Piyasa senaryo fabrikasına döndü

Ece CEYHUN

BORSA / FİNANS SERVİSİ
Merkez Bankası Başkanı Erdem Başçı, önceki gün piyasada çok iddialı bulunan bir konuşma yaptı. Faiz silahını kullanmayacağını ama döviz tarafında 'enteresan manevralar' olabileceğini açıkladı. Ama herşeyden önce ilk defa sene sonu için bir kur seviyesi verdi. 
Başkan Başçı'nın açıklamalarının ardından önceki gün 2.0410'a yükselen dolar kuru dün 2.0730'ye yükseldi. Faiz cephesi Başkan'dan net bir faiz artışı olmayacağı sinyalini alınca yüzde 10'un hemen altında kaldı. Tabii Erdem Başçı'nın "TL'yi aslanlar gibi savunacağız", "Dövizin belini kıracağız" açıklamalarının ardından piyasada bir anda dikkatler 'Merkez Bankası, ne yapacak?' sorusuna döndü. Piyasada birden fazla senaryo hep bir ağızdan konuşulurken bunlardan bazıları aslında uygulandığında faydadan çok zararı olabilecek adımlar. Piyasada ağırlıklı olarak görüş Merkez Bankası'nın para swabı yapacağı yönünde. 

Pazartesi açıklanacak 
Bazı analistler Merkez Bankası'nın açıklamaların ardından kurun nereye kadar gideceğini de görmek istediğini  düşünüyor. Bu analistlere göre pazartesi gününü istisnai gün olarak şimdiden ilan eden Merkez Bankası Başkanı Başçı, yeni stratejisini de aynı gün açıklayacak. 
Ekonomistlere göre Başçı'nın faiz silahını çekmemesindeki en önemli faktör bu dalganın çok uzun sürmeyeceği ve geçici olduğu stratejisi üzerine kurulu. 

1.92 TL kurda çıpadır
Başçı'nın açıklamalarını değerlendiren ekonomistler, serbest kur rejiminde bir Merkez Bankası Başkanı'nın yıl sonu için 1.92 TL kur açıklamasının aslında kurda çıpa olduğunu vurguladılar. Merkez Bankası'nın dövize yoğun müdahale yapmak zorunda kaldığı eski dönemleri hatırlatan bir bankacı ise "Faizi kullanmayacaksa o zaman likiditeyi kurutacak. Döviz interbankında bir kotasyon açıklayacak. Ardından telefonla doğrudan bankalara satış yapacak. Döviz depo piyasası daha etkin kullanılacak" ifadelerini kullandı. 

Dünya Başçı'yı konuştu
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Başkanı Erdem Başçı'nın, doların yıl sonuna kadar 1,92'ye düşeceği ve Türk Lirası'nın güçleneceğine ilişkin açıklamaları dış basında geniş yer buldu. Başçı'nın, Merkez Bankası'nın politikaları ve finansal piyasalar hakkında yaptığı açıklamalar, Financial Times, CNBC, Wall Street Journal gibi dünyanın önde gelen basın organlarında yer aldı. Financial Times (FT), Başçı'nın faiz oranlarının yüzde 7,75'in üzerine çıkmayacağına ilişkin açıklamasını ön plana çıkarırken, Merkez Bankası Başkanı'nın "Dolar yıl sonunda 1,92 ve altında olursa şaşırmayın" ifadesinin de altını çizdi. FT ayrıca, Başçı'nın döviz kurları konusunda endişe duymadığına ilişkin açıklamalarını da gündeme taşıdı. CNBC, Başçı'nın döviz kurundaki artışın geçici olduğuna yönelik değerlendirmelerine yer verdi. Başçı'nın faiz silahını kullanmadan Türk Lirası'nın değerini koruyacağına dair ifadelerini ön plana çıkaran CNBC, TCMB'nin gelecek pazartesi ek parasal sıkılaştırma yapacağını okuyucularına aktardı. Wall Street Journal (WSJ) ise Erdem Başçı'nın faiz konusunda açıklamalarına yer verdi. Ekonomistlerin, Merkez Bankasının uygulamaya geçeceği yeni politikanın çok riskli olduğuna işaret ettiğine değinen WSJ, bu politikanın başarı şansının ABD Merkez Bankası'nın alacağı kararla paralellik göstereceğine dikkati çekti. 

