Kağıt yığınına veda, dijital kimliğe merhaba: eLevhaTR

Fatih Mehmet GÖKTÜRK - Gelir İdaresi Grup Müdürü

Bir işletmenin kapısından içeri adım attığınızda gözü­nüz hemen duvarlara takı­lır. Vergi levhası bir köşede, ruhsat çerçevesi başka bir yerde, gıda üre­tim izni, tütün satış yetkisi ve daha niceleri… Her biri farklı bir kurum­dan alınmış, çerçevelenip asılmış belgeler. Hukuki bir gereklilik ol­dukları kesin; ancak bu belgeler za­manla görüntü kalabalığına, bazen de işlevini yitirmiş bir formaliteye dönüşebiliyor.

Oysa teknoloji, bu karmaşayı çö­zebilecek nitelikte bir fırsat sunu­yor. Eğer istenirse, tüm bu belge­ler tek bir dijital sistemde bir ara­ya getirilebilir. Böyle bir yaklaşım, hem belgelerin takibini kolaylaş­tırabilir hem de vatandaşların bu belgelere daha hızlı ve güvenilir şe­kilde erişimini sağlayabilir. İşte bu noktada, ‘eLevhaTR’ adını verdi­ğimiz bir öneri karşımıza çıkıyor.

eLevhaTR nedir?

eLevhaTR; belediye ruhsatın­dan vergi levhasına, hijyen belge­sinden satış izinlerine kadar tüm yasal belgelerin dijital ortamda birleştirildiği ve iş yerine asılan tek bir QR kodla erişilebilir hale getirildiği bir sistem önerisidir.

Bu sistemde, işletmenin sa­hip olduğu belgeler güncel haliyle e-Devlet üzerinden herkese açık şekilde listelenir. Hem vatandaş hem denetim görevlisi hem de iş­letme sahibi aynı kaynaktan, aynı güvenilirlikle bilgiye ulaşabilir.

Böyle bir yapı, klasik çerçeve ve evrak mantığını geride bırakıp; sa­de, şeffaf ve doğrulanabilir bir bel­ge dünyası kurulmasına katkı sağ­layabilir.

Mevzuat ne diyor?

5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu, Hazine ve Ma­liye Bakanlığı’na kamu hizmetleri­nin şeffaflığını artırmak, veri pay­laşımını kolaylaştırmak ve dijital­leşmeyi desteklemek üzere çeşitli yetkiler tanımaktadır.

Gelir İdaresi Başkanlığı, bugü­ne kadar vergi levhası, e-fatura, e-defter gibi uygulamalarda diji­tal altyapıyı başarıyla işleten ku­rumlardan biri olmuştur. Bu de­neyim, eLevhaTR’nin teknik ve yasal koordinasyonunun da güç­lü ellerde hayata geçirilebileceği­ni göstermektedir. İlgili kurumla­rın iş birliğiyle eLevhaTR gibi bir sistem, mevcut yasal çerçeve için­de hayata geçirilebilir ve zamanla işyeri belgelerinde dijital bir dö­nüşüm başlatılabilir. Singapur ve Estonya, bu konuda örnek alına­bilecek ülkelerin başında geliyor. Singapur’da gıda ruhsatları artık dijital olarak düzenleniyor.

Her ruhsat bir QR kodla doğrula­nabiliyor ve belge üzerinde güncel olmayan hiçbir bilgi yer almıyor. Estonya’da ise vatandaşlar devlet­le ilişkilerini tamamen dijital plat­formlar üzerinden sürdürüyor.

Türkiye, e-Devlet sistemine en­tegre olmuş milyonlarca kullanı­cıya sahip bir ülke. e-Belge uygu­lamalarıyla güçlü bir teknik zemin de oluşturulmuş durumda. Bu tab­lo, eLevhaTR benzeri uygulamala­rın bizde de işlerlik kazanabilece­ğini düşündürüyor.

Bu sistem neler kazandırabilir?

İşletmelere:

* Belge sayısı azalabilir

* Takip kolaylaşabilir

* Çerçeve, çıktı ve masraf gibi detaylar ortadan kalkabilir

Vatandaşa:

* Hizmet aldığı işyerinin yasal statüsünü anında öğrenme imkâ­nı doğabilir

* Denetim duygusu artabilir

* Şeffaflık algısı güçlenebilir

Kamuya:

* Denetim süresi kısalabilir

* Sahte belge riskleri azalabilir

* Kayıt dışı faaliyetler daha et­kin şekilde tespit edilebilir

Tek kod, tam güven

İş yerine asılacak olan tek bir di­jital belge, tüm ruhsat ve izinlerin dijital bir özetini sunabilir. Bu bel­geye iliştirilecek QR kod sayesinde herkes, yetkili kurumlarca veril­miş belgelerin geçerliliğini anlık olarak kontrol edebilir. İstendiğin­de manuel doğrulama için kısa bir belge numarası da eklenebilir.

Böyle bir sistemin, hem vatan­daş nezdinde güven duygusunu pekiştireceği hem de kamu dene­timlerinin etkinliğini artıracağı düşünülmektedir.

Somut bir adım

eLevhaTR, bugünün teknolojik imkânlarıyla rahatlıkla uygulana­bilecek bir öneridir. Kamuda diji­tal dönüşümün hızlandığı bir dö­nemde, iş yeri belgelerinin de bu sürece dahil edilmesi oldukça ye­rinde bir adım olabilir. Bu sistemin hayata geçirilmesi, işletme sahip­lerinin işini kolaylaştırırken, va­tandaşların da daha bilinçli tüke­tici davranışı göstermesine zemin hazırlayabilir.

Kamusal hizmetlerin şeffaf, sa­de ve erişilebilir olması hedefleni­yorsa; eLevhaTR bu hedefe atıla­cak somut bir adım olabilir.

Karmaşa yerine güven

Belge kalabalığı yerine sade bir dijital doğrulama, karmaşa yeri­ne güven sağlayabilir. Bugün kamu otoritelerinin gündemine alınacak böyle bir sistem, yakın gelecekte hem vatandaşın hem denetim bi­rimlerinin günlük yaşamını kolay­laştırabilir.

Vergi geleceğimizdir.