Görüşmeler dinamik ve hızlı ilerlemiyor
Liderler, Kıbrıs sorununa kapsamlı çözüm bulma müzakereleri çerçevesinde bir sonraki görüşmeyi 16 Aralıkta yapacak
LEFKOŞA - KKTC Cumhurbaşkanı Mehmet Ali Talat ve Kıbrıs Rum yönetimi lideri Dimitris Hristofyas, Kıbrıs sorununa kapsamlı çözüm bulma müzakereleri çerçevesinde 11 kez bir araya geldi.
Kıbrıs sorununun ''en kolay yanı'' olarak nitelenen ''Yönetim ve Güç Paylaşımı'' ana başlığı altındaki konuların müzakere edildiği görüşmeler, Hristofyas'ın yurt dışı temasları nedeniyle beklendiği şekilde ''dinamik ve hızlı'' ilerlemiyor. Liderler, heyetleriyle birlikte, Lefkoşa ara bölgede 11 Eylülde başlayan müzakereler çerçevesinde bugüne kadar 11 kez görüştü. Görüşmelere, BM Genel Sekreteri Kıbrıs Özel Danışmanı Alexander Downer ve BM Genel Sekreteri Kıbrıs Özel Temsilcisi Taye-Brook Zerihoun da katıldı. Downer, bazı görüşmelerde yer almadı.
Müzakerelerde bugüne kadar liderler, ''Yönetim ve Güç Paylaşımı'' ana başlığı altında, yetkiler, yasama, yargı, yürütme, federal yönetim, federal yönetimin yetki ve yapısı, başkan ve başkan yardımcılığı, federal hükümette bağımsız organlar, federal polis ve suç unsurları, federal düzeyde kamu yönetimi ve kamu hizmeti konularını tartıştı. Kıbrıs Türk tarafı, yönetim şekli olarak, İsviçre'de olduğu gibi ''Başkanlık Konseyi'', Rum tarafı ise ''Başkanlık Sistemi'' istiyor.
Üç sepet modeli
Görüşülen konuların bazılarında görüş birliğinde varan taraflar, bazılarında uzlaşmaya varamadı. Bunun için müzakerelerde ''üç sepet modeli'' uygulamaya kondu. Bu modele göre, ''birinci sepete'' anlaşmazlıklar, ''ikinci sepete'' anlaşılan konular, ''üçüncü sepete'' de anlaşma sağlanması güç olan konular konulacak. Üzerinde anlaşma sağlanamayan konular daha sonra tekrar ele alınacak.
Taraflar, görüşmelerin başında, görüşmelerin içeriğine ilişkin basına bilgi verilmemesi yönünde mutabık kalsa da, Rum basını her görüşmeden sonra görüşmelerin içeriğini, diyaloglara kadar aktardı. Kıbrıs Türk tarafı bu duruma tepki gösterdi. Hristofyas da görüşmelerle ilgi konuştu ve Cumhurbaşkanı Talat'ı, ''içeride başka, dışarıda başka'' konuşmakla itham etti. Kıbrıs Türk tarafı, Hristofyas'ın bu açıklamasına sert tepki göstererek, Talat'ın ''farklı ne konuştuğunu'' açıklamaları çağrısında bulundu. Cumhurbaşkanı Talat, Hristofyas'ın çeşitli suçlamalarına, ''basın yoluyla müzakere etmeyelim'' karşılığını verdi.
Hristofyas'ın temasları
Müzakereler devam ederken, neredeyse her görüşmeden sonra Hristofyas yurt dışı temaslarda bulundu. ABD, Fransa, İsviçre, İngiltere, Belçika, Çin, Rusya, son olarak da Yunanistan'ı ziyaret etti. Hristofyas, 5 Haziranda İngiltere ile ''karşılıklı anlayış ve işbirliği memorandumu'', 19 Kasımda da Rusya ile işbirliği memorandumu imzaladı.
Kıbrıs Türk tarafı, Hristofyas'ın iki lider tarafından karar altına alınmış çözüm ilkelerini aşındırma ve kendine göre yeniden şekillendirme çabasında olduğunu belirterek, memorandumlara tepki gösterdi. Bu nedenle Cumhurbaşkanı Talat'ın, 25 Kasımdaki görüşmede, Hristofyas'ın görüşme zeminini kaydırmaya yönelik çalışmasından duyduğu rahatsızlığı ve Rusya ile imzaladığı deklarasyona ilişkin Türk tarafının tepkisini iletmesi, taraflar arasında ilk ciddi gerginliğin yaşanmasına neden oldu. Hristofyas, Türk tarafının tepkisine yanıt teşkil eden yazıyı 2 Aralıktaki görüşmede okudu. Hristofyas'ın ortaya koyduğu argümanlar, Kıbrıs Türk tarafınca kabul görmedi.
Kıbrıs Rum yönetimin Akdeniz'de petrol arayışları da bölgede gerginliği artırdı. Hristofyas, Türk savaş gemilerinin Rum yönetimi adına petrol çalışması yapan gemilere müdahalesini BM'ye şikayet etti. Görüşmeler devam ederken, taraflar karşılıklı olarak askeri tatbikatları iptal ettiğini duyurdu. Liderler, bir sonraki görüşmeyi 16 Aralıkta yapacak.