Faizsiz tahvil çıkarılabilir mi?

Soner ALTAŞ / Sanayi ve Ticaret bakanlığı Müfettişi

Son günlerde bankaların birbiri ardına yurtiçinde tahvil ihraç edeceklerine dair açıklamalarını basından takip etmişsinizdir. Ülkemizde 1986 yılından 2010 yılı başına kadar ihraç edilen tahvil tutarı 652.573.060 TL'dir (2003 yılı sabit fiyatlarıyla 389.527.290 TL). Oysa, gelinen noktada bankalar tek başlarına 3 milyar TL civarında tahvil ihraç edeceklerini beyan etmektedirler. Bu ülkemiz tahvil piyasasının geleceği açısından gerçekten önemli bir gelişme ve adımdır. Peki, sadece bankalar mı tahvil ihraç edebilir ve tahvilin getirisi sadece faizden mi ibaret olabilir?

Bilindiği üzere, Türk Ticaret Kanunu ile Sermaye Piyasası Kanunu gereği bütün anonim şirketler tahvil ihraç edebilir. Bu konuda sadece bankalar tahvil ihraç edebilir diye bir sınırlama bulunmamaktadır. Tahvil, anonim şirketlerin ödünç para bulmak için itibari kıymetleri eşit ve ibareleri aynı olmak üzere çıkardıkları borç senetlerine denilmektedir. Tahvil ihracına ilişkin usul ve esaslar ise, Sermaye Piyasası Kurulu'nun Seri:II, No:22 sayılı "Borçlanma Araçlarının Kurul Kaydına Alınması ve Satışına İlişkin Esaslar Hakkında Tebliğ'inde düzenlenmiştir.

Anonim şirketler, halka açık olsun ya da olmasın, ihraç edecekleri tahvilleri, Sermaye Piyasası Kurulu'na kaydettirmek zorundadırlar. Uygulamada, tahvil ihraç eden kuruluşlar, genelde tahvil sahiplerine faiz ödemektedirler. Tahvillere ödenecek faiz, tahvili çıkaracak olan anonim şirket tarafından serbestçe belirlenebilmektedir.

Buna karşılık, SPK'nın söz konusu Tebliğine göre, tahvillere kârdan pay verilmesi de mümkündür. Ancak, bunu temin için anonim şirket esas sözleşmesinde çıkarılacak tahvillere kârdan pay verilebileceğine dair açık bir hüküm bulunması gerekmektedir. Bu konuda şirketlere seçimlik üç yöntem sunulmaktadır. Bu yöntemler;

a) Tahvile hem faiz hem de kârdan pay verilmesi,

b) Kâr payının faizden daha az olması halinde, faiz ödenmesi; faiz getirisine eşit veya daha fazla kâr payı tahakkuk etmesi durumunda kâr payı ödenmesi,

c) Tahvil için faiz yerine sadece kârdan pay verilmesidir.

Yani, ihraççı anonim şirket, bu yöntemlerden istediğini tercih ederek tahvil ihraç edebilir. Ancak, halka açık anonim ortaklıklar tarafından ihraç edilen tahvillere ödenecek kâr payı, SPK tarafından belirlenen ilke ve esaslara göre ayrılacak birinci temettü miktarını azaltamaz.