Kleopatra beyaz mıydı, siyahi mi? İkisi de değil…

Kleopatra’yla ilgili son tartışma ne? İsrailli aktrist Gal Gadot, yeni çıkacak bir filmde Kleopatra’yı canlandıracak denildiğinde, “Beyaz tenli Kleaopatra olur mu?” denilerek ABD, İngiltere, Mısır ve Afrika’da olay oldu.

Şimdi de siyahi İngiliz aktrist Adele James, Netflix’in yeni dizisinde Kleopatra olunca, yeni bir tartışma patladı. O kadar ki, Mısır Tarihi Eserler Bakanlığı, “Kleopatra açık tenliydi, koyu değil” diye açıklama yapmak zorunda kaldı. Peki, Kleopatra siyahi mi beyaz mı? Cevabı “ikisi de değil.”

Bunlar, antik dünyada kesinlikle hiçbir anlamı olmayan ve zamanımızda anlamlarını sürekli değiştiren terimlerdir. Kleopatra’nın son hükümdarı olduğu Batlamyos’a ait hanedanlık, annesinin kökenleri bilinmese de Yunanistan’dan geliyordu. Kız kardeşinin iskeleti, (2009 yılında BBC tarafından yapılan bir araştırmaya göre) bir Afrikalıya benziyor.

Belki de böyle şeylere fazla önem vermemeli: Örneğin, bir süre önce, bazı harika yeni gözlükçü teknolojisi sayesinde, muhtemelen Cape Malay büyükbabamdan dolayı, Asyalı gözlerim olduğunu keşfettim. Kleopatra söz konusu olduğunda, kabartmalar ve heykeller, bugün karşılaşabileceğiniz Mısırlı kadınlardan farklı olmayan birini tasvir ediyor.

O, kelimenin modern anlamıyla “siyahi” değildi. Kleopatra’nın hanedanın Mısır dilini konuşan ilk üyesi olduğu gerçeğiyle birleştiğinde (ilk dili Yunancaydı), bu, bazılarının son firavunu hanedanın ilk “gerçek” Mısır lideri olarak gördüğü anlamına geliyor.

William Shakespeare ise Kleopatra için “açık kahverengi” kelimesini kullanıyor. “Siyahilik,” modern çağın büyük bölümünde hakların -mülkiyet ve işyeri koruması, hatta kendi üzerindeki mülkiyet hakkı- kaldırılmasının nasıl meşrulaştırıldığının bir parçası haline geldi.

Dünyanın pek çok yerinde “siyahilik,” olmayı pek istemediğiniz bir şeydir. Siyahi ilan edilmenin insanlar için çoğu zaman ne anlama geldiği göz önüne alındığında, Mısırlıların bunu reddetmesi şaşırtıcı değil. Uygulamada, Kleopatra’nın tasvirinin bize gösterdiği şey, “siyahi” olup olmadığınıza toplum, devlet ve piyasa tarafından karar verildiğidir. Size Asyalı gözlerim olduğu konusunda ısrar edebilirim...

Ancak yine de bir Hollywood stüdyosunu “Bir Gandhi biyografisinde oynarım” diye ikna edemem. Aslında, yakın genetik atalarımın çoğunun, standart idari kategori olan “beyaz İngiliz”in varyasyonları olduğunu söyleyebilirim. Ancak yine de koyu tenli ve bu nedenle “siyahi” olarak görülüyorum. Ve giderek daha fazla kişinin İngilizce konuştuğu küreselleşmiş bir dünyada, nihayetinde, siyahi mı yoksa beyaz mı olduğunuz sorusuna ancak bir Amerikalı karar verecek.