İran’la karşılıklı ticarette ilk hedef milyar dolarlık artış

FULYA KAZAKLI

ANKARA - 29 Ocak’ta Türkiye ile İran arasında imzalanan Tercihli Ticaret Anlaşması Resmi Gazete’de yayınlandı. Böylece İran’da haziran ayında kabul edilen anlaşma TBMM tarafından da kabul edildikten sonra resmen yürürlüğe girdi. Anlaşmayı DÜNYA’ya değerlendiren İran’ın Ankara Büyükelçisi Ali Riza Bikdeli, ikili ticaretin 30 milyar dolara çıkmasında önemli bir adım olan anlaşmanın ilk etapta ticareti 4 milyar dolar artıracağını söyledi. Türkiye ile İran arasında 15- 20 milyar dolar arasında gidip gelen ikili ticaret hacmini 30 milyar dolara çıkarması beklenen Tercihli Ticaret Anlaşması resmen yürürlüğe girdi. 

Anlaşmayla birlikte birçok ürünün ticaretinde yüzde 15’ten yüzde 100’e kadar değişen oranlarda gümrük vergilerinde karşılıklı olarak indirim uygulanacak. Resmi Gazete’de yayınlanan metne göre, peynir ve yumurta gibi gıda ürünlerinde yüzde 15, sebze ve çiçeklerde yüzde 50, sanayi ürünlerinde yüzde 30 tekstilde ise yüzde 40 oranında gümrük vergilerinde indirim yapılacak.

Kapsam genişletilecek 

İran İslam Cumhuriyeti Büyükelçisi Bikdeli, anlaşmanın ikili ilişkilere büyük katkı sağlayacağını söyledi. Anlaşmanın İran tarafında Ruhani’nin haziran ayındaki Türkiye ziyaretinden önce yürürlüğe girdiğini hatırlatan Bikdeli, “Anlaşmanın Türkiye tarafında da yürürlüğe girmesi iki ülke ticaret hacminin 30 milyar dolara çıkması açısından çok önemli bir adım. Ve bu rakama ulaşılmasında büyük ölçüde yardım edebilir” dedi. Tercihli muafiyete tabi ürünlerin kapsamının genişletileceğini söyleyen Bikdeli, bu konuda her iki ülkenin bakanlıkları bünyesinde uzman gruplar oluşturulduğunu anlattı. Tercihli Ticaret Anlaşması’nın, Serbest Ticaret Anlaşması için başlangıç niteliği taşıdığına dikkat çeken Bikdeli, “Biz istiyor ve ümit ediyoruz ki iki ülke arasında yürürlüğe giren anlaşma mevcut ticaret hacmini de 4 milyar dolar daha artıracak” dedi.

Aygül: Lojistikte sorunlar giderilmezse 30 milyar dolar mümkün değil 

Türkiye-İran Tercihli Ticaret Anlaşması, Türkiye tarafında da resmen yürürlüğe girerken iki ülke arasında karşılıklı olarak TIR’lardan alınan ek vergilerle ilgili sorunlar devam ediyor. Bir süre önce iki ülke birbirlerinin TIR’larının ülke içindeki seyahati sırasında yüksek oranlı akaryakıt vergisi konusunda restleşmişti. Anlaşmayı ve iki ülke arasındaki sorunları değerlendiren DEİK Türk-İran İş Konseyi Yönetim Kurulu Üyesi Bilgin Aygül, akaryakıt fiyat farkı arttığı için İran’da Türk TIR’larının taşdıkları malları Bazaryan’da İran TIR’larına devrettiğini söyledi. Aygül, “Dolayısıyla Türkmenistan’a gidecek ürünler, İran TIR’ına yükleniyor. Oradaki devirden dolayı İran’a ihracat olarak gözükebilir. Basra’ya inmek için de İran kapısı kullanıyor. Bu doğrultuda iki yönlü bir artış var. Yoksa bizim bildiğimiz bir artış yok İran’a” dedi. Anlaşma kapsamında İran’ın tarım ağırlıklı 140, Türkiye’nin ise sanayi ağırlıklı 125 ürününde vergi indirimine gidildiğine dikkat çeken Aygül şunları söyledi: “Bu anlaşma, Türkiye’nin ihracatının artmasında önemli bir faktör olabilir. Türkiye ile İran arasındaki dış ticaret hacminin yüzde 80’i petrol, doğalgaz ve altından kaynaklanıyor. İki ülkenin dış ticareti 2012’de 22 milyar dolardı. 2013’te bu 14.6 milyar dolara geriledi. Dolayısıyla çok riskli bir dış ticaret hacmi söz konusu. Bizim gelecek için bir takım şeyleri yönlendirebilmemiz gerekiyor. İhracatın en önemli kalemi lojistiktir. Türkiye’de lojistik olarak da ihracatın artmasında bir engel var. Petrol boruyla, altın tek seferde uçakla gönderiliyor. Diğer ürünler ise böyle değil. Akaryakıt fiyat farkının artması karşılıklı olarak, Türkiye’nin de akaryakıt fiyat farkı koyması sıkıntı yaratıyor. Bu şartlarda ihracatın 30- 35 milyar dolar olarak hedefl enmesi bence çok mümkün görünmüyor. Çünkü lojistik olarak çok ciddi sıkıntı var, ambargoların koşulları henüz istediğimiz şekle gelmedi. 30-35 hayal ediyorsanız yüzde 80’i petrol, doğalgaz ve altın olan ticareti çeşitlendirmeniz gerekiyor.”