Bölgesel merkez yarışında altı rakibimiz var!

İBRAHİM EKİNCİ

Türkiye, önemli bir bölgesel merkez haline geliyor. Finans Merkezi konusunda proje uygulaması var. Ancak gerek finansta, gerekse diğer sektörlerde bölgesel merkez olabilmesi için 6 önemli rakiple yarışıyor. Türkiye’nin halen kaç yabancı şirketin bölgesel merkezi olduğu, bu konumunun en fazla hangi sektörde güçlendiği bilinmiyor. Bizim tespitlerimize göre 46 uluslararası şirket, Türkiye’yi bölgesel merkez olarak kullanıyor. Gerçek rakam muhtemelen bunun üstünde. Bu konuda basın açıklaması yapmayan şirketlerin durumu bilinmiyor, kayıt da yok. Yatırım Ajansı’nın verilerine göre 16 şirket gözüküyor ancak şirketlerin basın açıklamalarına göre sayı bunun yaklaşık 3 katı. Bu konuda gelişmeler devam ediyor. Çok sıklıkla benzer açıklamalar geliyor. Asus Türkiye, bu yılın nisan ayında Kuzey Afrika operasyonlarının yönetilmesi için merkez seçildi. Daha önce Tayvan’daki genel merkezden yönetilen Kuzey Afrika bölgesindeki operasyonlar Türkiye’den yönetilebilecek.

Yine inşaat sektörünün dünya devlerinden Amerikan proje yönetim şirketi Turner, Avrupa merkez ofisini İstanbul’a kurdu. Sanofi, Türkiye’yi Ortadoğu Bölgesi’nin merkezi olarak belirleyerek, yönetim ofisini Dubai’den İstanbul’a taşıdı. YASED için bu konuda rapor hazırlayan A.T. Kearney, Türkiye’nin hangi altyapılarda rakiplerinden güçlü veya geride olduğunu da saptadı. 

Rakip üsler ne yapıyor? 

A.T. Kearney’in YASED için yaptığı “Bölgesel Merkez Türkiye” araştırmasına göre Türkiye, bu konuda güçlü bir rekabetle karşı karşıya. Mevcut ve gelişmekte olan rakip üsler Bakü, Doha, Dubai, Moskova, Viyana ve Dublin olarak sıralanıyor. 
Bakü: Avrasya’nın ulaşım üssü haline dönüşme için Azerbaycan 2025 projesi yürütüyor. 
Dubai: Ortadoğu ve Afrika’nın yönetim üssü, ulaşım ve finans alanlarında bölgesel üs olmak istiyor. Moskova: Profesyonel hizmetler alanına yoğunlaşarak Orta ve Doğu Avrupa’nın üssü olmak istiyor. 
Doha: Petrole bağımlılığı azaltma, ulaşım ve finans üssüne dönüşme planları için Vizyon 2030 projesi var. Dublin: Binden fazla uluslararası firma için çalışan Avrupa’nın yönetim ve Ar-Ge üssü. 
Viyana: 300’den fazla genel merkeze ve güçlü hizmet sektörü ağına sahip Orta ve Doğu Avrupa’nın yetkinlik merkezi. 

Asya Pasifik’in yönetim ve Ar-Ge üssü Singapur, otomotiv, teknoloji, finansal hizmetler ve sigorta sektörlerine odaklanıyor. Stratejisi sürdürülebilir kalite ile çok iyi ürün ve hizmetler sunarak ticaret, finans, lojistik, dağıtım ve bilgide rekabetçi bir bölgesel üs haline gelmekti. Devlet, belirli sektörlere vergi teşviki uyguladı. Yolsuzlukla mücadele edildi. Expat’lar için sosyal çevre ve eğitim standartları sürekli iyileştirildi. 

Türkiye’nin rakipleriyle rekabet edebilmek için bazı konularda kendini ayrıştırması gerekiyor. Rapora göre, “Doğru bir şekilde hedef sektörleri seçmek, Türkiye’yi bir üs olarak başarılı bir şekilde konumlandırmak için temel bir gereklilik.” Çalışmada sanayi çıktısı ve bölgesel üs olarak hazır olma boyutları arasındaki önceliklendirmeye göre seçilen 7 sektöre yönelik detaylı bir analiz yapıldı. Bu sektörler otomotiv, bankacılık, tüketim malları, enerji, lojistik, ilaç ve bilgi-iletişim teknolojileri olarak belirlendi. Türkiye’nin bölgesel bir üs olarak konumlandırılması için, gelişmiş hizmetler, üretim ve yönetim potansiyeli en yüksek fonksiyonlar olarak tespit edildi.

