İstihdam Paketi'nde 'GAP çatlağı'/ İstihdam Paketi'nde 'GAP'ın çıkması tartışması yarattı

ANKARA - Kamuoyunda "İstihdam Paketi" adıyla bilinen "İş Kanunu ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun Taslağı" Bakanlar Kurulu'ndan geçerek tasarıya dönüştü. Tasarıyı TBMM'nin gündemine girmeden, başta işveren kuruluşu TİSK olmak üzere Meclis'te temsil edilen muhalefete mensup milletvekillerinin tepki ve eleştirilerine yol açtı. Bu konuda sert tepki gösteren TİSK Başkanı Tuğrul Kutadgobilik'e göre, konfederasyon yönetimi "sanayi ve ticaret alemi yok sayılarak" hazırlanan taslağı Bakanlar Kurulu'nda imzaya açıldıktan sonra ilk kez 23 Nisan'da görebildi. Ondan önce sadece gazete bilgileriyle sınırlı bir tartışma mümkün oldu. DÜNYA Mikro Politika'ya TİSK yönetiminin görüşlerini açıklayan Kutadgobilik bu nedenle tasarının kanunlaştırılmadan önce işveren ve işçi kuruluşlarının görüşleri alınarak düzenlenmesini istiyor. Hükümetin 'İstihdam Paketi'ne son şeklini verirken işveren kuruluşlarının yanı sıra işçi konfederasyonlarını da devre dışı bıraktığı ve kapsamlı bir değerlendirme fırsatı tanımadığı görülüyor. TÜRK-İŞ'in görüşünü bu nedenle yansıtamadık. HAK-İŞ Başkanı Salim Uslu da GAP'ın İşsizlik Fonu'ndan desteklenmesini olumlu, 5 puanlık SSK primi indiriminiyse prim gelirlerini azaltıcı yönüyle olumsuz bulmakla yetindi. Kanun tasarısına dönüşen "İstihdam Paketi" TBMM'de temsil edilen muhalefet partilerine mensup milletvekillerince de eleştiriliyor. Mikro Politika'ya konuşan CHP İstanbul Milletvekili Kemal Kılıçdaroğlu, MHP Denizli Milletvekili Emin Halık Ayhan, DSP İzmir milletvekili Harun Öztürk'ün eleştirileri özellikle GAP'ın finansmanı üzerinde yoğunlaşıyor. Eski Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Yaşar Okuyan da prim indirimi ve GAP'a aktarılacak fon kaynaklarının yeni bir "kara delik" yaratma tehlikesine dikkati çekiyor. Kıdem tazminatının paketten çıkarılması ciddiyetsizlik Türkiye İşveren Sendikaları Konfederasyonu Başkanı Tuğrul Kudatgobilik: İstihdam paketinde bizim asıl dikkatimizi çeken, iki konunun dışlanmış olması. Paketin ilk şeklini bize verdiklerinde, içinde kıdem tazminatı konusu vardı. Son pakette tamamen yok sayıldığını görüyoruz. Bunu devlet ciddiyetiyle bağdaştıramıyoruz. Şayet işçi konfederasyonlarının baskısıyla yapıldıysa çok vahim bir durum. Kıdem tazminatı konusunun yok sayılmasını tasvip etmiyoruz. Bu konuda görüşümüz değişmedi: AB ve OECD ülkelerinde bu seviyede bulunmayan tazminatın sıfırlanmasını değil, makul bir düzeye -OECD ortalaması- çekilmesini ve bu pranganın işverenin sırtından alınmasını talep ediyoruz. Bu talebimiz halen çalışan işçinin müktesep haklarına riayet ederek, bundan sonra işe girecek işçiler için geçerli. Dolayısıyla bugün çalışan işçimizin hiçbir kaybı söz konusu olmayacak. Fondaki 33 milyar YTL herkesi tahrik ediyor İkincisi, pakette, İşsizlik Sigortası Fonu'nda birikmiş 33 katrilyon liranın içinden 5 yılda 8 katrilyona varacak bir meblağın GAP projelerine tahsis edileceği konusunda bir madde gördük. Bu önceden ne bize danışılmış ne sosyal taraflarla görüşülmüş ne de gündemde olan bir konuydu. İstihdam Paketi'nin içinde ne işi var, anlamış değilim. 33 katrilyon lira her zaman herkesi tahrik etti. Ancak yüzde 2'si işveren, yüzde 1'i işçi, yüzde 1'i devletçe konulan bu birikimin Türkiye'nin en önemli sorunu olan işsizliğin çözümünde kullanılması bekleniyordu. Şimdi bu meyanda GAP projesine yanlış mı bakıyoruz? Hayır. GAP mühim bir proje ve bitirilmeli. Ancak istihdam paketinde böyle bir kamuflajla yapılmasını doğru ve samimi bulmuyoruz. 