En kapsamlı varlık barışı yolda

CANAN SAKARYA 
MEHMET KAYA 

ANKARA - Yatırımcılara bazı vergi kolaylıkları sağlayan getiren Torba Yasa Tasarısı, Türkiye’nin en kapsamlı yurtdışından para getirmenin teşvik edildiği düzenleme ile birlikte geldi. 

TBMM’ye sunulan yasa tasarısı, yurtdışındaki kaynakların Türkiye’ye getirilmesi halinde herhangi bir vergi alınmaması ve başkası adına getirilebilmesine imkan verecek şekilde düzenlendi. Tasarımcının yatırımcılara yönelik düzenlemeleri ise damga vergisinde yoğunlaştı. Ayrıca, sıklıkla tartışma konusu olan çek uygulaması ve alacaklıları zor durumda bırakan iflas erteleme kararlarına ilişkin kısıtlayıcı hükümler konuldu. 

Tasarıyla yurtdışındaki nakit varlıklarını getirmeyi özendirme amaçlı bugüne kadar yapılmış en kapsamlı düzenleme de öngörüldü. Daha önce de yapılan uygulamalardan farklı olarak ilk kez varlıklarını getirenlere “vergi ödememe” imkanı sağlandı. Bu düzenleme, bankaya paranın yatırılmasıyla işlemiş hale geldiği için, yurtiçinde benzeri varlıkları olanlar da uygulamadan yararlanabilecek. Uygulamaya katılanlar herhangi bir denetime tabi olmayacak, vergi ödemeyecek. Düzenleme tasarısına göre, gerçek ya da tüzel kişiler uygulama kapsamında bulunuyor. Bu kişiler, başkaları nam veya hesabında da paralarını kayıt içine alabilecek. Yurtdışından kredi kullanan şirketler, dışarıdaki varlıklarıyla paralarını fiilen Türkiye’ye sokmadan kredi borçlarını ödeyebilecek. Aile bireylerinden veya şirket ortaklarından herhangi biri namına da işlem yapılabilecek. Uygulamaya katılanlar, beyan ettikleri varlıkları öngörülen sürede getirmek zorunda olacak, aksi takdirde denetim muafiyetinden yararlanamayacak. Varlık Barışı düzenlemesi daha önce 2008, 2011 ve 2013 yıllarında uygulanmıştı. Maliye Bakanı Ağbal, düzenlemeyi, “Önceki düzenlemeleri de dikkate alarak yatırımcı güvenini sağlayacak, daha basit, anlaşılır, yatırımcının Türkiye’ye varlıklarını getirmesi noktasında kendisini daha rahat hissedebileceği yeni bir model getirdik. İstiyoruz ki Türkiye’ye daha fazla doğrudan sermaye yatırımı gelsin” diye açıkladı. 

İhracatçıya "yeşil pasaport"

Tasarı uzun süredir gündemde olan “işadamına yeşil pasaport” için de imkan sağlayacak. Teknik adı “hususi damgalı pasaport” olan ve birkaç ülke hariç vizesiz seyahat imkanı sağlayan bu pasaport, son 3 yılda yıllık ortalama ihracat tutarı Bakanlar Kurulunun belirleyeceği değerin üzerinde olan firmaların yetkililerine verilecek. Bu tür pasaport daha önce diplomatik görev dışında yurt dışına çıkan üst düzey kamu görevlileri, belirli bir derece ve kademeye ulaşan kamu görevlileri ve ailelerine veriliyordu. 

İflas erteleme

Tasarısıyla, uzun süredir tartışılan iflas erteleme davalarına da kısıtlama getiriliyor. İflas erteleme en fazla 2 yol olabilecek. Tasarıya göre, iflas erteleme mali olarak zor duruma düştüğünü belgeleme halinde geçerli olacak. Bakanlık ya da alacaklılardan birinin onayladığı bir plan sunulması halinde iflas erteleme kararı alınabilecek. 

