Sağolasın kurt vonnegut!

Vonnegut'un romanlarında karamizah dışında dikkati çeken bir başka yön, teknoloji, bilimkurgu öğelerine sıklıkla başvurması, bu nedenle tüm eserlerinin fantastik bir tat taşıyor olması.

YAYINLAMA
GÜNCELLEME

ÇİĞDEM SİRKECİ

Bu ay Kurt Vonnegut'u yazarım diye planlıyordum bir süredir. Bu vesileyle daha önce okumadığım "Allah Senden Razı Olsun Bay Rosewater"'ı elime aldım. Yine çok düşündüm, yine çok güldüm. Amerika'nın nüfuzlu ailelerinden olduğu iddia edilen Rosewater ailesinin tarihi; ailenin en çılgın, en sıradışı üyesi Eliot Rosewater'ın hikâyesi ekseninde yine ciddi bir kapitalizm ve 20. yüzyıl eleştirisini okumak mümkün oldu bu kitapta.

Vonnegut, bizleri Amerika'nın kuruluş yıllarına götürerek, kendi düşüncesine göre zenginliğin ve yoksulluğun insanlar arasında nasıl pay edildiğini, bugünün dünyasında şikâyet ettiğimiz gelir dağılımı dengesizliğinin tohumlarının nasıl atıldığını, lafını esirgemeyen, bazısı meczup bazısı acımasız çok sayıdaki roman kahramanı aracılığıyla anlatıyor bize. İnsanoğlunun para hırsını, yoksulluğun insanı sadece maddi değil manevi olarak da kısırlaştırdığını, zenginliğin insanı dünyanın geri kalanına nasıl kayıtsızlaştırdığını hicvediyor.

Kara mizahın usta isimlerinden biri olan ve selefi Tom Robbins dahil pek çok ünlü yazarı etkileyen Vonnegut, 1950'lerden itibaren kısa hikâyelerini yayınlatmaya başlamış. İlk romanı "Player Piano" 1952'de yayınlanmış. Bunu, "The Sirens of Titan", "Gece Ana" ve diğer romanları takip etmiş. Roman ve öyküleri dışında pek çok oyun da yazan Vonnegut'un romanlarından bazıları (Mezhaba No.5, Gece Ana, Şampiyonların Kahvaltısı, Slapstick) sinemaya da uyarlanmış.

Vonnegut'un romanlarında karamizah dışında dikkati çeken bir başka yön, teknoloji, bilimkurgu öğelerine sıklıkla başvurması, bu nedenle tüm eserlerinin fantastik bir tat taşıyor olması. Yazar bununla da yetinmeyip, eleştirmenlerin kendisinin alter egosu olarak tanımladıkları, Kilgore Trout adında bir bilimkurgu yazar kahramanı yaratmış. "Şampiyonların Kahvaltısı"'nda önemli rol oynayan, romanın kahramanı Dwayne Hoover'ı baştan çıkaran bu karakter, pek çok romanı, kısa hikâyesi ile gerçek bir kişiymişçesine yazarın diğer romanlarında da tekrar tekrar karşımıza çıkıyor. Vonnegut'un bir başka şaheseri "Mavi Sakal"da soyut dışavurumcu ressam Rabo Karabekian'ın (ki aynı karakter Şampiyonların Kahvaltısı'nda da yer alır) kurgusal otobiyografisini aktarırken, "Kör Nişancı"'da Rudy Waltz'ı, cinayetler, nötron bombası ile yok olan bir şehir ve akıl sır ermez felaketlerin gölgesinde bir çocukluk hatasının ağırlığı ile şekillenen hayatını anlatıyor.

kıl payı kurtuluş

Vonnegut, 1922'de Indianapolis'te Alman asıllı bir ailede dünyaya gelmiş. Cornell Üniversitesi'nde kimya okurken 2. Dünya Savaşı'na katılmış ve Dresden'de tutsak düşmüş. 120 bin kişinin öldüğü bombardımandan, hapishane olarak kullanılan yeraltında bir mezbahada bulunduğu için kurtulmuş. En bilinen romanlarından "Mezhaba No.5"'i, ölümden kıl payı kurtulduğu bu deneyimi ile kaleme almış. Savaştan sonra Chicago Üniversitesi'nde antropoloji okumaya başlamış, aynı zamanda gazetecilik ve reklamcılık yapmış. Sonunda kendisini meşgul ettiğine inandığı bütün bu uğraşları bir yana bırakıp tam zamanlı bir kurgu yazarı olarak çalışma kararı vermiş.

Ve, en beğendiğimi en sona sakladım: Galapagos! Vonnegut, bize bir milyon yıl sonrasından Kilgore Trout'un oğlunun hayaleti ile sesleniyor ve insan soyunun evrimini, bir diğer deyişle geri evrimini öykülüyor. O kadar sahici, o kadar mantık dolu bir hikâye ki, romana fantastik demeye dili varmıyor insanın. Dünyamızın sonunu güç, para, iktidar savaşı, bencillik ve zulüm getirmeyecek mi? Vonnegut bundan sonrasını anlatıyor işte. Dünyanın mahvoluşunu, kıyametten kurtulan sayılı, sıradan ama sorunlu insanın -kimi yamyam kimi radyasyonlu gen taşıyan-, yine Galapagos Adaları'nda şekillenen evrimimizin kilit canlıları olmasını. Bir milyon yıl sonra artık kolları olmayan, beyni küçülmüş balık insanları. İnsanı acı acı gülümseten, bir yandan da "olur mu olur ya" diye düşündüren harika bir roman.

2007'de hayatını kaybeden ustanın yazdığı bu muhteşem romanlar için Allah senden razı olsun, sağolasın Vonnegut demekten başka ne gelir elimizden?

Kurt Vonnegut'un kitapları, April, Can, Nora ve Dost Yayınları tarafından basılıyor…