İhracatta ilk 1000’in payı azalıyor, TİM tabana yayılma trendinden memnun

YILDIZ DOĞRUER YEMİŞ / KONYA

Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) 2014’te en fazla ihracatı gerçekleştiren 1000 firmayı, Konya’da düzenlediği bir toplantıyla açıkladı. TİM, ihracatın tabana yayılma trendine dikkat çekmek amacıyla toplantı için Konya’yı seçti. TİM verilerine göre, ilk 1000 ihracatçının toplam ihracat içindeki payındaki azalış trendi 2014’te de devam etti ve 2013’teki yüzde 59.6’dan yüzde 58.7’ye indi. TİM Başkanı Mehmet Büyükekşi bu veriyi değerlendirirken, “Bu durum 2023 vizyonuna paralel bir şekilde ihracatın tabana yayılması sürecinin devam ettiğini gösteriyor. Bundan memnuniyet duyuyoruz” dedi. Büyükekşi şunları söyledi: 

"2002 yılından bu yana her yıl en çok ihracat yapan 1000 firma için yaptığımız araştırmamızın 13. yılındayız. 2014’te ihracatta pay sahibi olan 61 bin ihracatçı firma arasından ilk 1000 firma içine girerek gösterdikleri başarılı performanstan ötürü kutluyorum. Türkiye’nin 2013 yılında 151.8 milyar dolar olan toplam ihracatı,yüzde 3.8 artarak 2014 yılında toplam 157.6 milyar dolar olarak gerçekleşti. Bir önceki yıla kıyasla İlk 1000 firmanın ihracatı ise toplam ihracattaki artışa paralel yüzde 2.5 oranında artış göstererek 92.6 milyar dolara ulaştı. Türkiye’nin toplam ihracatının yüzde 49.4’unu ilk 500 firma yaptı. İkinci 500 ihracatın yüzde 9.4’ünü, geri kalan 60 binee yakın firma da toplamın yüzde 41.2’sini gerçekleştirdi. 2014 yılında ihracat gerçekleştiren firmaların yüzde 65.3’ü üretici ihracatçı, yüzde 15.6’sı grup dış ticaret firması, yüzde 3.7’si sektörel- sermaye dış ticaret şirketi ve yüzde 15.3’ü üretici olmayan ihracatçı firmalarımız oldu.” 

“İhracatın ilk 1000 içindeki ağırlığının Anadolu’da artmasını istediğimiz için bu toplantımızı Konya’da gerçekleştiriyoruz” diyen Büyükekşi, şöyle devam etti: 
“Konya’da ihracata dikkat çekmek istedik. İlk 1000 firma içerinde Konya’dan 4 firma bulunuyor. Makine ve unlu mamüllerinde Konya’nın potansiyeli var. Konya’da önemli bir sanayi altyapısı var ve ihracata dayalı bir büyüme politikası lazım. İhracatın tabana yayılmasını istiyoruz. Anadolu’daki bir çok ilde ihracatın ekonomik göstergedeki payı artmış olacak. İleri teknoloji Türkiye’nin vazgeçilmezi olmalı. Yüksek katma değer diğer önemli bileşenimiz. Ar-Ge, tasarım, marka ve inovasyondan oluşan katma değer unsurlarına yönelmeliyiz. Ar-Ge’ye ayrılan bütçenin artması gerekiyor. Pazarlama ve patent en önemli çıktılarımız olacak. Yurtdışında marka tescili çok önemli. Anadolu şehirlerinde ihracata dayalı büyüme gerçekleştirilmeli.” 

Güneydoğu üçüncülüğe çıktı 

İlk 1000 içinde Marmara’dan 591, Ege’den 137 firma bulunduğunu belirten Büyükekşi, “Güneydoğu’da 2013’teki rakamın 81’ken 2014’te 88 olması ve bölgenin sıralamada üçüncü sıraya gelmesi son derece sevindirici bir gelişme” dedi. Güneydoğu’yu 82 firmayla İç Anadolu, 63 firmayla da Akdeniz Bölgesi izledi. 

1000 firmanın 443’ünün İstanbul’dan ihracat yaptığını ve İstanbul’un firma sayısı bazında payı son 9 yıldır, her yıl bir kademe gerilediğini belirten Büyükekşi, “İhracat içinde farklı illerin ağırlığının artması, Türkiye ihracatı ve ekonomisi adına sağlıklı bir gelişmedir. İhracatın bölgesel ve sektörel düzeyde farklılaşması ve yaygınlaşması arzuladığımız bir olgu” dedi. 

