Rakiplerinin gerisinde kalan yazılım devi Microsoft’a taze kan aranıyor

Okan UMRUK

İSTANBUL - Dünyanın en büyük şirketleri arasında yer alan ve Windows işletim sistemi ile kişisel bilgisayarların geniş kitlelere ulaşmasında en önemli paya sahip Amerikan yazılım devi Microsoft, CEO’su Steve Ballmer’ın geçen cuma açıkladığı emeklilik kararıyla önemli kavşağa geldi. 57 yaşındaki Ballmer, Microsoft’un kurucusu ve dünyanın en zengin kişisi olan Bill Gates’in de üniversiteden arkadaşıydı. Gates’in görevden ayrıldığı 2000 yılından bu yana CEO’luk koltuğunda oturan Ballmer, 12 ay içinde emekli olacağını açıkladı. Yerine kimin CEO olacağı merakla beklenirken, bir sonraki CEO’nun seçilmesinde Bill Gates’in etkili olacağı belirtiliyor. Ballmer’ın istifa kararıyla Microsoft hisselerinin yüzde 7 değer kazanması da, kararın yatırımcılar tarafından olumsuz karşılanmadığının bir göstergesi olarak değerlendiriliyor.

En zengin 46’ncı kişi

Bloomberg milyarderler endeksine göre 16.3 milyar dolarlık servetiyle dünyanın en zengin 46’ncı kişisi olan Ballmer’ın görevi bırakma kararı dev şirkete taze kan arayışı olarak yorumlanıyor. 1980’de katıldığı Microsoft’un yüzde 4 hissesini elinde tutan Steve Ballmer’ın göreve geldiği Ocak 2000’de Microsoft’un piyasa değeri 400 milyar dolarken, bugün şirketin piyasa değeri 284 milyar dolar civarında bulunuyor. Microsoft’u yakından izleyen teknoloji ve bilişim çevreleri Ballmer yönetimindeki Microsoft’un tablet bilgisayar gibi taşınabilir platformlara geçişte başarılı bir performans sunamadığına dikkat çekiyorlar. Özellikle Microsoft’un tablet bilgisayar alanında çok bel bağladığı Surface tableti bilgisayarının başarısız satış performansı yüzünden geçen ay şirket hisseleri yüzde 5 düşmüştü. Sözü edilen reorganizasyon bir dönem paket yazılım lideri olan Microsoft’u cihazlar ve hizmetlere odaklanan bir şirkete dönüştürmeyi amaçlıyordu. Bu şekilde Microsoft’un Apple’a karşı güçlenmesi hedefleniyordu. Yatırım danışmanlık şirketi ZK Research analisti Zeus Kerravala, "2000 yılında göreve geldiğinden beri mobil, tablet ve bulut bilişim (internet kaynaklı uygulamalar) gibi bir dizi geçiş anını kaçırdı. Microsoft geleneksel PC bilgisayar konseptinden geçimini sağlamaya devam ediyor. Ballmer’ın gücü buradan geliyordu. Kendi dönemi için muhteşem biriydi. Ama şimdi devir değişti. Görevi süresince başarılı olduğunu söylemek zor" yorumunu yapıyor. Japon finans devi Nomura Securities’te ABD teknoloji araştırmaları başkanı Rick Sherlund Amerikan yayın kuruluşu CNBC’ye yaptığı açıklamada, "Bill Gates bildiği ve rahat hissedeceği birinin CEO olmasını ister. Bekleyen bir halef olduğuna inanmıyorum. Ballmer’ın yönetiminde üzt düzey yöneticiler nezdinde önemli ölçüde görev değişikliği yapıldı. Bu yüzden net bir isim kalmadı" diyor. Bununla beraber bazı analistler Microsoft’un içinden net bir halef adayının olmamasının iyi bir gelişme olabileceğini düşünüyor. Büyük yapısal değişikliklerin eşiğinde bir şirkette bu tür bir dönüşümü "dışarıdan" bir CEO’nun yürütmesinin olumlu olacağına inananlar da az değil. Yatırım danışmanlık şirketi AlphaOne Capital Partners baş yatırım yetkilisi Dan Niles, "Bu çapta bir işin içindeyseniz CEO değişimleri zorludur. Microsoft, tablete ve akıllı telefona geçişi ıskaladı. Tüm bu problemler hala orada. Yeni CEO çok iyi olmak zorunda" dedi. Amerikan New York Times gazetesinin Nobel ekonomi ödüllü köşe yazarı Paul Krugman’a göre ise Microsoft alanında zamanla bir tekele dönüştü. Yazara göre bu tekel olma durumu şirkete inovasyonu engelleyen büyük rant olanakları sağladı.

