AB’den sağlanan hibeler artık gelir sayılmayacak ve hibe harcamalarından stopaj yapılmayacak

Yılmaz SEZER /  YMM Güncel - Laviale Türkiye Yönetim Kurulu Başkanı

Mevcut uygulamada, Avrupa Birliği organlarıyla akdedilen ve usulüne göre yürürlüğe konulan anlaşmalar çerçevesinde proje karşılığı gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri tarafından hibe olarak sağlanan destek tutarları ticari kazancın bir unsuru olarak değerlendirilerek gelir/kazanç, bu hibelerle yapılan harcamalar ise niteliğine göre gider veya maliyet olarak dikkate alınmakta, sağlanan hibelerle yaptırılan yıllara sari inşaat ve onarım işleri ile serbest meslek hizmetleri ödemelerinden ise ayrıca GVK'nın 94. ve KVK'nın 15 ile 30. maddeleri uyarınca gelir/kurumlar vergisi stopajı yapılmaktaydı.
Hibeden gerçek kişi ve/veya şirketlerin bir geliriymiş gibi doğrudan gerekse harcama sırasında stopaj yoluyla vergi alınması ise hibenin etkin olarak kullanılamamasına neden olmuş, başta bu hibeleri sağlayan AB olmak üzere konunun tüm taraflarınca tepki ile karşılanmıştır. Bunun doğal bir sonucu olarak da, artık hibe sağlanmasında zorluklarla karşılaşılmaya başlanılmıştır. Bu konuda konunun tüm taraflarınca yoğun bir çalışma yapılarak, hibe ve bu kapsamda yapılan harcamalardan vergi alınmaması için bir kamuoyu baskısı oluşturulmuştur. Nihayetinde, 18/4/2013 tarihli ve 28622 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan 6456 sayılı Kanun'un 15. maddesiyle GVK'ya eklenen geçici 84. madde ile sorun çözümlenmiş, hibe tutarının (harcanmayan kısım hariç) gelir olarak değerlendirilmemesi ve vergilendirilmemesi, sağlanan hibelerle yaptırılan yıllara sari inşaat ve onarım işleri ile serbest meslek hizmetleri ödemelerinden ise gelir/kurumlar vergisi stopajı yapılmaması öngörülmüştür.
Hibeden vergi alınmasını engelleyen ve bu şekilde AB hibelerinin önünü açan söz konusu düzenlemenin ayrıntıları ise aşağıdadır:

1) hibe tutarları özel bir fon hesabında tutulacak, harcamalar bu hesaptan yapılacak

Geçici 84. maddeye göre, AB organlarıyla akdedilen ve usulüne göre yürürlüğe konulan anlaşmalar çerçevesinde proje karşılığı sağlanan hibeler, kişi/şirketin kendi hesaplarının dışında özel bir fon hesabında tutulacak, harcamalar bu hesaptan yapılacak. Bu şekilde hibe ve bu hibeyle yapılan işlemler ile kişi/şirket iş ve işlemleri birbirinden ayrıştırılmıştır.

2) GVK/KVK bakımından fon hesabında tutulan tutar gelir/kazanç, harcamalar ise gider/maliyet olarak dikkate alınmayacak

Özel fon hesabında tutulan hibe tutarları GVK/KVK bakımından gelir/kazanç olarak dikkate alınmayacak. Söz konusu hibelerle gerçekleştirilecek projelere ilişkin olarak bu fondan yapılan harcamalar ise, gelir ve kurumlar vergisi matrahının tespitinde gider ve maliyet olarak dikkate alınmayacak. Bu şekilde, hibe tutarı, hibeyi alan kişi veya şirketin vergi mükellefiyeti ve işlemleri dışına çıkarılmış, gereksiz bir şekilde vergilendirilmesinin önüne geçilmiştir.

3) Proje sonunda harcanmayan ve geri iade edilmeyen bir tutar kalırsa, gelir/kazanç olarak dikkate alınacak ve vergilendirilecek

Proje sonunda herhangi bir şekilde harcanmayan ve iade edilmeyen tutar kalması halinde, bu tutar GVK/KVK bakımından gelir olarak değerlendirilecek ve vergiye tabi tutulacaktır.

4) Hibelerle finanse edilen yıllara sari inşaat ve onarım işlerine ilişkin ödemeler ve serbest meslek hizmet alımları nedeniyle yapılan ödemelerden stopaj kesilmeyecek

Fon hesabından yapılan harcama tutarları ile sınırlı olmak üzere, proje karşılığı sağlanan hibelerle finanse edilen yıllara sari inşaat ve onarım işlerine ilişkin ödemeler ve bu kapsamda yapılan serbest meslek hizmet alımları nedeniyle yapılan ödemeler üzerinden GVK'nın 94, KVK'nın 15 ve 30. maddelerine göre stopaj yapılmayacaktır. Bu şekilde, özellikle bu hibelerin harcanmasında önemli bir yekün tutan serbest meslek hizmet alımlarına ilişkin ödemeler üzerinden stopaj yoluyla yapılan vergilendirmenin önüne geçilmiş, hibe tutarlarının tamamının projeye yönlendirilmesi ve harcanması sağlanmıştır.
Kişisel görüşümüze göre, maddenin uygulamasına ilişkin usul ve esasların Maliye Bakanlığı tarafından çıkarılacak bir genel bebliğ ile belirlenmesi, uygulamada ortaya çıkan ve bakanlığa intikal eden sorunların da bu çerçevede çözümlenmesi uygun olacaktır. Ayrıca, bir konsorsiyum olarak sağlanan hibelerde, konsorsiyum liderinin dışında konsorsiyum ortaklarına da geçici 84. maddenin uygulanması sağlanmalıdır.