Kârlılık yüzde 7.5-8’i geçmeli 

2013’e göre 2014’te kârlılıklarda yükselişin gözlendiğini belirten Büyükekşi, “İlk 500 içerisindeki firmaların ortalama kârlılığı 4.8 iken ikinci 500’de karlılık oranı 5.9 olarak gerçekleşti” dedi. Geçen yıl bu oranlar sırasıyla yüzde 4.25 ve yüzde 3.97 olarak belirlenmişti. Bu noktadan bakıldığında kârlılık oranları 2014’te, 2013’e göre oldukça artmış görünüyor. Bununla birlikte TİM Başkanı kârlılık oranlarının daha da yükselmesi gerektiğini vurguladı. 
Büyükekşi, “İhracatçının kâr etmesi gerekiyor. Kârlılık oranının 7.5- 8’leri geçmesi gerekiyor. 2023 hedeflerine ulaşmak için yüksek teknolojiye ihtiyaç var ve bu yeni yatırımlarla olacak” dedi. Büyükekşi, eylül ayından itibaren ihracatta artış beklediklerini de vurguladı. 

En büyük pay otomotivin 

İlk 1000 ihracatçı firmanın ihracatının sektörel dağılımında en büyük payı yüzde 21.8’le otomotiv endüstrisi aldı. İkinci sıradaki kimyevi maddeler ve mamulleri ürünlerinin oranı yüzde 11.8 oldu. Hazırgiyim ve konfeksiyon sektörü ise 11.6 pay ile üçüncü oldu. Çelik sektörü 11.4 paya sahip olurken, sektörel dağılımda ilk 1000 içinde en fazla firma ile yer alan sektörler ise171 firma ile hazırgiyim ve konfeksiyon, 98 firma ile kimyevi maddeler, 88 firma ile çelik ilk 3’te yer aldı. 

İlk 3 değişmedi 

TİM’in dün açıkladığı verilere göre ihracatın ilk üçü 2014’te de 2013’te olduğu gibi Tüpraş, Ford ve Oyak Renault şeklinde sıralandı. Ancak sıralama değişmemekle birlikte her üç firmanın da 2014’te elde ettiği ihracat gelirinin, 2013’e göre gerilediği dikkat çekti. 2013’te Tüpraş 4.1 milyar dolarlık, Ford 3.7 milyar dolarlık, Oyak Renault da 3.5 milyar dolarlık ihracat yapmıştı. 2014’te Tüpraş 3.7 milyar dolarlık, Ford 3.5 milyar dolarlık, Oyak Renault da 3 milyar dolarlık ihracat geliri elde etti.

Küçüklerin kârlılığı daha hızlı artıyor

İhracatta ilk 1000 firmanın kilogram başına ihracat değeri 2014 yılında 7 cent artışla 1.61 dolar düzeyinde gerçekleşti. İlk 1000 firmanın ihracatı, yüzde 2.5 artışla 92.6 milyar dolara yükseldi. TİM’in araştırmasına göre, ihracatta ilk 500 içindeki firmaların ortalama kârlılığı yüzde 4.84, ikinci 500’dekilerin oranı ise yüzde 5.92 olarak belirlendi. Ortalama kârlılık oranı 2013 yılında yüzde 3.97 ile yüzde son beş yılın en düşük seviyesine gerileyen ikinci 500’deki firmaların kârlılığındaki yüzde 50’ye yakın artış dikkat çekti.

Toplam istihdamda önemli artış yakalandı

İlk 1000 ihracatçı firma içerisinde yüzde yüz yerli sermayeli olan firma sayısının 717 olduğunu, 94 firmayı yüzde 100 yabancı sermayeli, 73 firmayı özelyabancı sermaye ortaklığı, 4 firmayı ise yüzde yüz kamu sermayelilerin oluşturduğunu belirten Büyükekşi, şöyle devam etti: “İlk 1000 ihracatçı firmamızın istihdama ilis¸kin istatistiklerine baktığımızda, toplam istihdamda önemli bir artıs¸ oranı yakalandığını görüyoruz. İlk 1000 ihracatçı firmanın, ilk 500’ü ile ikinci 500’ü arasında ihracat değeri bakımından önemli bir fark olduğunu daha önce belirtmiştik. Ortalama çalışan sayısında da aynı durum geçerli. İlk 500 firmanın ortalama çalışan sayısı 790 iken, ikinci 500 ihracatçı firmanın ortalama çalışan sayısı 410 olarak gerçekleşti. İhracat, Türkiye ekonomisinde istihdam için önemli bir unsur. İhracat arttıkça firmalar yeni eleman almaya başladılar. İhracat arttıkça da yeni istihdam sahaları yaratılmaya devam edecek. Her iki grupta da önemli ortalama istihdam artışı gözlemliyoruz.”