Sermaye piyasalarında şirket devir süreçlerinin hızlandırılması (1)

Özellikle son bir kaç yılda, payları Borsa İstanbul AŞ’de (BİAŞ) işlem gören bazı şirketlerin sahipliklerinin ve yönetimlerinin pay devirleri yapılması suretiyle değişmesi sonrasında; zorunlu çağrı süreçlerinde yaşanan gecikmeler, pay devirlerinin zamanında yapılamaması, çağrı bilgi formlarının onaylanamaması veya oldukça geç onaylanabilmesi, çağrı sürecinde şirket paylarının fiyatı ile ilgili olarak belirsizliklerin piyasanın ve küçük yatırımcıları olumsuz yönde etkilemesi, halka açıklık oranı yüksek olan (yüzde 50’den fazla) ve sermayesi hamiline yazılı paylardan oluşan şirketlerde gerçekleştirilen pay devirlerinde zorunlu çağrının olmaması ve yaşanan olumsuzlukların bir sonucu olarak BİAŞ tarafından şirketlerin Gözaltı Pazarı’na alınmaları vb. nedenlerle ortaya çıkan olumsuzluklar, sermaye piyasalarında güveni, şeff afl ığı ve hesap verilebilirliği de olumsuz yönde etkileyebilmektedir. Bu nedenle, olumsuzlukları ortadan kaldırabilecek düzenleme ve uygulamalara gidilmesine ihtiyaç bulunmaktadır. 
Şirketin çoğunluk/yönetim kontrolünü sağlayan payları ile birlikte şirket yönetiminin devri 

Pay devir sözleşmesi gereğince gerçekleştirilecek pay devirleri sözleşmenin yapıldığı tarihten itibaren en fazla 15 gün içerisinde tamamlanmalıdır. Pay devirleri için kamu kurumlarından (RK, EPDK gibi) izin alınması zorunlu ise, süre söz konusu iznin verildiği tarihten itibaren başlamalıdır. Ancak, izin başvurusunun sözleşmenin imzalandığı tarihten itibaren 7 işgünü içerisinde yapılacağına, Kurul tarafından ilave sürenin verilebileceğine, kamuya bilgilendirmede bulunulacağına ilişkin hükümler de getirilebilir. 
Sözleşmenin imzalanması ve yukarıdaki husus çerçevesinde pay devirlerinin gerçekleştirildiği tarihten itibaren Kurul’un “Pay Alım Teklifi Tebliği”nin (Tebliğ) 13. maddesine uygun olarak 6 işgünü içerisinde çağrı bilgi formunun onaylanması için Kurul’a başvuru yapılmalıdır. Sözleşmenin yapıldığının ve devir sürecinin başlatıldığının kamuya açıklandığı tarihten sonraki ilk işgününden geçerli olmak üzere çağrı sürecinin tamamlandığı tarihe kadar, devre konu paylar ile birlikte devre konu olmayan alıcı ile satıcının ve bu kişilerle birlikte hareket eden gerçek ve tüzel kişilerin paylarının BİAŞ’da işlem gören statüsünden çıkarılacağı hüküm altına alınabilir. 

Payların işlem gören statüsünden çıkarılması süresinin 6 ay veya 1 yıla kadar uzatılması, bu süre içerisinde ilgilinin talebi doğrultusunda bu sürenin kısaltılabilmesi ve/ veya payların işlem gören statüsüne tekrar alınması konularında yetki Kurul’a verilmelidir. Şirket, pay piyasası alım satım sisteminde (B) ve (C) gruplarında yer alıyor olması durumunda, brüt takas uygulanmıyor ise brüt takasa geçileceği, seans bazında yüzde 10 olarak uygulanan işlem görme marjının yüzde 5’e düşürüleceği yönünde düzenlemeye gidilebilir. Ayrıca, şirket piyasa değeri, devri yapılacak payların piyasa değeri, çağrıya konu payların piyasa değeri konularında belirlenecek büyüklüklerin altında olan şirketlerde (örneğin büyüklükler sırasıyla 100 milyon TL, 40 milyon TL, 30 milyon TL) gerçekleşen pay devri ve yönetim değişikliklerinde şirketin (B) veya (C) grubuna alınacağı, brüt takasa geçileceği ve işlem görme marjının yüzde 5’e düşürüleceği yönünde hüküm konulabilir. Bununla birlikte, şirketin yeni alıcısının ve/ veya şirketin başvuru yapması durumunda alınan bu tedbirlerin kısmen veya tamamen kaldırılması konusunda Kurul’a yetki verilmelidir. 

Çağrıya konu payların toplam değerinin en az yüzde 25 oranına (oranın daha yüksek belirlenmesi de mümkündür) tekabül edecek tutar ile ilgili olarak Merkezi Kayıt Kuruluşu AŞ’ne verilmek üzere nakit banka teminat mektubu vb. bir teminat alınmalıdır. Faaliyet konusu değişikliği gibi önemli değişikliklerin olması durumunda oran daha yüksek belirlenebilir. Bununla birlikte, başvuru yapılması şartıyla bu oranı düşürmeye veya tamamen bu hükümden muafiyet getirme konusunda Kurul’a yetki verilmelidir. 

Çağrı sürecinin akil kalması ve/ veya devralınan şirketin yeni sahiplerince çağrının yerine getiril(e) memesi ve/veya şirketin gerçekleşen pay devrinden sonra faaliyetlerinin ve şirket kendi tüzel kişiliğinin ortadan kalkabilecek bir sürecin başlaması durumunda, bu süreçte yatırımcıların zararlarının en azından bir kısmının karşılanması bir güven unsuru olabilecektir. 

Pay devirleri tamamlanmadan ve alıcı tarafından nakit teminat mektubu vb. teminat verilmeden veya teminat konusunda Kurul kararı alınmadan şirkette yönetim değişikliği yapılamamalıdır. Ayrıca, söz konusu yükümlülükler yerine getirilmeden şirket yönetiminin değiştirilmesi durumunda, yönetim değişikliğinin Tebliğ çerçevesinde payların iktisap edildiği bir durum olarak kabul edilerek 6 işgünü içerisinde çağrı bilgi formunun onaylanması için Kurul’a başvuru yükümlülüğünün doğacağı yönünde bir hüküm de konulabilir. Tebliğin 13. maddesi gereğince pay alım teklifi yükümlülüğü doğduktan 2 ay içinde çağrı süreci başlatılmalıdır. Ancak, yukarıda ifade edilen yükümlülüklerin yerine getirilmesi durumunda söz konusu süre 6 hafta veya 1 ay olarak kısaltılabilir. Ek süre verilmesi konusunda ise süre net olarak belirlenebilir ve en fazla iki kez 15 günlük süreler verilebileceği hükmü getirilebilir. 

Zorunlu çağrı sürecinde şirketin paylarının tekrar satılması durumunda; yeni alıcının çağrı sürecini tekrar baştan başlatamayacağı, yeni alıcının süreci kaldığı yerden devam ettirmeye zorunlu olduğu, önceki alıcı tarafından verilen nakit banka teminat mektubu vb. teminatın yerine sonraki alıcının teminat vermekle yükümlü olduğu, sürecinin gecikmesinden veya tamamlanamaması nedeniyle ortaya çıkacak yükümlüklerinden müteselsilen sorumlu olacakları yönünde düzenlemelere gidilebilir.