İşte piyasada konuşan senaryolar şunlar: 
1 - SWAP YAPAN MERKEZ: Merkez Bankası bankalarla bir para swabı programı açıklayacak. Piyasada toz bulutu çok olduğu için swap programının en uzun 3 ay vadeli olacağı düşünülüyor. Analistlere göre spot piyasada ihalelerle döviz rezervi erirken para swabında rezerv kaybetmiyorsun. Ama spot piyasada oluşan baskıyı çekiyorsun. Bu arada da bu swap programı yüklü alımı olan yerli kurumsal yatırımcıyı da kapsayabileceği düşünülüyor. Aslında bunu uzun zamandan beri Brezilya Merkez Bankası'da yapıyor. Fakat, TCMB'nin yapacağı swap programının Brezilya modeli ile benzerlikler gösterebileceği buna karşılık bir Türk dokunuşunun da olacağı ifade ediliyor. Brezilya'nın son açıklanan swap programı 60 milyar dolar. Merkez Bankası'nın net rezervi ise 40 milyar dolar. Brezilya örneğine bakıldığında takas sözleşmeleri yatırımcılara yerli faiz oranlarına endeksli bonoları doğrudan dolara endeksli kağıtlarla değiştirmelerine izin veriyor. Takas ihaleleri realin ABD dolarına karşı güçlenmesini hedefliyor. 

2- VADELİ KUR AÇIKLAYACAK: Piyasada konuşulan ikinci senaryo ise Merkez Bankası'nın rezerv opsiyon katsayılarını düşürerek vadeli kur açıklaması. Böylece piyasa, kurun nereye geleceğini görecek. Aslında Merkez Bankası 2001 krizinden önce, 1999 yılında vadeli kur açıklamıştı. Her gün ileri tarihlerde kurun ne olacağını ilan eden Merkez Bankası, belli bir adımla kuru devalüe ediyordu. Ama o zaman kur rejimi sabit kur rejimiydi. 

3- HAZİNE AVANSI: Piyasada telaffuz edilen senaryolardan biri de Hazine avansı. Bu senaryonun temelinde de "Piyasada karışıklık bono piyasasında likiditenin kurumasından çıktı. Bono piyasasının kilidi çözülürse dövizin kilidide çözülür" fikri yatıyor. Bu senaryoyu savunanlar Hazine'ye avans açılarak erken itfa gibi opsiyonlar olabileceğinden bahsediyor. Merkez Bankası, Hazişne'ye yıllarca kısa vadeli avans açtı. Fakat iki kurum arasındaki bu avans işi Merkez Bankası kanunu hazırlanırken kaldırıldı. Üstelik de bu ilişkinin sonlanması Merkez Bankası'nın bağımsızlığı noktasında önemli bir adımdı. 

4 - TAHVİL ALINABİLİR: Bir senaryo da Merkez Bankası da Fed gibi tahvil alabilir. Aslında Merkez Bankası doğrudan alım ihaleleri yapıyor. Bu ihalelerin miktarının artırılabileceği bir seçenek olarak konuşuluyor. Bu açıdan bakıldığında da akla Merkez Bankası'nın araçlarından biri olan likidite senetleri de var. Bu da alternatif bir araç olarak kullanılabilir. 

5 - IMF İLE SWAP: Merkez Bankası ne yaparsa yapsın faiz silahını çekmeyeceğini kesin olarak söylediği için piyasa hep döviz tarafını rahatlatacak uygulamanın bir ucundan swap çıkmasını bekliyor. Dün gün içinde Fed ile swap yapılacak haberleri yalanlanırken IMF ile swap yapacak haberleri 'olabilir mi? acaba' dedirtti. IMF'deki rezervin kullanılabileceğini söyleyenler oldu ama piyasanın önde gelen analistlerine göre IMF ile swap anlaşması daha bundan 2-3 ay önce "IMF'ye borcumuzu bitirdik" söylemlerinin unutulmadığı bir dönemde olabilecek bir senaryo değil. Çünkü bu seçim öncesinde IMF'ye muhtaç olduk söylemlerini de beraberinde getirebilir.