Çek yeniden düzenleniyor

Ödenmeyen çeklere ilişkin olarak para cezası ve ardından da hapis cezası sistemi tekrar getirildi. Ceza, ödenmeyen çekin tutarından az olmayacak. Karşılıksız çeklere ilişkin uzlaşma ve cezanın ertelenmesi hükümleri uygulanmayacak. Para cezası ödenmezse hapis cezasına çevrilecek. 

Tasarı 77 maddeden oluşuyor

Tasarı, yürütme ve yürürlük dahil 77 maddeden oluşuyor. Tasarıyla getirilen düzenlemelerden bazıları şöyle: 

Bireysel emeklilik maaş olarak alınabilecek: Bireysel emeklilik sisteminde biriken paraların, çekme hakkı geldiğinde maaş gibi aylık olarak ödenmesine izin veriliyor. 

Menkul kıymetlere yüzde 15 stopajda farklılaşma: Bakanlar Kurulu’nun yüzde 15 stopajı sıfıra kadar indirme yetkisinin kriterleri içine “elde tutma süresi” de ekleniyor. 

Girişim sermayesi şirketlerine vergi avantajı

Bu tür firmalar, sermaye piyasalarında yaptıkları işlemleri için BSMV ödemeycek. 

Yat ve gemi

Türkiye’de imal edilen yat ve gemilerin ihracatında harç alınmayacak. 

Yatırım için inşa edilecek binalara teşvik: Teşvik belgeli yatırımlar için inşa edilen binalardan 5 yıl süreyle emlak vergisi alınmayacak. Yatırımlar için tahsis edilen arazilere belge süresince emlak vergisi muafiyeti verilecek. 

Isı yalıtım teşviki

Şirketler binalarına yaptıkları ısı yalıtımı yatırımın vergiden düşebilecek.

Vergi kaçağı şüphelisinin ifadesi alınabilecek: Olası bir vergi kaçakçılığına dair ön tespit yapılması halinde, ilgili kişi “izaha davet” edilebilecek. Sözkonusu kişi, eğer açıklama getiremez veya izahı kabul edilmezse, uzlaşmadan yararlanamayacak, gerekli yükümlülüklerini yerine getirmesi halinde ise yüzde 20 ceza ödeyecek.

Damga vergisi ve harçlara sınırlama

Yatırım teşvik belgeli yatırımlarda tedarikçiler ile yapılan sözleşmelerden damga vergisi alınmayacak. İhracat işlemlerinin büyük bir bölümünden alınan damga vergileri kaldırılacak. Savunma sanayii için üretilen mallar, uluslararası ihaleler, Ekonomi Bakanlığı tarafından belirlenecek yatırım malları, dahilde işleme izin belgesi kapsamında yapılan ithalat, yap-işlet modeliyle yapılan işlerdeki hizmet bedelleri harç ve damga vergisinden müstesna tutulacak. Resmi kurum ve kuruluşların yaptığı işlemler kapsamındaki, öğrenciler, öğrenci velileri, askerler, bireysel sigortacılık, gayrimenkul yatırım fonları, kira sözleşmeleri, damga vergisi dışına çıkarıldı. 

Yurtdışı fuarlara katılım amacıyla yapılan işlemlerden harç alınmayacak. Şirket kuruluş aşamasındaki defter tasdik işlemlerinden harç alınmayacak. Kurucu imza sirküleri noter yerine ticaret sicilinde yapılacak. 

Sözleşmelerde eğer bir tutar varsa bu tutardan nispi olarak ve her bir nüshadan alınan vergi, tek bir nüshadan alınacak. Üst limitten damga vergisi alınan bir sözleşmede bedel artışına ilişkin eklemelerden damga vergisi alınmayacak. Yüksek ve orta yüksek teknolojili ürünlerin üretimiyle ilgili işlemlerde alınan damga vergisi alınmayacak. Kamu ihalelerinde, iptal edilen ihale işlemleri için yatırılan damga vergisi iade edilecek. 