“FİNANS MERKEZİ FIRSATI BÜYÜK”

A.T. Kearney Ülke Yöneticisi Michael Weiss konuyla ilgili olarak DÜNYA’nın sorularını yanıtladı. 

► Türkiye’nin bölgesel üs olma konumu güçleniyor mu? 

Türkiye’deki başka ülkeleri yönetmek için kullanan yabancı firmalar artıyor. Türkiye piyasasının bir bölgesel üs olarak diğer gelişmekte olan piyasalara kıyasla iyiye gitmesi, Türkiye’nin gelecekteki pozisyonunu güçlendiriyor. Alternatif bölgesel üslerin rekabeti artıyor. Ekonomik üslerin çok uluslu şirketlerin birinci seçeneği olabilmesi için sürekli yenilik sunması gerekiyor. Bölgesel üslerde ikinci en iyi olmak diye bir şey yok. Alternatif üslerden daha üstün olmak için yetenek tabanlı altyapı ve hedef piyasalarla olan entegrasyon gibi tercih edilen kriterler arasında önde gelen bölgesel üs olunması gerekli. Batı Avrupa ile kıyaslandığında, Türkiye gelişmekte olan piyasalarla iyi bir uyum sağlaması nedeniyle pozisyonunu güçlendiriyor. 

► Rakiplerle kıyaslarsak durum nedir? 

Türkiye’nin üç tip rakibi; 1.) Bölgesel üs olarak tarihsel bir geçmişe sahip ülkeler. Bu oyuncular yüzyıldır bölgesel/global üs fonksiyonu için tercih edilen yerler olarak tanınıyor. Bunlar daha küresel bir ortamdan faydalanmışlar. Ancak hepsi mevcut durumunu koruyamadı ya da büyüyemedi. Bir çoğuna, anasanayilerinin inişe gitmesi ya da bölgesel footprintinin (madencilik, tekstil, çelik…) değişmesi etken oldu. Değer önermesini yenileyenler geçerliliğini koruyabildi. İrlanda, ucuz iş gücü ile üretimden ülke dışı hizmet üssüne geçti. Singapur değer zinciri süresince farklı bölgesel pazarlar ile entegre olması nedeniyle şu an Ar-Ge faaliyetleri için tercih edilen bölge haline geldi. İkinci tip rakipler, komşu ülkelerde ortaya çıkan bölgesel üsler. Bölgesel üs konsepti henüz olgunlaşmamış durumda. Vergi avantajları ve devlet teşvikleri cömertce sunulur. Ancak sadece devlet teşviki ile oluşmadığını görebiliriz. Üçüncü tip rakipleri, bir ya da iki sektöre odaklılar. Finans için Londra, moda için Paris ve ileri teknoloji için Silikon Vadisi sektörlerdeki konsolidasyonu yansıtıyor. Bir bölgesel üssün, bir ya da iki ana sektör ile sınırlanması, lider olmak ve bölgesel alternatifl eri engellemek için çok daha fazla çaba sarf etmesini gerektiriyor. 

►Türkiye’nin finans merkezi şansını nasıl değerlendiriyorsunuz? 

Fırsat büyük, rakip çok. Bizim gibi büyüyen ekonomilerin büyük çoğunluğu finans merkezi gibi yapılar kurmak istiyor. Yol haritasının başlangıcı altyapıyı kurmak. Aynen bizim çok iyi şekilde yaptığımız gibi; büyük havalimanı, veya finans merkezi için dev inşaat projeleri… Bu tip altyapı çalışmaları, bölgesel merkezlerin olmazsa olmazıdır ama sonrasında bunun üstüne bir ekosistem oluşturulması gerekecek. En büyük havalimanından veya en büyük finans merkezi binalarından dahada büyükleri her zaman inşa edilebilir ama Silikon Vadisi’ni asla daha büyük bir Silikon Vadisi projesi ile yenmek mümkün değildir çünkü yarattığı ekosistem dünyada eşsizdir. Türkiye’de de eşsiz ekosistemler olusturulmalı.

