onun sorumluluğunu kardeşlerinden biri üstlenecek. Ama Koç topluluğunun gelişmesi devam edecek. Çünkü aile temsilcisi işin başında ama, Koç topluluğu artık bir kurum. Kurumda çarkları döndüren profesyonel kadro.
Profesyonel kadronun özelliği ise, kurum içinde yetişmiş olmaları. Başarıları ölçüsünde sorumluluklarının artması. Başarıları ölçüsünde ücret ve kârdan pay almaları. Topluluğu benimsemeleri, Ailenin bir üyesi haline gelmeleri.
Aile şirketlerinin çoğunda birinci kuşak girişimciler işin başında. Çok azında ikinci kuşağa fırsat tanındı. Bazılarında ilk kuşak ölünce işler yavaşladı veya dağıldı.
Geleneksel aile şirketlerinde girişimci, her konuda sorumluluğu üstlenme alışkanlığı nedeniyle, muhasebeci ve fabrika müdürü dışındaki profesyonelleri gereksiz görürler. Profesyonellere verilen ücreti yük kabul ederler. Profesyonel kadroların çalışma sürelerine ve şirkete bağlılığına önem vermezler. İşte bu nedenle de ilk kuşaktan sonra aile şirketleri ya dağılır, ya kapanır.
Vehbi Koç’un, Topluluğu kurumsallaştırmak ve profesyonel yönetimi öne çıkarmak konusundaki çabaları o kadar başarılı olmuş ki, Mustafa Koç’un erken ölümünden sonra Koç Topluluğu ne olacak, kim nasıl yönetecek diye bir endişe yok.
Mustafa Koç’un sorunluluklarını bir kardeşi üstlenecek, (sistemin devamlılığı, çalışana verilen önem ve destek sonucu kendilerini ailenin bir üyesi olarak kabul eden) profesyonel kadro topluluğun büyümesini sürdürecek.
Mustafa Koç’un erken ölümü sonrası, Koç topluluğunun geleceği tartışılırken, Koç topluluğunda kurumsallaşmanın ve profesyonel yönetimin önemi daha iyi anlaşılır hale geldi.
Büyük sermeye gruplarımız aile şirketi özelliklerini korumaya devam ediyor. Koç örneği, aile şirketlerinde kurumsallaşma ve profesyonel yönetime geçmenin önemini, yararını sergiliyor.
Kurumsallaşma ve profesyonel yönetim birinci kuşağın yoktan var ettiği müesseselerin yaşamasını, gelişmesini sağlıyor. Aile şirketlerinin birinci kuşaktan sonra zayıflaması, dağılması hem aileler için hem de ülke için kayıp oluyor.