‘Yatırımcı baskısı kararda etkili oldu’

Ballmer’ın emeklilik açıklamasının Microsoft’ta önemli yapısal değişikliklerin yapılacağının duyurulmasından sadece bir ay sonra gerçekleşmesi de hissedarların tepkisiyle açıklanıyor. Analistler yatırımcıların Microsoft’ta önemli yapısal değişikliklerle yetinmediği Steve Ballmer’ın da değişmesini istediğini belirtiyorlar. Sherlund, "Son gelişme hissedarların faaliyet takviminin şu veya bu şekilde muhtemelen başarılı olduğunu gösteriyor" diyor. "Steve Ballmer’ın ayrılmasının tek yolu Bill Gates’in onun gitmesini istemesiydi bence. Bunun olmasının başka bir yolu yoktu" diyen Niles, Ballmer’ın görevden ayrılması gerektiğini düşünen en önemli "yatırımcı" nın ise Bill Gates olduğunu söylüyor. Emeklilik haberiyle Microsoft hisselerinin değer kazandığına dikkat çeken Dan Niles, "Kısa vadede hisseler yüksek seyretmeye devam eder. Fakat bu sektörde çok fazla meselenin olduğunu unutmamalıyız.

Umarım yeni CEO şirketin dışından biri olur. Eğer yeni CEO Microsoft’un içinden biri olursa, bunun çok kötü bir karar olacağını düşünüyorum" diyor. Steve Ballmer’ın yerine kimin geleceği ise tam bir muamma. CEO’luk içi adı geçenler arasında Windows Bölümü’nün eski başkanı Steven Sinofsky, Apple’ın iOS yazılımı eski başkan yardımcısı Scott Forstall ve hatta Bill Gates’in kendisi yer alıyor.

Ballmer sonrası iki olasılık var

Reuters’ın analizine göre Steve Ballmer’ın yerine gelecek CEO’nun önünde iki seçenek bulunuyor. İlk seçenek Microsoft’u bir yazılım devinden yaygın-kullanımlı cihazlar ve hizmetler şirketine dönüştürme yönündeki Ballmer’ın hırslı planını sürdürmek. İkinci seçenek ise bu fikirden vazgeçmek ve kaynakları şirketin zaten kuvvetli olduğunu kanıtladığı iş yazılımları alanında seferber etmek. Ballmer’ın istifasını açıklamadan önce duyurduğu büyük planı Apple’ı geçmek için donanım ve bulut bilişim hizmetlerinin birleşiminden oluşan bir gelecek oluşturmaktı. Fakat Surface tablet bilgisayarın satış başarsızlığı, Microsoft’un online arama veya mobil telefonlardan kazanç elde edememesi bu yaklaşıma şüphe düşürdü. Yıllarca yatırımcılar başarılı olunan Windows, Office ve sunucu sistemlerinde, yani iş yazılımı uygulamalarına odaklanarak, Microsoft’un nakit para kaybettiren ya da çevre projelerden hissedarlara aktarmasını istiyordu. Geçen ilkbaharda 2 milyar dolar değerinde Microsoft hissesi satın alan ve ataklığıyla tanınan yatırım şirketi ValueAct Capital Management LP’nin bu ikinci yaklaşımı benimseyerek Ballmer’ın erken istifasında rol oynamış olabileceği belirtiliyor. Sadece son iki yılda Microsoft, 6 milyar dolar zarar yazdığı online reklam şirketi aQuantive haricinde Bing arama motoru ve diğer internet projelerinden yaklaşık 3 milyar dolar kaybetti. Surface tablet bilgisayarının zararı geçen çeyrekte 900 milyon dolar zarara yol açtı.

Komitenin yeni CEO seçimi ise Microsoft’ta hangi seçenekte karar kılınacağının en önemli ipucu olacak. Finans dergisi Morningstar’dan analist Norman Young, "Sunucular konusunda uzman Satya Nadella gibi içerden bir adayı veya Windows ekibinden başka birini CEO atamak stratejik dönüşümün devamlılığı anlamına gelebilir. Ama eğer şirket dışarıdan birini de göreve getirebilir" diyor. Bu durumda Microsoft, oyun konsolu Xbox ile arama motoru Bing’i terk edebilir. Tablet bilgisayar üretme gibi faaliyetleri azaltabilir. Microsoft’taki gelişmeleri yatırımcıların hissiyatı önemli ölçüde etkiliyor. Hissedarlar Microsoft’un 70 milyar doları ABD dışında olan 77 milyar dolarlık nakit kaynağından daha fazla pay almak istiyor. Nomura analisti Sherlund’a göre eğer Microsoft, ValueAct Capital Management LP’yi dinliyorsa temettü hamlesi ve hisse geri satın alma şirketin analistleriyle yıllık toplantısını yapıp son temettüsünü duyurmasının beklendiği 19 Eylül gibi erken bir tarihte gerçekleşebilir.

