Türkiye'nin en rekabetçi illeri

İstanbul Üniversitesi (İÜ) İktisat Fakültesi öğretim üyelerinden Doç. Dr. Murat Şeker, Yrd. Doç. Dr. Arif Saldanlı ve Araştırma Görevlisi Hakan Bektaş'ın hazırladığı 'İller Arası Rekabet Endeksi 2013-2014' raporu açıklandı. 

Kayseri Ticaret Odası Yönetim Kurulu Başkanı Mahmut Hiçyılmaz'ın katkısıyla hazırlanan raporda, 81 il düzeyinde demografik yapıdan eğitime, sağlıktan sosyal yaşama, ekonomik ve sektörel yapıdan altyapı ve ulaşıma, inovasyondan girişimciliğe toplam 276 farklı değişken derlenerek iller arası rekabet endeksi oluşturuldu. Ayrıca 15 alt endeks yapılarak illerin farklı alanlardaki rekabet gücü hesaplandı. 

Rapora ilişkin değerlendirmede bulunan Doç. Dr. Şeker, araştırmanın ilkini 2010 verileriyle Küresel Rekabet Endeksi olarak gerçekleştirdiklerini belirterek, aradan geçen sürede illeri rekabet açısından izlediklerini kaydetti. 

Şeker, iller arasında öne çıkan İstanbul, Ankara, İzmir'i "yorgun devler", Kocaeli, Antalya, Bursa, Eskişehir, Konya, Adana'yı "güçlü iller", Muğla, Kayseri, Balıkesir, Tekirdağ, Trabzon, Samsun, Mersin'i "rekabetçi iller", Gaziantep, Aydın, Çanakkale, Manisa, Denizli, Edirne, Sakarya, Yalova, Isparta'yı "potansiyel gücü olan iller" olarak sınıflandırdığını ifade ederek, şunları söyledi: 

"İstanbul, Ankara ve İzmir Türkiye'nin en rekabetçi illeri ve diğer illerin bu illerle arasındaki fark kapanamayacak noktada bulunuyor. Fakat bu iller sanayileşmenin getirdiği yük, çalışma hayatının yoğunluğu, turizm sektörünün aktif yaşanması, ticari kültürel ve sosyal alanda faaliyet göstermesi nedeniyle çok göç alıyor. Bunlara altyapı ve ulaşım sorunları da eklendiğinde genel olarak bir kentleşme sorunuyla karşılaşıyoruz. Dolayısıyla bu iller en rekabetçi, dev iller ama kentsel düzeyde sorunların yaşandığı ve bu sorunların kısa zamanda da çözüme kavuşturulamayacağı iller. İstanbul, Ankara ve İzmir'i yeniden planlamak mümkün değil, bu sebeple bu illeri 'yorgun devler' olarak sınıflandırdık." 

"Güçlü iller" sınıfındaki illerin tarım, sanayi, turizm gibi sektörel olarak ön plana çıktığını anlatan Şeker, "rekabetçi iller"in de cazibe ve çekim merkezi olarak öne çıkan ve "güçlü illerle" rekabet edebilecek düzeye gelebilecek iller olduğunu söyledi. 

Şeker, "Potansiyel gücü olan iller" sınıfında ise gelecek vadeden, sanayileşmesi, atılımları ve hızlı ivme ile ekonomik ve sosyal alanda rekabet gücü potansiyeli olan iller bulunduğunu dile getirdi.  

İstanbul'da kilometrekareye 620 araç düşüyor 

Rapora göre, demografik yapıya bakıldığında Şırnak ve Hakkari'de bir hanede ortalama 7 kişi yaşarken, Çanakkale, Balıkesir ve Eskişehir'de 3'ün altında ortalama değerlere rastlanıyor. 

Son 5 yılda nüfusu en çok artan iller Antalya, Tekirdağ ve Şanlıurfa iken, nüfusu en çok azalan iller Yozgat, Ardahan ve Tokat olarak sıralandı. 

Okuryazar kadın oranının en yüksek olduğu illerden Antalya, Tekirdağ ve Çanakkale'de kadınların yüzde 97'si okuryazar iken, Siirt, Mardin ve Şırnak'ta 5 kadından biri okuryazarlığı bulunmuyor.  

