Fatura tahsilatı sektör oluyor

İbrahim EKİNCİ

İSTANBUL - Türkiye'de her ay çeşitli kurumlara ait 170 milyon fatura tahsil ediliyor. Bu faturaların yaklaşık üçte biri elektrik faturası.

Fatura başına ortalama 70 liradan ayda yaklaşık 12 milyar lira tahsil edilerek ilgili kurumlara aktarılıyor. Tahsilat ve aktarma işlemi Türkiye'de önemli bir iş alanı açmış durumda. Kurumlarla tüketici arasına yerleşmeye çalışan 'ödeme noktaları'nın sayısı artıyor.

Üç kurumsal şirketin bayi veya nokta sayısı bin 107'yi buldu. İnternet bankacılığı, hesaplardan veya kredi kartına talimatla ödenen fatura sayısı 27 milyon civarında. 142 milyon fatura gişelerden ödeniyor.

Ancak ödeme noktaları henüz bu pastadan küçük bir pay alıyorlar. PTT yaklaşık 12 milyon faturanın tahsilatını gerçekleştiriyor. Bankalar ve kurum gişelerinden sonra en yüksek tahsilatı yapan kurum PTT. Ödeme noktalarının payı yüzde 8'lerde. Bu da yaklaşık 13.6 milyon fatura ediyor.

Ödeme noktalarından tahsilatta fatura başına ortalama 1 lira alınıyor. Başka bir ifade ile girişimcilerin kurduğu ödeme noktalarının bölüştüğü pasta şimdilik aylık 13 - 14 milyon lira. Ancak bu sektörü teşvik eden gelişmeler var. Kurum gişeleri ve bankalar maliyet nedeniyle tüketiciyi ödeme noktalarına yönlendirdiği için pasta büyüme gösteriyor.

BEDAŞ, AYEDAŞ, MEDAŞ, SEDAŞ, Başkent Dağıtım, İGDAŞ, Telekom gibi şirketler ödeme noktalarıyla anlaşmalar yaparak sektörün önünü açıyor. Pazarda üç kurumsal şirket var; ING Bank'la çalışan YÖM, YKB ile çalışan Kredix ve Türkiye Finans'la çalışan Faturavizyon. Bu üç şirketin tahsil ettiği fatura sayısı aylık 7 - 8 milyon adet civarında. İşte bu noktada sektörün en önemli sorunlarından biri ortaya çıkıyor.

Ödeme noktaları sektöründe üç kurumsal şirketin dışında, tahminlere göre 3 ila 7 milyon arasında fatura, tahsilatı yapan şirketler var. İnternette onlarca ödeme noktasının bilgisine ulaşılabiliyor. Kurumsal şirketler bunları 'korsan' olarak niteliyor.

Bu şirketler bankaların internet sitelerini kullanarak kendi havuz hesaplarından ödeme yapıp fatura sahibinden tahsil etme sistemiyle çalışıyor.

İki önemli gelişme Fatura ödemelerde iki eğilim dikkat çekiyor. Birincisi internet kullanarak, banka hesapları veya kredi kartına bağlanmış otomatik ödeme talimatlarıyla ödemelerin payı artıyor.

Gişelerden ödemelerin payı azalıyor. Ancak gişelerden ödemelerin kendi içinde de bir hareketlilik var. kurum ve banka gişelerinden ödemelerin payı PTT ve ödeme noktaları lehine azalıyor. Yani kurum gişeleri ve banka gişelerinden ödemelerden PTT ve ödeme noktalarına doğru bir göç yaşanıyor. Bu gelişme ödeme noktalarının pazarını büyütüyor. Bankalar gişelerinden fatura tahsilatını kârlı bulmuyorlar. Kredix'in patronu Fazıl Taboğlu, "Bankalar istemiyor çünkü fatura başına işlem maliyeti 1 doları geçiyor.

Bankalar bunu tercih etmiyor, ödeme noktalarını teşvik ediyorlar" dedi. OVİS AŞ 'YÖM) yetkilisi Recep Ertürk, "Banka tahsil ettiğinde dekont veriyor, kağıt parası, toner parası. Eleman çalıştırıyor. Maliyeti yüksek" diyor. Kredix'in patronu Fazıl Taboğlu'nun verdiği bilgiye  göre fiziksel mekanda para ödeme sektörü (walk - in bill payment business) dünyada son 15 yılda hızla büyüyor.

Hedef kilesi orta ve alt gelir grubu. İş modeli büyük sayılar küçük ücretler. Franchise ve zincirlerle büyüyorlar. Dünyada bu işin en büyükleri Western Union, Money Gram, Wall - Mart, Tesco, Carrefoursa global şirketler. Bir de bölgesel yerel şirketler var. Western Union'un yapısına bizde en çok benzeyen kurum faaliyetini bankacılığa doğru genişleten PTT. Ancak PTT bizde bir kamu kuruluşu. Özelleştirilmesiyle birlikte, piyasa da tam olarak özel sektöre açılmış olacak.