Ballmer, şirketin gelirini dörde katladı

Steve Ballmer döneminde şirketin hisse değeri düşse de Microsoft’un geliri neredeyse dörde katlandı. 2000 yılında Ballmer görevi devraldığında Microsoft’un geliri 20 milyar dolardı. Emekli olacağını ilan ettiğinde şirketin gelirleri 78 milyar dolara çıkmıştı. Bu başarıya rağmen teknoloji çevreleri Microsoft’un Apple ve Google gibi rakiplerin gerisinde kalmasında yenilikçi adımlar atmamasının rol oynadığını ifade ediyor. Wall Street Journal gazetesinde yayımlanan bir analize göre Ballmer yönetimindeki Microsoft daha sonra Google ve Apple’ı öne geçirecek yenilikleri geliştirme şansına sahip olmasına rağmen bu fırsatı değerlendiremedi. Örneğin Apple’ın tablet bilgisayarı iPad’den önce 2008’de çalışmalarına başladığı Microsoft Courier adlı çift ekranlı prototip tableti 2010’da sonlandırdı. Google’ın bulut bilişimde attığı adımlardan çok önce Microsoft’un NetDocs adlı proje word, excel gibi ofis uygulamalarını internete taşımayı amaçlıyordu. Ancak gazeteye göre 2000 yılında geliştirilen proje Office paketi satışlarını düşürebileceği kaygısıyla kısa süre sonra sonlandırıldı. Geliştirilmesine son verilen bir başka proje ise otomobillerde dokunmatik göstergelerden sürücülerin e-postalarını okuyup dijital müzik dinlemelerini sağlayacak bir otomobil yazılımıydı. Ancak Ballmer bu projeyi yaklaşık 10 yıl önce sonlandırdı. Wall Street Journal’ın analizine göre 2005 yılında düzenlenen Microsoft toplantısında bir çalışan Apple’ın insanların müzik satın alma ve dinleme tarzlarını nasıl değiştirdiğinden söz etti. Daha sonra da Ballmer’a Microsoft’un Apple’ın film ve müzik oynatıcısı, satış sitesi iTunes ile rekabet edip etmemesi gerektiğini sordu. Ballmer da salona iğneleyici bir şekilde "Kaç kişi Microsoft’un müzik satma işinde olduğunu düşünüyor?" diye sordu. Kimse elini kaldırmadı. Söz konusu toplantıdan bir yıl sonra ise Microsoft kendi dijital müzik oynatıcısı Zune’u piyasaya sürdü. Ancak Zune hiçbir zaman iTunes’un başarısını yakalayamadı.

Wozniak: Microsoft eski ürünlere bel bağladı

Amerikan teknoloji devi Apple'ın kurucularından Steve Wozniak, şirketlerinin başarısının, boyutlarına rağmen çevik ve yenilikçi olmalarından kaynaklandığını söyledi. BBC’ye konuşan Wozniak aynı durumun yazılım devi Microsoft için söylenemeyeceğini, şirketin çok uzun yıllar önce yarattığı pazarlar ve ürünlere bel bağladığını savundu. Steve Wozniak, "Microsoft inişe geçmişti. Uzun yıllar boyunca bir sürprizle ortaya çıkmamıştı. Tarih Steve Ballmer'ı nasıl yargılayacak bilmiyorum ama onun dönemi Bill Gates'inki kadar kayda değer değildi" dedi. Microsoft'un 13 yıllık CEO’su Ballmer'ın bir yıl içinde emekliye ayrılacağı açıklanmıştı. Wozniak, kendi şirketlerinin performansını değerlendirirken de "Steve Jobs, bir şirketi, bir ürünü büyük kılan şeyin ne olduğunu çok iyi biliyordu" dedi. Samsung'un büyük bir pazarlama mahareti olduğunu belirten Wozniak şöyle konuştu: "Apple'ın olmadığı birçok yerde dağıtım kanalları var. Apple daha çok, dünyada büyük bir pazar payı olmayan Macintosh'la büyüdü. Dünyanın farklı bölgelerinde bağlantıları, iş stratejileri ve iş metodolojileri olan insanlarla rekabet ediyorsunuz. Bu Apple için bir savaş olacak. Girmeye değer bir savaş."