TÜRKİYE’Yİ BÖLGESEL MERKEZ YAPAN ULUSLARARASI ŞİRKETLER

DÜNYA'nın tespitlerine göre Türkiye’yi bölgesel üs olarak kullanan uluslararası firmalar şunlar: 
1. Telia Sonera: Türkiye, 7 ülkeden oluşan bölgenin merkezi. 
2. Sanofi: Türkiye, Ortadoğu Bölgesi’nin merkezi. 
3. Termo Teknik: 42 ülkenin yönetimi Türkiye’de. 
4. Coca-Cola: 90 ülke İstanbul’dan yönetiliyor. 
5. PepsiCo: Türkiye, 14 ülkenin merkezi konumunda. 6. Unilever: Bölgedeki 12 ülkenin yönetimi Türkiye’de. 
7. Microsoft: MEA (79 ülke) yönetim ofisi Türkiye’de. 
8. MasterCard: Güneydoğu Avrupa Bölgesi (10 ülke) yönetiliyor. 
9. Turner: Avrupa merkez ofisi İstanbul’da. 
10. BP: LPG ve madeni yağlar işkolunda bölge merkezi. 
11. Visa: Türkiye’den İsrail ve Romanya pazarları yönetiliyor. 
12. CEVA Lojistik: Balkan ülkeleri Türkiye’den yönetiliyor. 
13. Intel: Ortadoğu ve Afrika Bölgesi (67 ülke) Türkiye’den yönetiliyor. 
14. Adobe: İstanbul ofisi, şirketin Akdeniz ülkelerinden sorumlu. 
15. BSH: 10 ülke Türkiye’den yönetiliyor. 
16. Huawei: Türkiye, Orta Asya bölge merkezi. 
17. Sika: Hindistan, Ortadoğu ve Afrika bölgesinin Ar - Ge merkezi, Türkiye... 
18. Jeffrey Waterous: Bölge merkezini Türkiye’ye taşıdı. 
19. Axa: Çevre ülkelerdeki sigorta operasyonu Türkiye’den yönetiliyor. 
20. GSK: 30 ülkeyi kapsayan Dubai’deki merkezini İstanbul’a taşıdı. 
21. Coface: 11 ülkenin operasyonları Türkiye’den yönetiliyor. 
22. Sanofi: Türkiye, Ortadoğu Bölgesi’nin merkez ofisi. 
23. Li Fung: İtalya, Portekiz, K. Afrika, D. Avrupa İstanbul’dan yönetiliyor. 
24. ZTE: Türkiye’yi bölgenin merkezi haline getiriyor. 
25. Dell: Romanya, Macaristan, Bulgaristan, Ukrayna, İsrail ve Türkiye’yi kapsayan büyük bölgeyi (KEC), İstanbul’dan yönetiyor. 
26. MSN: MEA Bölgesi'nin merkezi İstanbul’da. 
27. PSC: Orta Doğu Bölgesi yönetimi Türkiye’de. 
28. Asus: Türkiye, Kuzey Afrika operasyonlarının merkezi. 
29. VeriFone: Türkiye, bölgenin lojistik ve teknik destek merkezi. 
30. Barilla: Ortadoğu ve Afrika’yı Türkiye’den yönetiyor. 
31. BASF: Ortadoğu ve Kuzey Afrika Türkiye’den yönetiliyor. 32. P&G: Kafk asya ve Orta Asya bölgesine Türkiye’den açılıyor. 
33. Fujitsu: 10 Balkan ülkesini Türkiye’den yönetiyor. 
34. Pierre Cardin, Cacharel, U.S. Polo Assn: 30’dan fazla ülke yönetiliyor. 
35. ABB: İzmir’i 12 ülke için servis merkezi yaptı. 
36. Groupon: Türkiye’yi “gelişen piyasalar merkezi” olarak konumlandırıyor. 
37. Monitise: Ortadoğudaki operasyonları Türkiye’den yönetiliyor. 
38. GE Healthcare: 80 ülke bağlı. 
39. Schneider Electric: 27 ülke bağlı. 
40. Alstom: 26 ülke bağlı. 
41. Ericsson: 22 ülke Türkiye’den yönetiliyor. 
42. Cargill: 20 ülkenin merkezi Türkiye. 
43. Pfizer: 20 ülkenin merkezi Türkiye’de. 
44. Volvo: 18 ülke, Türkiye’den yönetiliyor. 
45. Siemens: Türkiye Siemens enerji bölümü bölgesel yetkinlik merkezi. 
46. Adjust: Ortadoğu ve Asya yönlü operasyonlar Türkiye’den yönetiliyor.