Çevre dostu ayakkabı harekatı

DİDEM ERYAR ÜNLÜ

Profesör Shahin Rahimifard, Loughborough Üniversitesi’nde Centre for Smart'ı (Sürdürülebilir İmalat & Yeninden Kullanım ve Geri Dönüşüm Teknolojileri Merkezi) yönetiyor. Rahimifard, son 10 yılını ayakkabı endüstrisini incelemeye ayırmış. “İngiltere’de yılda 330 milyon çift ayakkabı satıldığını varsayarsak, bunların büyük bir bölümünün çöpe gittiğini söyleyebiliriz” diyen Rahimifard, ayakkabı endüstrisinin, atık açısından otomobil ve elektronik endüstrisi ile kıyaslandığında, daha başlangıç aşamasında olduğunu düşünüyor. 

Rahimifard’ın çalışmalarının odaklandığı alan, ayakkabıların yaşam sürelerini doldurduktan sonra nereye gittikleri. Bunun nedeni ayakkabı derisinin, sepileme sürecinde kullanılan kimyasallar yüzünden çöplüklerde sorun çıkartıyor olması. Ayakkabıların yapıştırılması sırasında kullanılan bazı tutkallar da çevreye zarar veren maddeler içerebiliyor. Deri ve tahta gibi biyolojik olarak parçalanabilen malzemeler, doğaya karıştıklarında metan gibi sera gazı üretebiliyorlar. Spor ayakkabılarında deri, lastik, köpük, tekstil, metal gibi farklı malzemeler bulunuyor. Bu malzemelerin birbirinden ayrılması kolay değil. Rahimifard ve ekibi ayakkabıları küçük parçalara ayıran ve malzemeleri birbirinden ayrıştıran makineler tasarlamışlar. Bu sayede elde edilen malzemeleri inşaat malzemesi olarak tekrar kullanmak mümkün olabiliyor. 

The Guardian’a açıklamalarda bulunan Rahimifard, bu uygulamanın bir çözüm olmadığını düşünüyor; çünkü bu yöntem ile ayakkabılar geri dönüşüme girmiş olmuyorlar. Sadece parçalanıp, yeniden kullanılıyorlar. Bu sorunun çözülmesinde en büyük görev tasarımcılara düşüyor. Center for Smart ekibinden Leila Sheldrick’e göre, son ürünün çevresel anlamda yarattığı etkinin dörtte üçü tasarımla ilgili. Dolayısıyla, çevre dostu ayakkabıların, tüketicilere cazip görünmesi gerekiyor. 

Ayak İzinizi Sevin 

Aly Khalifa tarafından yaratılan LYF (Love Your Footprint-Ayak İzinizi Sevin) markası bu sorunu çözmüş. LYF ürünleri, tüketici tarafından beğeniliyor. çevreye zarar da vermiyor. Japon Shinto Tapınakları’ndan ilham alan ayakkabılar, Lego gibi parçaların birleştirilmesi ile elde ediliyor. Parçalar tutkal kullanılmadan birleşiyor. Khalifa ürününü anlatmak için şunları söylüyor: “Gerçek anlamda sürdürülebilir olmak için, parçalara ayrılabilecek tasarımlar yapmanız gerekir. Eğer bu karışım için tutkal gerekirse, yeniden kullanımı sorunlu hale getirmiş olursunuz.” 

Biyoplastik ayakkabılar 

Sürdürülebilirlik konusunda duyarlı çalışmalara imza atan bir diğer marka da lüks modanın önde gelen isimlerinden Gucci. Gucci, biyoplastik ayakkabılardan oluşan bir koleksiyon geliştirdi. Bir diğer örnek ise Puma. Ünlü spor markası, doğada çözülebilen, geri dönüşümlü ayakkabı, çanta ve giysilere imza attı. 

Sonuç olarak ayakkabı sektörünün çevrede yarattığı olumsuz etkiyi ortadan kaldırmak için yenilikçi çalışmalara ihtiyacımız var. Öncelikle üretim sürecinde zararlı kimyasalların kullanımı önlemek gerekiyor. Eskiyen ayakkabıların toplanıp yeni ayakkabılara dönüştürülmesi için ise daha herhalde en az 10-20 seneye ihtiyacımız olacak!

İyi ayakkabı uzun kullanılır

Clarks ayakkabı markasının temsilcilerinden Galahad Clark ise Vivo Barefoot markasının yaratıcısı. Clark’a göre düşünülmesi gereken en önemli konu, ayakkabının ömrü bittiğinde nereye gideceği. “Odadaki fil budur. Ayakkabı endüstrisi çöpe giden ayakkabıları hiç düşünmedi” diyen Clark, “Eğer bir ayakkabı güzelse ve ayağa iyi geliyorsa, insanlar, yenisini almak yerine, bu ayakkabıyı mümkün olduğunca uzun süre giymek isteyecektir” yorumunu yapıyor.

Eski ayakkabıları yeniden kullan

Doğal malzemelerin tükeniyor olması, gitgide daha fazla büyük markanın bu konuda duyarlaşmasına yol açıyor aslında. Örneğin spor ayakkabı endüstrisinin önemli isimlerinden biri olan Nike, tasarımcılar için açık kaynak bir uygulama geliştirdi. Bu uygulama sayesinde, ayakkabı tasarımcıları çevresel etkilerini ölçebiliyorlar. Nike aynı zamanda eski ayakkabıların nasıl yeniden kullanılacağına dair bir şema sunuyor.