Elektrik dağıtımında yabancı yatırımcı şoku

İSTANBUL - Başbakan Recep Tayyip Erdoğan'ın genel seçimler nedeniyle teklif alınma sürecine bir hafta kala ertelediği elektrik dağıtım ihalelerine yabancılar ilgi göstermedi. Başkent ve Sakarya dağıtım özelleştirmelerine ön yeterlilik alan Alman E.ON, Amerikan AES, İspanyol İberdrola, İtalyan Enel teklif vermedi. Uzmanlar, yabancı yatırımcıların ihalelere teklif vermeme nedenini temmuz ayında başlayacak otomatik fiyatlandırma mekanizmasındaki belirsizliklere ve Meclis'te bulunan elektrik piyasası yasasında değişiklik öngören tasarıya bağlıyor. Özelleştirme İdaresi Başkanlığı (ÖİB) Başkent ve Sakarya elektrik dağıtım ihalesi tekliflerinde umduğunu bulamadı. Ekim 2006'da 24 yatırımcının ön yeterlilik aldığı Başkent Elektrik Dağıtım'a 5 teklif geldi. 30 yatırımcının ilgi gösterdiği Sakarya Elektrik Dağıtım'ın ihalesine de gelen teklif sayısı 5'te kaldı. Teklifler arasında yabancı yatırımcıların olamaması dikkat çekti. Dağıtım özelleştirmelerine ilgi duyan Alman, Amerikan, İtalyan ve İspanyol yatırımcıların tekliflerini askıya almasının nedeninin hem teknik hem de siyasi nedenlerden kaynaklandığı belirtiliyor. Yabancı belirsizlikten korktu Başkent Elektrik Dağıtım ve Sakarya Elektrik Dağıtım özelleştirmelerinde ön yeterliliği geçen EnBW Energie Baden-Württemberg AG, E.ON Energie AG, Enel S.p.A., AES Amsterdam Holdings B.V., Iberdrola, Prisma Energy Global Services Limited, Suez gibi yatırımcılar teklif verme aşamasında yoktu. DÜNYA'ya açıklama yapan yabancı yatırımcılar, AKP'nin kapatılma süreci ile ilgili politik belirsizliklerin yatırım kararı almalarında etkili olduğunu savundular. Yabancı yatırımcılar, "AKP'nin kapatılması sonrasında ne olacak? Seçimin ne zaman olacağı belli değil. Siyasetteki yol haritasının bir an önce açıklanması gerek" yorumunda bulundular. Önümüzü görecek piyasa mekanizması yok Yabancı yatırımcıların ihalelere katılmaktan vazgeçmelerinin diğer bir sebebini ise teknik düzenlemeler oluşturuyor. Halen Meclis'te bulunan Elektrik Piyasası Yasası'nda değişiklik öngören tasarıyla kamunun üretim yapmasının önünün açıldığını söyleyen yabancı yatırımcılar, "Tasarının verdiği imkanı devletin nasıl kullanacağı belli değil. Tarife ve fiyat mekanizmasının ortaya çıkması gerek. Otomatik fiyatlandırma mekanizmasına henüz geçilmedi. Devlet elektrik fiyatlarıyla oynarsa o zaman yatırımcı zarar eder. Yabancı yatırımcılar için önünü göreceği bir piyasa mekanizması olması gerekiyor" dediler. Meclis'te bulunan tasarı, üretim tesislerinin yetersiz olması halinde merkezi ihale yapılması, iletim şebekesine kapasite kiralanması o da olmazsa son çare olarak kamunun üretim yatırımı yapmasının yolunu açıyor. Yabancılar tasarının bu maddesini serbest piyasaya müdahale olarak algılıyor. Tasarı, dağıtım bölgelerine ilişkin tarife tekliflerinin dağıtım şirketleri tarafından mevzuat çerçevesinde yapılarak, EPDK'ya onaylatılmasını, kamudaki dağıtım şirketleri dışında kalan dağıtım şirketlerinin EPDK'ya sunacakları tarife tekliflerinde çapraz sübvansiyon uygulanmasını içeriyor. Eylül ihaleleri riske girecek Yabancı yatırımcıların Başkent ve Sakarya gibi büyük elektrik dağıtım ihalelerine katılmaması ÖİB'de eylül sıkıntısı yarattı. İki büyük ihaleye gelen teklif sayısının beklenenden az olması nedeniyle fiyatın da düşük çıkmasından endişeleniliyor. Eylül ayında çıkılacak Kırşehir, Nevşehir, Niğde, Aksaray, Konya ve Karaman'ı kapsayan Meram Elektrik Dağıtım ile Erzurum, Ağrı, Ardahan, Bayburt, Erzincan, Iğdır