Teşvik belgeli yatırımlarda gayri maddi haklarla ilgili satın alma ve kiralamalarda damga vergisi alınmayacak. Bu kapsamdaki sabit yatırımların inşası, teknik müşavirlik sözleşmelerinde damga vergisi alınmayacak. 

Gemi inşa, bakım ve onarım işlerindeki damga vergisi alınmayacak. Yurtdışında teknoloji edinmeyi sağlayacak şirket satın alma işlemleri için alınan hizmetlerden damga ve harç alınmayacak. Kira sertifikası çıkarılmasına konu mal ve diğer değerlerin devri, kar payı dağıtım işlemleri, yatırım teşvik belgeleri yatırımlar için üretilecek mallara ilişkin işlemlerde harç ödemeyecek. Tahkim yargılamasından harç alınmayacak.

Ar-Ge teşvikine idari düzenleme

Gelir ve Kurumlar Vergisi kanunlarındaki teşvikler temel Ar-Ge kanununa taşınacak. Ar-Ge harcamalarının tamamı gider yazılabilecek. Yeterli kazanç olmadığı durumlarda indirim sonraki yıllardaki kazançlardan indirilebilecek.

Yabancı şirketlere 'Türkiye'ye gel' teşviki

Bölgesel yönetim kavramı ilk kez vergi kanunları içine giriyor. Yabancı şirketler, Türkiye içinde başka ülkeleri de kapsayacak şekilde bölgesel yönetim merkezi kurarlarsa bu bölgesel yönetim merkezi çalışanların dövizle ödenen maaşlarında gelir vergisi ödemeyecek. Uluslararası şirketlerin vergi uyum maliyetini düşürmek amacıyla, başta transfer fiyatlaması uygulaması olmak üzere OECD direktifl eriyle uyumlu vergi düzenlemeleri yapılacak.

Vergi Usul Kanunu

VUK 153-a madde ve 359. madde çerçevesinde ceza kesilen mükellefl erin, yatırım dahil diğer teşvikleri kesilmeyecek. Daha önce bu maddeler kapsamındaki düzenlemelerle ilgili herhangi bir usulsüzlük ve sahte fatura cezası alanların teşvikleri kesiliyor, süreç tamamlanıncaya kadar teşvikli yatırım yapamıyordu.

Kurumlar Vergisi

Banka ve katılım bankalarının işlemlerinden doğan kurumlar vergisi eşitlendi. Patent ve faydalı modellerden sağlanan gelirler Bakanlar Kurulu tarafından indirime konu edilebilecek. Yurt dışına verilen çağrı merkezleri, veri analizi, veri saklama hizmetleri, sertifikasyon ve test hizmetleri, kurumlar vergisi indirimine konu olacak.

Döviz kazandırıcı hizmete gelir vergisi teşviki

Gelirlerinin yüzde 80’i yurt dışına verdiği hizmetlerden oluşan hizmet şirketleri (hizmet sunan şirketler) çalışanlarının gelir vergisini ödemeyecek. Bu tür hizmetler, mimarlık, tasarım, veri saklama, çağrı merkezi vb. hizmetlerden oluşuyor. Döviz kazandırıcı hizmetler bakımından yabancı şirketlere ve yurt dışına verilen “ürün testi”, “sertifikasyon” ve “veri işleme ve analizi” hizmetleri de yüzde 50 kurumlar vergisi indirimine konu olacak.

Muhtasar ve SGK bildirimi birleşiyor

Muhtasar Beyanname ile SGK’ya verilen bildirimler birleştirilecek. Bunun için yasal düzenleme yapılacak, altyapı yatırımından sonra tek beyanname esas olacak.

Finans kurumlarının vergileri

Faizsiz sistemle çalışan kuruluşlar ile faiz kullanan kuruluşların her türlü vergi ve istisna koşulu eşitlenecek.