Yeni nesil ödeme kaydedici cihaz

Bu cihazla ilgili düzenlemeler oldukça uzun bir ismi olan “3100 Sayılı Katma Değer Vergisi Mükellefl erinin Ödeme Kaydedici Cihazları Kullanmaları Mecburiyeti Hakkında Kanun” hükümleri çerçevesinde yürütülmektedir. Kısaltılmış hali olan KDVMÖKCKMHK bile dikkat çekecek bir uzunluğa sahiptir. Prof. Dr. Salih Turhan Hoca “Vergi politikasının başarısını, vergi tahsili ilgili ‘hukuki, idari ve organizasyona ilişkin tüm tedbirleri kapsayan’ bir sanat’ olarak görür ve bu iş iyi ve doğru bir isimlendirme ile başlar” der. Teoride, vergi tekniğinin temeli sayılan bu görüş belli ki yasanın kabul edildiği 1984 tarihli darbe koşullarında pek önemsenmemiştir. Bununla birlikte beşeri varlığı çağrıştıran ”Yeni nesil” isminin bir cihaza verilmesi bugünkü küresel bilgi sarmalında pek şaşırtıcı olmadığı gibi çarpıcı ve ikna edici olmuştur. Ne var ki bu kanunun ismindeki tek sorun uzun olması değildir; ismi ile içeriği arasında da yaman bir çelişki vardır. Bir defa kanunun ismindeki “katma değer vergisi” fazla olmuştur. Nitekim, daha ilk maddesinde, sadece KDV için olmadığı; perakende satışlar için getirildiği yazılıdır. Vergicilik dilinde perakende satış tarifi “Satışı yapılan malları aynen veya işlendikten sonra satışını yapanlar dışındaki kimselere satan veya aynı kimselere hizmet veren” şeklinde teknik bir ifadeyle yapılır. Katma değer vergisi mükellefi olmasa ya da KDV’den istisna olan bir gelir veya kurumlar vergisi mükellefi de şayet perakende satış yapıyorsa bu cihazı kullanmak zorundadır. ÖKC ile ilgili düzenlemelerin bir süredir 3100 sayılı Kanun kapsamında değil, Vergi Usul Kanunu kapsamında yapılmaya başlanması da bu sebepledir. 

Yeni nesil ÖKC ile ilgili VUK kapsamında yayımlanan genel tebliğlerin (426, 427, 435, 437, 450, 451, 465, 466) dayanağı olarak, Maliye Bakanlığı’na verilen bir genel vekaletname niteliğindeki VUK’un mükerrer 257 inci maddesi gösterilmiştir. Tebliğlerde birçok teknik ayrıntıya yer verilse de konumuz itibariyle önemi bu cihazların “ EFT-POS özelliği” taşıyor olmasıdır. 426 sayılı VUK Genel Tebliği’nde, “Yeni nesil ÖKC’ler, temel olarak Basit/ Bilgisayar Bağlantılı ve EFT-POS özelliği olan cihazlar olmak üzere iki gruba ayrılmıştır”. EFT-POS özellikli olanlarda yazarkasa ve POS cihazı birleşiktir. Bu cihazlar, satış noktasında kredi kartı veya banka hesap kartı ile müşterinin hesabından satıcının hesabına para transferi yaparak hizmet verir. Basit/bilgisayar bağlantılı olanlar ise POS cihazına kablo ile bağlanıyor. Tebliğe göre, faaliyetlerini seyyar olarak yürütenler ile yol kenarı otopark hizmeti veren mükellefl er yeni neslin EFT-POS özelliği olanlarını kullanmak zorundadırlar. Bunlar çok önceden 1/10/2013 tarihi itibariyle zorunluluk kapsamına alınmışlardır. Akaryakıt pompalarına bağlanan ÖKC kullanmak zorunda olan mükellefl er yönünden yeni nesil zorunluluğuna başlangıç tarihleri Bakanlıkça ayrıca belirlenecektir. 3100 sayılı Kanun’un ilgili genel tebliğlerine göre ihtiyari olarak sinema giriş bileti veya yolcu taşıma bileti düzenleyen cihaz kullanan mükellefl erde mecburiyet 1/1/2016 tarihinden başlamıştır. Basit/Bilgisayar Bağlantılı cihaz kullanan mükellefl er için başlama tarihi ise 1.1.2016 olarak açıklanmıştır. Ancak 466 no.lu Tebliğ ile 2017 yılına da taşıyan kademeli bir geçiş öngörülmüştür. Basit/ Bilgisayar Bağlantılı cihazlardan, aynı veya şube şeklindeki işyerlerinde çok sayıda kullanan mükellefl er için yıllık satış ve gayri safi iş hasılatı tutarlarına bağlı olmaksızın kullanma mecburiyeti 1/1/2017 tarihinde başlayacaktır. Yeni neslin bir özelliği de 450 Sıra No.lu VUK Genel Tebliği ile açıklanmıştır. Bu cihazlarda “Z” raporu oluşturma zorunluluğu devam etmekle birlikte, söz konusu raporlar elektronik ortamda muhafaza edildiğinden bu cihazları kullanan mükellefl erin “Z” raporlarını ayrıca kâğıda basmak ve bu şekilde muhafaza etme zorunluluğu kaldırılmıştır. Yeni nesil, teknolojik açıdan gelişmiş olduğundan geliştirilen yazılımlar ile sorunsuz çalışabiliyorlar. Örneğin, bir bakkal sattığı ürünlerin yanında anlaşma yaparak kontör, uçak bileti vb. satabilir. Bir pizzacı, teslimattaki personelin nerede olduğunu cihaza atacağı yazılım ile takip edebilir. Ayrıca bu cihazlardaki bilgileri otomasyon ortamında muhasebe programları ile entegre hale getirerek satış işlemi ile birlikte muhasebe kayıtlarını yapmak mümkündür. Cihazların bakanlıkça belirlenen özelliklerini işlevsel kılmak için ayrıca herhangi bir yazılım programı almak gerekmemektedir. Yeni nesil vergi idaresine de önemli avantajlar sağlamaktadır. Bakanlık; Z raporlarını, buradaki satış kalem ve rakamlarını dilediği an kendi sisteminde görebilecektir. Bu sayede; cadde veya sokak bazında ya da sektör bazında hangi mükellefin ne kadar satış yaptığına bakıp analitik analizler yapabilecektir.