Türkiye finans sektöründe büyüklük 2.4 trilyona çıktı

Naki BAKIR

ANKARA - Türkiye'de son yıllarda hızlı bir büyüme süreci yaşayan finans sektörünün toplam aktif büyüklüğü, İMKB, VOB ve İAB kapitalizasyonu da dâhil olmak üzere 2.4 trilyon liraya ulaştı.
DÜNYA'nın; BDDK, Hazine Müsteşarlığı, SPK, Türkiye Sigorta ve Reasürans Şirketleri Birliği ve Türkiye Sermaye Piyasası Aracı Kuruluşlar Birliği verilerinden yaptığı belirlemeye göre, finansal sektörün toplam aktif büyüklüğü 2011 sonu itibariyle İstanbul Menkul Kıymetler Borsası (İMKB), Vadeli İşlemler Borsası (VOB) ve İstanbul Altın Borsası (İAB) hariç 1 trilyon 531.3 milyar TL, Borsa kapitalizasyonları da dâhil edildiğinde ise 2 trilyon 375.6 milyar lira olarak gerçekleşti. Ancak finansal sektör bileşenlerinin genelinde büyüme sürerken, aktiflerindeki büyüme önceki yıllara göre düşük kaldı. Borsalar dâhil sektörün 2009'da yüzde 29.9, 2010'da yüzde 25 oranında gerçekleşen aktiflerindeki büyüme geçen yıl yüzde 8.1'de kaldı. Üç borsa dışarıda tutulduğunda ise finans sektörünün toplam aktif büyüme ise yüzde 19.2 oldu. 2009'da yüzde 12 olan bu bazda yıllık büyüme, 2010'da ise yüzde 20.9 düzeyinde gerçekleşmişti.

Bankaların ağırlığı

Toplam 1.212 kuruluşun faaliyet gösterdiği sektörün aktif büyüklüğünde 48 banka 1 trilyon 217.6 milyar lira ile en büyük paya sahip bulunuyor. Bankalar, üç borsa hariç finansal sektörde yüzde 79.5, borsalarla birlikte toplam büyüklükte ise yüzde 51.3 oranında bir ağırlığa sahip durumda. Bankaların aktif büyüklüğünde geçen yıl yüzde 21 oranında 211.6 milyar liralık artış yaşandı.

2011 sonu itibariyle büyüklükte bankalardan sonra 439.8 milyar liralık kapitalizasyonuyla VOB, 381.2 milyarla İMKB ve 146.2 milyar liralık aktifle Merkez bankası geliyor. Bunları da 39.9 milyar liralık aktif büyüklüğü ile sigorta şirketleri, 32.2 milyarla menkul kıymet yatırım fonları, 23.3 milyar liralık kapitalizasyonuyla İAB, 18.7 milyarla gayri menkul yatırım ortaklıkları, 18.6 milyar lirayla finansal kiralama şirketleri izliyor. Faktöring şirketleri 15.7 milyar, emeklilik yatırım fonları 14.1 milyar, aracı kurumlar 9.6 milyar, tüketici finansal şirketleri 8.9 milyar, finansal holding şirketleri 5.5 milyar, reasürans şirketleri 1.6 milyar liralık aktife sahip bulunuyor.

1.212 kuruluş faaliyet gösteriyor

2012 sonu itibariyle finansal sektörde toplam 1.212 kuruluş faaliyet gösteriyor. Bunların 31 mevduat, 4'ü katılım ve 13'ü kalkınma ve yatırım olmak üzere toplam 48'ini bankalar oluşturuyor. Sektörde 75 faktöring, 31 leasing, 11 de tüketici finansmanı şirketi faaliyet gösteriyor. 9 varlık yönetimi şirketi, 3 finansal holding şirketi ve KGF ile birlikte BDDK denetimine tabi banka ve banka dışı finans kuruluşlarının sayısı 178'e ulaşıyor.  Hazine Denetimine tabi 847 kuruluşun 59'unu sigorta, 2'sini reasürans şirketleri, 755'ini yetkili müesseseler, 21'ini kıymetli maden aracı kurumları, 10'u da kıymetli maden üretici ticaret anonim şirketleri oluşturuyor. Sektörde faaliyet gösteren 187 kuruluş ise SPK denetimine tabi bulunuyor. Bu grupta aracı kurumlar 101 adetle sayıca en kalabalık grubu oluşturuyor.  Ayrıca 32 portföy yönetim şirketi, 26 menkul kıymet yatırım ortaklığı, 23 gayrimenkul yatırım ortaklığı, 4 girişim sermayesi yatırım ortaklığı ve 1 de vadeli işlemler aracılık şirketi bulunuyor.

Bankaların şubesi sayısı 11 bine gidiyor

Geçen yıl bankaların toplam şube sayısı 451 artarak 10 bin 529'a yükseldi. Bankaların yurt içi şube sayısı 440 artışla 10 bin 440, yurt dışı şubeleri de 11 adetlik artışla 77'ye yükselirken, off shore şube sayısı 12 adetle değişmedi. 2011'de şube sayısı faktöring şirketlerinde 40 adet artarak 243'e, leasing şirketlerinde 4 adet artarak 89'a, tüketici finansman şirketlerinde 1'den 3'e yükseldi. En kalabalık grubu oluşturan sigortacılık alanındaki acente, hesap eksperi, broker ve aktüer olmak üzere toplam şube sayısı 775 artarak 19 bin 478'e, aracı kurum şube ve irtibat büroları da 183 artarak 6 bin 737'ye ulaştı.

Finansta istihdam 255 bini aştı

Finans sektöründe faaliyet gösteren şirketlerin toplam istihdamı 3 bin 862 kişi artarak 255 bin 354'e yükseldi. Sektörde istihdamın 194 bin 639 kişiyle en büyük bölümünü bankalar gerçekleştiriyor. Banka çalışanlarının sayısında geçen yıl 4 bin 53 kişilik artış yaşandı. 2011 sonu itibariyle sigorta şirketleri 16 bin 60, acenteler 31 bin 898, aracı kurumlar 5 bin 92, faktöring şirketleri 3 bin 819, finansal kiralama şirketleri 1.217, varlık yönetim şirketleri 653, tüketici finansman şirketleri 595 kişi istihdam ediyor. 

-ATM sayısı 32 bine ulaştı

Finansal kurumların kullandığı alternatif dağıtım kanalları, teknolojik gelişmeler paralelinde artışını sürdürdü. Bunlar arasında genel kabul görmüş ATM'lerin sayısı geçen yıl 28 binden 32 bine yükseldi.

Bankacılık sektöründe kullanımı yaygın bir kanal olan çağrı merkezlerinin istihdama katkısı 6 bin 775 kişi oldu. Bu da bankacılık sektöründe istihdam edilen personelin yüzde 3,4'üne denk geliyor.

Telefon bankacılığında gelen çağrı sayısının geçen yıl yüzde 0.4, giden çağrı sayısının da yüzde 0.7 artmasına rağmen çağrı merkezi aracılığıyla yapılan finansal işlem adedi yüzde 20.7 oranında azaldı.  Bu durumun aracılık maliyetinden kaynaklandığı ve mudi/yatırımcıların internet bankacılığına yöneldiği tahmin ediliyor. İnternet bankacılığı üzerinden yapılan finansal işlemlerin önceki yıla göre yüzde 17 oranında artması da buna işaret ediyor.

Aracı kurumların hem çağrı merkezi işlemleri önceki yıla göre yüzde 73.5, internet hesabı üzerinden gerçekleşen işlem adedi de yüzde 12 oranında düşüş gösterdi.