Türkiye yılda 14,5 milyar dolar sağlıkta tasarruf edebilir

Tüm dünyada sağlık hizmet­lerine erişimde yaşanan zorluklar, özellikle kadın­lar, yaşlı bireyler, dar gelirli grup­lar ve sağlık okuryazarlığı düşük kişiler üzerinde daha ağır sonuçlar yaratıyor.

Economist Impact ta­rafından Haleon’un desteğiyle ha­zırlanan Sağlıkta Kapsayıcılık En­deksi’nin üçüncü fazı, Türkiye de dahil 40 ülkede yaşanan bu zorluk­ların sağlık sistemleri ve ekonomi üzerindeki etkilerini analiz ediyor. Bulgular, Türkiye’nin sağlık siste­minde yapacağı iyileştirmelerle her yıl milyarlarca dolarlık tasar­ruf sağlayabileceğini gösteriyor.

Sağlık sistemi üzerinde ciddi yük

Düşük sağlık okuryazarlığı; top­lumlarda sağlık sisteminden etkin yararlanmayı, tedavileri takip et­meyi ve kronik durumları yönet­meyi zorlaştıran, bu nedenle de daha fazla acil servis ziyaretine ve reçeteli ilaç kullanımına yol açan bir durum. Endeks, Türkiye'de dü­şük sağlık okuryazarlığına sahip bireylerin yıllık sağlık harcaması­nın yüksek okuryazarlık seviyesi­ne sahip bireylerden yaklaşık üç kat fazla olduğunu ortaya koyuyor. Bu fark bireysel maliyetler bir ya­na; sistemin üzerine de ciddi yük bindiriyor. Araştırmaya göre sağ­lık okuryazarlığında sadece yüzde 25 iyileşmeyle bile Türkiye sağlık sisteminde yıllık 6,3 milyar ABD doları tasarruf sağlayabiliyor.

Ağız sağlığına müdahale tasarrufu ikiye katlıyor

Diş çürüğü gibi çoğu zaman ön­lenebilir ağız sağlığı sorunları, dünya genelinde yaklaşık 2 mil­yar kişiyi etkiliyor ve Türkiye’de de yaygın olarak görülüyor. Özel­likle dar gelirli bireyler; tütün kul­lanımı, şekerli gıdaların sık tüketi­mi, yetersiz ağız hijyeni, florür ek­sikliği ve sağlık bilgilerine sınırlı erişim nedeniyle daha yüksek risk altında. Endekse göre, bu alanda uygulanacak evrensel müdahale­ler Türkiye’ye 1,9 milyar ABD dola­rı tasarruf sağlayabilirken, dar ge­lirli grupları önceliklendiren he­defli müdahalelerle bu rakam 3,5 milyar ABD dolarına kadar çıka­biliyor.

Öte yandan, kronik diş eti iltihapları, özellikle düşük gelir­li bireylerde tip 2 diyabet riskini önemli ölçüde artırıyor. Bunun te­mel nedeni, diş eti hastalığının ya­rattığı iltihaplanmanın kan şekeri seviyelerini yükseltmesi ve insülin dengesini etkilemesidir. Araştır­ma, düzenli bakım ve erken müda­haleye dayalı programların, Tür­kiye’nin önümüzdeki 10 yılda tip 2 diyabete bağlı sağlık harcamala­rını yaklaşık 1,6 milyar ABD doları azaltabileceğini gösteriyor.

Kadın sağlığında önleyici müdahaleler

Türkiye’de üreme çağındaki her üç kadından biri (yüzde 29,8) anemi ile mücadele ediyor. Bu du­rum; yorgunluk ve halsizlik gibi nedenlerden iş gücü kayıplarına yol açarken sağlık sistemine de ek yükler getiriyor. Mikro besin ek­sikliklerinin önlenmesi ile hem yaşam kalitesi artırılabiliyor hem de yılda 1,4 milyar ABD doları ta­sarruf sağlanabiliyor.

Kadınlarda daha sık görülen os­teoporoz (kemik erimesi) ise kı­rık, sakatlık ve mortalite riskini artıran önemli bir sağlık sorunu. Özellikle kalça ve omurga kırıkla­rının önlenmesi sayesinde sağlık sisteminde yılda 185 milyon ABD doları tasarruf sağlanabilmekte­dir. Bu bulgular, kadın sağlığına yönelik stratejik yatırımların hem sosyal hem de ekonomik düzeyde kayda değer faydalar sunduğunu göstermektedir.

50 yaş üzeri yetişkinlerin ve ka­dınların (15+ yaş) yaşam kalitele­ri biyolojik, sosyal ve ekonomik faktörler nedeniyle bel ve boyun ağrısı, ağrı ve sakatlığa neden ola­bilen diz osteoartriti ve romatoid artrit gibi kas-iskelet sistemi ra­hatsızlıklarından çok daha olum­suz etkileniyor. Sağlıkta Kapsayı­cılık Endeksi’ne göre, kas-iskelet sistemi rahatsızlıklarının erken tanı ve önleyici sağlık hizmetle­riyle kontrol altına alınması, Tür­kiye’de 50 yaş üzeri yetişkinler ve kadınlar için yüzde 40’tan fazla maliyet tasarrufu sağlayabiliyor. Bu tür rahatsızlıkların erken dö­nemde önlenmesine yönelik sağ­lık hizmetlerinin yaygınlaştırıl­masıyla, 50 yaş üzeri bireylerde yılda 683 milyon ABD doları, ka­dınlarda ise 843 milyon ABD do­ları düzeyinde ekonomik kazanç elde edilebiliyor.

Sağlıkta Kapsayıcılık Endek­si, hava kirliliğinin azaltılmasının başta dar gelirli gruplar olmak üze­re tüm gelir seviyelerinde net sağ­lık ve ekonomik faydalar sağladığı­nı doğruluyor. Dünya genelinde in­sanların yüzde 94’ü, Dünya Sağlık Örgütü’nün belirlediği standartla­rın üzerindeki seviyelerde kirli ha­va soluyor. Türkiye’de ise PM 2.5 oranları DSÖ’nün belirlediği sını­rın oldukça üzerinde. Ülkemizde hava kalitesinin iyileştirilmesi her yıl yaklaşık 40 bin ölümün önlen­mesine ve 1,4 milyar ABD doları ta­sarrufa olanak sağlayabilir.

"Güçlü bir yol haritası"

Sağlıkta Kapsayıcılık Endek­si’nin özel sektöre, kamuya ve si­vil topluma güçlü bir yol haritası sunduğunu belirten Haleon Orta Doğu ve Afrika Kurumsal İlişkiler Müdürü Nimet Esra Yavuz, “Kap­sayıcı sağlık sistemleri yalnızca bireylerin yaşam kalitesini değil, ülke ekonomilerini de güçlendiri­yor. Bu araştırma, Türkiye’de sağ­lık alanında atılacak küçük adım­ların dahi iş gücü verimliliğinden kamu tasarrufuna kadar birçok alanda sağlayacağı faydayı net biçimde orta koyuyor. Özellikle kadınların, yaşlıların, dar gelirli grupların ve sağlık okuryazarlı­ğı düşük kişilerin güçlendirilme­si, sistemin tamamına değer katı­yor” açıklamasını yaptı.