Ankara, Eskişehir ve İzmir üniversite mezunu oranı en yüksek iller olurken, Muş, Şanlıurfa ve Ağrı üniversite mezunu oranı en düşük iller oldu.  

Ulaşım ve altyapıya bakıldığında İstanbul'da kilometrekare başına 620, İzmir'de 96, Kocaeli'de 92 araç düşerken, Tunceli ve Hakkari'de ise kilometrekare başına sadece 1 araç bulunuyor.  

Türkiye'deki toplam uçak trafiğinin yüzde 46'sı İstanbul'da gerçekleşirken, Antalya yüzde 14 ile ikinci sırada, Ankara ise yüzde 8 ile üçüncü sırada yer alıyor. 

Hakkari, Mardin ve Iğdır'da 10 bin kişiye 9 doktor düşüyor 

Sağlık alanında 10 bin kişiye düşen yatak sayısında Elazığ 51 yatakla ilk sırada bulunurken, Bolu ve Edirne onu takip ediyor. Mardin, Şırnak ve Hakkari'de ise 10 bin kişiye düşen yatak sayısı 15'in altında yer alıyor. 

10 bin kişiye düşen doktor sayısında ise Ankara 32 doktor ile ilk sırada olurken, onu Isparta ve Edirne izledi. Hakkari, Mardin ve Iğdır'da ise 10 bin kişiye düşen doktor sayısı 9 ile sınırlı kaldı. 

Eğitim alanında okul öncesi eğitime katılım oranı en yüksek olan iller Amasya, Tunceli ve Hatay iken, Ağrı, Mardin ve Hakkari en düşük iller oldu. 

Şanlıurfa, Ağrı ve Şırnak'ta bir öğretmene ortalama 28-30 öğrenci düşerken, Şanlıurfa ve Diyarbakır'da bir sınıfta ortalama olarak 42-46 öğrenci eğitim alıyor. Bu oranlar Türkiye'deki en yüksek oranlar arasında bulunuyor. 

Sosyal yaşam alanına bakıldığında en fazla sinema ve tiyatroya gidilen iller İstanbul, Eskişehir ve Ankara olarak sıralandı.   

En fazla vergi toplanan il İstanbul 

İşsizlik oranın en yüksek olduğu iller Batman, Mardin ve Siirt olurken, Manisa, Konya ve Karaman işsizlik oranının en düşük olduğu iller arasında bulunuyor.  

İstanbul, İzmir ve Ankara en fazla verginin toplandığı iller iken, ödediği vergiye oranla devletin daha az harcama yaptığı illerin başında Kocaeli, İstanbul ve İzmir geliyor. Ödediği vergiye göre daha fazla oranda devletin harcama yaptığı iller ise Hakkari, Trabzon ve Mardin oluyor. 

İstanbul'da geçen yıl satılan konut adedi 100 binin üzerindeyken, Ardahan'da 100'ün altında kaldı. Türkiye'deki ihracatın yüzde 52'si İstanbul, yüzde 6'sı İzmir ve yine yüzde 6'sı Bursa'dan yapıldı. 

Türkiye'de en fazla OSB Bursa'da (14 OSB) bulunurken, küçük sanayi sitelerinin en yoğun olduğu il Konya (21 Küçük Sanayi Sitesi) oldu. 

Tüketici ve konut kredilerinde Ankara liderken, taşıt kredilerinde İstanbul zirvede yer alıyor. Takipteki alacak kredilerin (batık kredi) en yoğun olduğu iller ise Batman, Zonguldak ve Adana oluyor. 

Turizmde otellerdeki doluluk oranlarına bakıldığında Antalya yüzde 61 ile liderken, onu Aydın ve Muğla izledi. Türkiye'deki tarımsal alanın en fazla olduğu illerin başında ise Konya ve Şanlıurfa geldi. 

En fazla patent alan iller İstanbul, Bursa ve Ankara olarak sıralanırken, İstanbul, Ankara ve İzmir en fazla Ar-Ge merkezi olan iller oldu.