ve Kars'ı kapsayan Aras Elektrik Dağıtım özelleştirmelerinde ön yeterlilik başvuruları 18 Temmuz'da, son teklifler ise 15 Eylül'de alınacak. Bu iki dağıtım özelleştirmesine Başkent ve Sakarya'dan daha az teklif gelebileceği söyleniyor. Otomatik fiyatlandırma şartnameye girmedi Uzmanlar ise ihalelere yabancı ilgisinin az olmasını 1 Temmuz'da geçilecek otomatik fiyatlandırma mekanizmasına bağladı. Elektrik Dağıtım Hizmetleri Derneği Başkanı Ceyhan Saldanlı, otomatik fiyatlandırma mekanizmasının şartnamelerde yer almadığını belirterek, "Otomatik fiyatlandırma henüz çıkmadı. Dağıtım şirketlerinin arz konusunda sorumlu tutulma ihtimalleri var. Elektrikte fiyatlar aşağı tutuldu. Yabancı yatırımcılar bu sebeplerden dolayı çekiniyor. Elektrik fiyatlarına siyasilerin müdahil olacağını düşünüyor" yorumu yaptı. Yabancı güven ortamı istiyor Elektrik Üreticileri Derneği Başkanı Önder Karaduman ise yabancı yatırımcıların günü kurtaracak düzenlemeleri gördüklerini belirterek, şöyle konuştu: "Elektrik piyasası yasasında 8 kez değişiklik yapıldı. 9. değişiklik Meclis'te. Yabancılar güven ortamı istiyor. Otomatik fiyatlandırmanın şartnamelerde yer almaması nedeniyle bir belirsizlik var. Bu Bakanlar Kurulu kararı olarak yürürlüğe girecek. Bugün buna karar verildi, yarın bu sistemden vazgeçilirse ne olacak? 2003'te elektrik fiyatlarını yüzde 5 düşürdüler. 5 yılda zam yapmadılar. Doğalgaz ve petrole zam geldikçe maliyetler arttı. Yabancılar bunların kritiğini yapıyor." İhaleler seçime takılmıştı Başkent, Sakarya ve İstanbul Anadolu Elektrik Dağıtım Bölgeleri için özelleştirme ihalesine 31 Ağustos 2006'da çıkılmış, 4 Ekim 2006'da yapılan başvurular sonucunda, Başkent için 24, Sakarya için 30, İstanbul Anadolu için 28 şirkete ön yeterlilik verilmişti. Başbakan Recep Tayyip Erdoğan'ın genel seçim nedeniyle, 8 Ocak 2007'de teklifler alınmadan bir hafta önce süresiz ertelettiği dağıtım özelleştirmesi için geçen nisan ayında alınan yeni kararla Başkent ve Sakarya'da sürece kalındığı yerden devam edilmiş, İstanbul Anadolu ihalesi ise iptal edilmişti. Sakarya'da 30, Başkent'te 24 firma ön yeterlilik almıştı ÖİB 2006'da ilana çıktığında Sakarya Elektrik Dağıtım özelleştirmesine teklif verenler şöyle: - Enka İnşaat - Aksa Elektrik - EnBW Energie Baden-Württemberg AG - E.ON - Enerjisa - Turkuaz Petrol-Çukurova Holding Ortak Girişim Grubu - Edison Spa - Alsim Alarko - Limak - Akenerji - Enel - Zorlu Enerji - Gürallar Enerji Ortak Girişim Grubu - UDDA Ortak Girişim Grubu (Unit Investment BV.-Doğuş Holding AŞ-Doğan Şirketler Grubu Holding AŞ-Anadolu Endüstri Holding AŞ) - Nurol Holding - Bereket Enerji - Iberdrola-Turcas - Park Holding - Eren Holding - Aslı İnşaat-Torunlar Gıda - Yüksel İnşaat - Barmek Holding - AES - Novosibirskenergo Enerji - Global Yatırım Holding-Energaz Ortak Girişim Grubu - Eksim Dış Ticaret-Kuveyt Türk Katılım Bankası Ortak Girişim Grubu - Ic-İçtaş - Karadeniz Elektrik Üretim - Prisma Energy Global Services - Suez-Tractebel Enerji . Başkent Elektrik Dağıtımda ön yeterliliği geçen firmalar ise şöyle: - Enka - Doğan Şirketler Grubu Holding AŞ - Saray Halı AŞ - Kantur-Akdaş İnşaat ve Ticaret AŞ Ortak Girişim Grubu - EnBW Energie Baden-Württemberg AG - E.ON - Habaş - Enerjisa - Limak - Akenerji - Enel - Zorlu Enerji - Nurol - İberdrola-Çalık - Park Holding - Eren Holding - Hema Endüstri - Yüksel İnşaat - Barmek Holding - AES - Novosibirskenergo Enerji - Eksim Dış Ticaret-Kuveyt Türk - İçtaş - Prisma Energy - Gama Enerji ve Suez-Tractebel