5 puanlık indirim sevindirici Pakette bizi memnun eden hususlar da var. Özellikle, işveren prim hissesinden 5 puanlık indirim; eski hükümlü ve sakatlarla ilgili düzenlemeler olumlu. 18-29 yaş arasındaki gençlerin istihdamında 5 yıl kademeli teşviki faydalı. Ancak, akıl erdiremediğimiz pek çok meseleyi de görüyoruz. Mesela, taşeron çalıştırmanın tespitini iş müfettişinin yetkisine bırakan madde, bir müfettiş kararıyla temyizi, itirazı olmadan sonsuz bir yük ortaya çıkaracak, fevkalade tehlikeli bir düzenleme. Tasarı 114 milyar dolarlık ihracat yapan iş dünyasının görüşleri alındıktan sonra kanunlaşmalı. Maalesef dağ fare doğurdu. Doğru kullanılacak bir kuvvet lüzumsuz polemiklere gebe hale getirildi. Düzenleme sosyal güvenliğinin dinamitlenmesine neden olur CHP Grup Başkanvekili, İstanbul Milletvekili Kemal Kılıçdaroğlu: Hükümet, istihdam paketiyle Doğu ve Güneydoğu'ya yatırımın kaynağını buldu. Kaynak işçinin yüzde 1, işverenin yüzde 2, devletin de yüzde 1 oranında prim ödediği İşsizlik Sigortası Fonu (İSF). Hükümet fon gelirlerini vergiledi. Böylece dünyada ilk kez bir sosyal sigorta fonu, AKP hükümeti döneminde vergilenmiş oldu. Sonuçta, fona ödediği yüzde 1'in daha fazlasını vergi olarak geri almanın yolunu buldu. Şimdi İSF'de biriken paraya göz dikti. 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Yasasında Değişiklik Öngören Tasarı'nın 3. maddesiyle İSF'de biriken paranın bir bölümü kullanılmak isteniyor. Yasaya eklenmesi düşünülen geçici 2. maddeye göre, 2008 yılında devletin yüzde 1'lik primiyle nemasının; 2009-2012 yılları arasında da yüzde 1'lik payın nemasının, öncelikle GAP yatırımlarının finansmanı için kullanılması öngörülüyor. Bu düzenleme işçinin sosyal güvenliğinin dinamitlenmesidir. Ancak, İSF kaynaklarının GAP ya da benzeri yatırımlarda kullanılmasına kimse karşı değil. Çünkü, halen İSF gelirlerinin zaten devlet kullanıyor. Nitekim fonda biriken paraları kullanmanın karşılığında faiz ödüyor; bunun karşılığında da devlet tahvili ve hazine bonosu veriyor. Peki, hükümet bu operasyonla neyi amaçlıyor? İSF birikiminin bir bölümünü hem faiz ödemeden hem de geri ödemeden kullanmak istiyor. Bu düzenleme tasarıya konulurken sosyal tarafların görüşü alınmadı. Ekonomik ve sosyal konseyde dahi görüşülmedi. Bu anlayış, geçmişte SSK'yı talan eden ve batıran anlayıştır. Aynı anlayış şimdi AKP tarafından hortlatılmak isteniliyor. İşçi ve işverenler alın terlerine, birikimlerine sahip çıkmalı. Diğer bir eleştirim de eski mahkumların zorunlu istihdamın dışına çıkarılmasına, toplumun dışına itilmesine yönelik. Kaynaklar, yerel seçimler öncesinde kullanılacak MHP Denizli Milletvekili Emin Haluk Ayhan: Genç ve kadınların istihdamına yönelik teşvikler getiriliyor. Ancak bu primlerin fondan ödenmesi öngörülüyor. Bu başkalarının yapması gereken ödemelerin işçinin sırtına yüklenmesi anlamına geliyor. Yatırımlar için kaynak bulmaya çalışan hükümet şimdi de İşsizlik Sigortası Fonu'na göz dikiyor: Vatandaşın emanet ettiği İSF'yi istediği şekilde ve amacı dışında kullanabilecek. İşsizlik sigortası çalışanın hakkı. İleride hukuki sorun doğurabilecek hususlar yeniden ele alınmalı. İşsizlik sigortasının temel amacı, vatandaş işsiz kaldığı zaman kendisine ödeme yapılması. Hükümet yeni düzenlemede ustaca ifadelerle fonu kendi amaçları uğruna kullanmanın yolunu açıyor. Eski mahkumlar ve terör mağdurları