Çin, Rusya’nın dünyayı aç bırakmasına izin vermezdi

Karadeniz Tahıl Koridoru anlaşmasının sonu Çin’i de yaralayabilirdi… Savaş alanında engellenen Rusya, şimdiye kadar Karadeniz Tahıl Girişimi'ni alt üst etmek için aylarını harcadı.

Moskova, saat gibi, Ukrayna'nın gıda ihracatını tekrar tekrar rehin tutmaya çalıştı – keza anlaşmanın son uzatma günü perşembe sona erecekti. Ancak işler biraz karışık! Uzun süredir Ukrayna tahılının alıcısı olan Çin, bu tahıl anlaşmasından en çok yararlanan ülkeydi.

Girişim kapsamında serbest bırakılan toplam ihracatın dörtte birini, yaklaşık 7 milyon metreküp tonu satın aldı. Bu noktada Rusya’nın alternatifleri şunlardı: Ya komşusunun ensesine çökecek ya da en iyi arkadaşıyla iyi olacaktı… Ama ikisini aynı anda yapamazdı.

Stratejik ve Uluslararası Çalışmalar Merkezi’nden Caitlin Welsh, "Çin, anlaşma kapsamında Ukrayna'dan ihraç edilen herhangi bir tahılın açık ara en büyük alıcısı" ve "Tahıl Girişimi'nin devam etmesinde güçlü bir çıkarı var" diyor. Bu, Moskova'nın kilit müttefikinin endişelerinden dolayı eli kolu bağlı olan Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin için bir sorun teşkil etti. Sorun sadece Çin ile de değildi.

Türkiye, inisiyatiften en çok yararlanan üçüncü ülke. Bu da Moskova'nın kozunu daha da sınırlandırdı. Eski bir Rusya Merkez Bankası yetkilisi olan Alexandra Prokopenko, "Anlaşma Rusya için bir yükümlülük haline geldi" dedi ve ekledi: “Bu da gösteriyor ki, Putin'in Erdoğan ve Xi'ye, onların Putin'e olan ihtiyacından daha çok ihtiyacı var.” Karadeniz Tahıl Girişimi, küresel gıda fiyatlarını hafifletmeye yönelik diplomatik bir çaba olarak Temmuz 2022'de imzalandı.

Anlaşma yürürlüğe girdiğinden beri, yaklaşık yarısı gelişmekte olan ülkelere giden 30 milyon metreküp tondan fazla ihracatın küresel pazarlara ulaşmasını sağladı. Ancak Moskova'nın yeni tavizler koparma ve Ukrayna'ya baskı yapma girişimleri anlaşmanın sona erdiği her anı Washington'ın ancak hayretle karşılayabileceği bir rekabet oyununa dönüştürdü. Diplomatlar anlaşmayı uzatmak için bir kez daha çabalarken, en kötü senaryo önlendi: Erdoğan uzatma sağladıklarını duyurdu.

Ancak bunun da kendi maliyetleri var: İhracat anlaşmasının yenilenmesinin sürekli kısa vadeli olması, gıda üreticilerinin, distribütörlerinin ve ihracatçılarının ileriye dönük planlama yapmakta zorlandıkları anlamına geliyor.

Rusya, daha önce olduğu gibi, kendi tarım sektörünü etkileyen yaptırımların hafifletilmesine karşı daha fazla Ukrayna gıdasından yararlanmaya çalıştı; özellikle Ukrayna üzerinden geçen (gübre üretiminde kullanılan) bir Rus amonyak boru hattının yeniden açılması için baskı yaptı. Ancak kilit ortaklarınızın isteklerini göz ardı etmek zordur.

Ekonomist Joseph Glauber, “Anlaşmayı feshetmenin Çin ve diğer gelişmekte olan ülkeler tarafından çok olumsuz karşılanacağını düşünüyorum" derken, Cornell Üniversitesi’nden Christopher Barrett da "Rusya'nın gerçekten anlaşmayı uzatmayı reddedecek kapasiteye sahip olduğunu düşünmüyorum" diyor.