Royalti ödemelerine ilişkin gümrük ve vergi dairesi işlemleri

Hasan AKDOĞAN / Emekli Gümrük Baş kontrolörü/YGM

Genellikle, bir markanın kullanılması nedeniyle ithal edilen eşyanın satış koşulu gereği, yurtiçi satış hasılatının belli bir yüzdesi üzerinden ithalattan sonraki tarihlerde ödenen royalti ve lisans ücretlerinin Gümrük Kanunu uyarınca gümrük kıymetine (vergi matrahına) dahil edilmesi gerektiğini ve bu şekilde ödenen royalti ve lisans ücretlerinin, "tamamlayıcı beyan" ile gümrük idaresine beyan edilme zorunluluğu bulunduğunu, önceki makalemde belirmiştim. Keza; mali mevzuat açısından da durumu tartışarak gerekli uyarıları yapmıştım.

İthal edilen eşyanın satış hasılatı üzerinden yapılan royalti ve lisans ödemelerinin; ithalat anında malın FOB bedeline sözleşmede belirtilen oranın tatbik edilmesi suretiyle peşinen beyan edildiği ve ödemeye isabet eden gümrük vergisiyle KDV'nin tahakkuk ettirildiği, buna mukabil tamamlayıcı beyan yönteminin pek tercih edilmediği, ithalattan daha sonraki günlerde ödeme gerçekleştiğinde vergi dairesine gelir / kurumlar vergisi için muhtasar beyanname verildiği, bazı ticaret erbabının gümrük idaresine ödediği halde bir de vergi dairesine KDV ödediği, hatta bazı vergi dairelerinin gümrük idaresine ödenen KDV'yi kabul etmeyerek 2 No.lu KDV Beyannamesinin verilmesini istediği ve bu konuda mahkemelere yansımış ihtilafların bulunduğu biliniyor.

Kimi şirketlerin ise; gümrük idaresine herhangi bir beyanda (peşin veya tamamlayıcı) bulunmadan sadece vergi dairesine beyanda bulundukları görülüyor.

Konu ile ilgili olarak;

Gümrük kıymetine giren royalti ve lisans ödemelerinde KDV mükellefiyeti nasıl doğmaktadır? Mal ithali nedeniyle mi, kiralama işlemi nedeniyle mi? Yoksa her ikisi nedeniyle mi? 

KDV bir kez doğuyorsa gümrüğe mi beyan edilmeli yoksa vergi dairesine mi?

Şayet gümrüğe beyan edilmesi gereken bir KDV doğuyorsa, ticaret erbabının vergi dairesine beyan ettiği durumlarda 4458 Sayılı Gümrük Kanunu'nun 234'üncü maddesi çerçevesinde cezai işlem uygulanacak mıdır? 

Vergi dairesine beyan edilmesi gereken bir KDV doğuyorsa, ticaret erbabının gümrük idaresine beyan ettiği durumlarda vergi dairesince vergi ziyaı cezası uygulanacak mıdır?

Şeklindeki sorulara cevap arama arayışım halen sürüyor.

Bu arada,

4458 sayılı Gümrük Kanunu'nun 27/1-c ve Gümrük Yönetmeliği'nin 56'ncı maddeleri uyarınca ithal eşyasının gümrük kıymetine dahil edilmesi gereken, ancak ihracatçı ve ithalatçı arasındaki sözleşme gereği miktarı gümrük yükümlülüğünün başladığı tarihten sonra belli olacak royalti ve lisans ücretlerinin, gümrük idaresine beyan edilmemesi durumunda yapılacak işlemler konusunda tereddütler yaşandığının anlaşılması üzerine Gümrük Müsteşarlığı yeni düzenleme yapma yoluna gitmiş bulunuyor.

Buna göre;

1- İthal edilen eşyanın gümrük kıymetine dahil edilen royalti bedellerinin KDV matrahına dahil edilmesi, dahil edilmediğinin tespiti halinde fark KDV'nin ilgili gümrük idaresince yükümlüsünden gümrük mevzuatı hükümleri uyarınca takip ve tahsili,

2- Gümrükte ödenmeyen royalti bedeline ilişkin KDV tutarının tespitinde,

İthalatçı yükümlünün ithalatın gerçekleştiği ve sonraki dönemlerde 1 nolu KDV beyannamesiyle vergi dairesine ödediği KDV bulunması halinde bu tutarın gümrükte ödenecek olan KDV tutarından düşülmesi,

Royalti bedeline ait KDV'nin 2 nolu KDV beyannamesiyle ödenmesi halinde bu tutarın gümrükte ödenecek olan KDV tutarından düşülmesi,

Royalti bedeliyle ilgisi olmayan ve 2 nolu KDV beyannamesiyle ödenen KDV'nin göz önünde

bulundurulmaması,

3- Royalti bedeline ilişkin KDV'nin hem gümrükte beyan edilmesi hem de 2 nolu KDV beyannamesi ile mükerrer olarak ödenmesi halinde, fazla ödenen vergi 2 nolu KDV beyannamesi ile ödenen vergiden kaynaklandığından gümrük idaresince iade yapılmaması, (bu durumda vergi dairesince yapılacak işlem KDV mevzuatında düzenlenmektedir),

Gerekiyor.

Netice olarak; şirketler bakımından önemli olan, royalti bedelinin gümrük kıymetine dahil edilip edilmemesidir. Royalti bedeli gümrük kıymetine dahil edilmez ise; KDV'nin yanı sıra Gümrük Vergisi ve ÖTV açısından da vergi farkını ortaya çıkaracak ve cezaları ile birlikte firmaların canı yanabilecektir.

Durumun farkında olanlar yarışta bir adım önde oluyor.