için getirilen hükümler de sosyal güvenliği zedeler nitelikte. Ayrıca bu kaynakları mahalli idare seçimleri öncesinde siyasi hesaplar için de kullanacak. Özel hesaba el koyamadığınız gibi fona da el koyamazsınız DSP İzmir Milletvekili Harun Öztürk: İşsizlik Sigortası Fonu'nun (İSF) gelirleri, işsizlik durumunda, çalışanlara ödeme yapılması amacını taşır. Hükümet fonun gelirlerini GAP'ta kullanacağım, diyemez. Bülent Ecevit'in başbakan olduğu 57.Hükümet döneminde yasalaşan İSF, bütün dünyada, işçilerin kendi iradeleri dışında işlerini kaybetmeleri durumunda, yeni iş bulana kadar geçecek süre içinde kendilerinin ve ailelerinin geçimini sağlamak için planlanmıştır. İşsizlik Sigortası'na işçiler yüzde 1, işveren yüzde 2, devlet de yüzde 1 oranında katkıda bulunuyor. Fonun 32.7 milyar YTL'ye ulaşan toplam kaynağının yüzde 95'ini şu anda Hazine borç olarak alıyor ve borç ödemesinde kullanıyor. Zaten ortada bir para da yok. Fon amacı dışında kullanılamaz. İşveren, işçi ve devlet tarafından ödenen primler fona ödünç verilmiş tutarlar değildir. Sistemin gereği olarak devlet ve işveren, işsizlik sigortasına prim ödeyerek düzenli katkıda bulunuyor. Bu katkılar fonun parasıdır. Fona kısmen veya tamamen yasayla el konulması, özel kişilerin banka hesaplarına el konulmasından farklı değildir. Bugün kalkıp özel şahısların banka hesaplarına el koymak ne anlama geliyorsa, fonda biriken kaynaklara el koymak da o anlama gelir. 5 puanlık SSK prim indirimine baktığımızda da, hükümetin önce bindirip sonra indirdiğini görüyoruz. Sosyal Güvenlik Yasası'nda prime esas kazançları artırdılar, şimdi bu tasarıda 5 puanlık indirim yapılıyor ki bir avantaj getirdiğini zannetmiyorum. GAP'a kaynak aktarılırsa yeni bir 'kara delik' oluşur Çalışma ve Sosyal Güvenlik eski Bakanı Yaşar Okuyan: SSK primlerinde 5 puanlık indirim önemli. Ama kafama takılan husus 5 puan indirim yapılırken sosyal güvenlik açıkları konusu 2008'de öngörülen açık 27-28 milyar YTL. Kaldı ki geçen sene 26.4 milyar YTL ilan ettiler, reelde 32-33 milyar YTL oldu. Bu açığa 5 puanlık indirimin ne kadar ilavesi olacak? Devlet nasıl karşılayacak? Bunun toplam tutarı nedir? Bir hesabı var mı? Kamuoyuna bir açıklama yapılmadı. '1 Mayıs tatil olursa 2 katrilyon lira kayıp var' diyen hükümet 5 puanlık SSK prim indiriminin sosyal güvenlik sistemine kaybının ne olacağını acaba biliyor mu? İşsizlik Sigorta Fonu'nda 30 milyar YTL'nin üzerinde para var. Siz bu fondan parayı alıp GAP'a yöneltirseniz, bir süre sonra fonu açık veren, devletin başına 'kara delik' durumuna dönüştürürsünüz. İşsizlik sigortası bunun için çıkarılmadı. Türkiye 80 yıl sonra işsizlik sigortasına kavuştu. Buradan GAP'a kaynak aktarmak, kolaycılıktır. Genç istihdama dönük teşvikler var. Eğer benim firmamda 40 yaşında 10 kişi varsa; yasayla da genç istihdam sağlayana teşvik getiriliyorsa; o zaman ben 40 yaşındakileri işten çıkarırım. Bunlar, suni teneffüstür! Başbakan, TOBB'a '2.5 milyon üyen var, birer işsiz alsan işsizliği çözeriz' diyordu. Bu zihniyeti nasıl ciddiye alalım? İstihdam paketi, sosyal güvenlik paketi gibi, tam tersine netice verecek. Uslu: GAP'ın bitirilmesi istihdama katkı sağlar Hak-İşçi Konfederasyonu Genel Başkanı Salim Uslu: İşsizlik Sigortası Fonu'ndan GAP'a kaynak aktarılarak yıllardır devam eden projenin tamamlanması noktasındaki düzenlemeye sıcak bakıyorum. İSF'de 32 milyar YTL'lik bir para duruyor. Bu paranın eritilmesi lazım. Yüzde 1'lik devlet katkısı ve neması borç olarak kullanılıp yerine konulmalı. Bir türlü tamamlanamayan GAP bitirildiğinde bölgenin kalkınmasına ve özellikle de istihdama önemli bir katkı sağlanmış olacak. Bu yönlerini de dikkate almak gerekiyor. SSK primlerinde 5 puanlık indirim konusunda çekincelerim var. Sosyal Güvenlik Yasası çıkarılırken, sistemde daha uzun süre kalınması hedeflendi. 5 puanlık prim indirimiyle daha az prim ödenmiş olacak, bu durumda ne olacak? Tasarıda neler var? Özelleştirme geliri GAP'a: Bu yıl yapılan özelleştirmelerden elde edilecek 1 milyar YTL ile 1 Ocak 2009-31 Aralık 2012 tarihleri arasında yapılacak 2.5 milyar YTL'lik özelleştirme geliri GAP için kullanılacak. . 2012'e kadar GAP'a 'işsizlik kaynağı' ayrılacak: İşsizlik Sigortası Fonu'na kurulduğu 2000 yılından bu yana aktarılan devlet hissesi ile bu hisseye karşılık gelen nema tutarı Hazine hesaplarına aktarılacak. Bu para Yüksek Planlama Kurulu kararına göre öncelikle GAP bölgesindeki yatırımlar ile bölgesel ekonomik ve sosyal gelişmeye yönelik yatırımlarda kullanılacak. Fondaki devlet hissesinin 2009-2012 yıllarında nemalandırılması sonucunda elde edilen geliri de GAP'taki yatırımlar için bütçeye aktarılacak. . Sigorta primi 5 puan indirilecek: İşçiler için ödenen sigorta primlerinde işveren hissesinin 5 puanlık kısmına isabet eden tutar Hazine'ce karşılanacak. 1 Ekim 2008'de yürürlüğe girecek bu düzenlemeye göre, işveren hissesine ait primlerin Hazine'ce karşılanabilmesi için işverenlerin çalıştırdıkları sigortalılarla ilgili her türlü yükümlülüğü yerine getirmiş olmaları gerekecek. Bu hükümler, kamuya ait işyerlerini, emeklilikten sonra çalışan işçilerle, yurtdışında çalışan işçileri kapsamayacak. İşe alınan gençin primine teşvik: 18 yaşından büyük, 29 yaşından küçük gençlerle, yaş şartı aranmaksızın yasanın yürürlük tarihinden itibaren bir yıl içinde işe alınan ve fiilen çalıştırılan kadınlar için asgari ücret üzerinden hesaplanan sigorta primine ait işveren hisselerine teşvik uygulanacak. Teşvik oranı ilk yıl yüzde 100, ikinci yıl yüzde 80, üçüncü yıl yüzde 60, dördüncü yıl yüzde 40, beşinci yıl da yüzde 20 olacak. Bu teşvikler İşsizlik Sigortası Fonu'ndan karşılanacak. . İşsizlik parası artırılacak: İşsizlik Fonu'ndan işsizlere yapılan ödemelerde, sigortalının son 4 aylık prime esas kazancı dikkate alınarak hesaplanan günlük ortalama brüt kazancının yüzde 50'si dikkate alınacak. . İflas eden işverene maaş desteği: İşverenlerin konkordato ilan etmesi, aciz vesikası alması, iflas veya iflasın ertelenmesi nedeniyle işçilere ücret ödeyemez duruma düşmesi halinde, ücretler, İşsizlik Sigortası Fonu kapsamında oluşturulacak Ücret Garanti Fonu'ndan 3 ay süreyle ödenecek. Bu kapsamdaki ödemelerde, işçinin, işverenin ödeme güçlüğüne düşmesinden önceki son bir yıl içerisinde aynı iş yerinde çalışmış olması şartı aranacak. . Zorunlu istihdam kaldırılıyor: Terör mağduru ve eski hükümlü çalıştırma zorunluluğu kaldırılıyor. Ancak, 50 veya daha fazla işçi çalıştıran özel sektör işyerlerinde yüzde 3, kamu işyerlerinde yüzde 4 oranında özürlü çalıştırılacak. Özürlülerin sigorta primlerinin işveren payı, Hazine tarafından karşılanacak. . Kreş yükümlüğü kaldırılıyor: Kreş ve emzirme odası açma yükümlülüğü işverenler tarafından hizmet alımı yoluyla yerine getirilebilecek. 500 ve daha fazla işçi çalıştıran işyerlerinde işverenler tarafından spor tesisi kurma yükümlülüğü kaldırılıyor. . Çocuk işçi çalıştıran ceza: Çocuk işçi çalıştıranlara her çocuk başına 1000 YTL para ceza kesilecek.