'Ürün güvenliği' testlerinde alınan laboratuvar ücretleri isyan ettiriyor

İBRAHİM EKİNCİ

İş çevreleri, ithalatta istenen laboratuvar test bedelleri ve uygulama farklılıkları konusunda çok dertli… “Bir ayakkabıda 12 ayrı test… 12 ayrı ödeme” deniliyor… “Ayakkabıdan bebek emziğinden istenen testler isteniyor” deniliyor. “Oran uygulamaları aynı değil” deniliyor. “Oyuncakta mesela 23 ayrı test var” deniliyor… En çok şikayet edilen ayakkabı ve tekstilde fitalat ve azo testleri… Birleşmiş Markalar Derneği (BMD) Başkanı Sinan Öncel anlattı.

Son zamanlarda bazı yabancı perakende zincirlerinin neden Türkiye’den ayrıldıklarını sormuştum… 4 madde saydı ama “Birisi yerli ve yabancı… Herkesi isyan ettiriyor” dedi. Sözünü ettiği konu gümrüklerdeki test bedelleri… Armağan Oyuncak’ın Kurucu Ortağı Muharrem Vural da arkadaşımız İmam Güneş’e verdiği röportajda anlatmış aynı derdi; “Bizde 23 farklı test uygulanıyor” demiş. Ayakkabı Dünyası Yönetim Kurulu Başkanvekili Fatih Akbacakoğlu ve Vepa Gorup Perakende Grup Başkanı Murat Usta ile de konuştum. Dert aynı! Ekonomi Bakanlığı’nın 4 Ekim 2012 tarihli tebliği var. Tebliğ, ürünlerin ithalatta insan sağlığı, can ve mal güvenliği, çevre ve tüketicinin korunması yönünden mevzuata uygunluk denetimini düzenliyor. Şirketlerin de buna bir itirazı yok. Maliyet, sayı ve uygulama biçimlerine eleştiri var…

"Gümrük vergisi gibi test bedeli olur mu?"

BMD Başkanı Sinan Öncel: Test bedelleri bazen malın satış değerinin yüzde 10’una ulaşıyor. Gümrük vergisi gibi… Gümrükten yönlendirilen laboratuvarlara gittiğinizde bedel üç katına çıkıyor. 20-25 laboratuvar var. Hepsi akredite. Yani hepsinin raporu geçerli. Ben de sanayici olarak, basiretli her işadamı gibi hepsinden fiyat alıyorum. Hatta yıllık indirimli paket anlaşmaları yapıyorum. Ama mal gümrüğe geldiğinde ‘ona değil, şu laboratuvara gideceksin, laboratuvarı biz belirleyeceğiz’ diyorlar. Ben 6 liraya anlaşmışım diyelim, gümrüğün belirlediği laboratuvar 18 lira alıyor. 3 katı! ‘Hemen ödemezsen raporunu da vermem’ diyor. Neden 3 katı? Geçen bir sanayici aradı, jant kapağı testi 6 bin lira! Laboratuvar diyor ki ‘ben devletin verdiği fiyat üzerinden yapıyorum. Devlet gönderirse en az 3 test olmalı. Ben götürsem 1 tane yaptırabiliyorum. Ben gidip 2 bin parça mal için fiyat alıyorum. Senelik paket anlaşma yapıyorum. Kabul edilmiyor. Konuyu ilgili bakanlarla paylaştık. Raporlarını verdik. Niye böyle? Cevabı yok! Benim anlaştığım laboratuvar da akredite. Verdiği rapor geçerli değil mi? Devlet niye laboratuvar söylüyor? ‘Malın içinde numuneyi ben alacağım.’ Al, tamam ama ben paket anlaşması yaptığım yere götüreyim. ‘Götürme, başka şeyler olabilir’ diyor. Peki bu laboratuvarı da akredite etmişsin. Bu çok maliyetli bir hal aldı. Bitmiş mal da değil, yarı mamul, aksesuar… Bosna’dan, kardeş ülkeden mal geliyor. Test bedeli bu malın yüzde 10’una çıkıyor. Bu hizmet değil, gümrük vergisi oldu! Gümrük almak mı istiyorsunuz? O zaman devlete yatıralım bari. En büyük dert ayakkabıda. Spor ayakkabıcılara sorun, gözyaşları sel olur. Öngörülmeyen bedeller çıkıyor, birilerinin insafına kalıyoruz.

"Ayakkabı için çocuk emziği testi isteniyor"

Ayakkabı Dünyası Yönetim Kurulu Başkanvekili Fatih Akbacakoğlu: Test elbette yapılmalı. Ürün güvenliği açısından önemli. Sorun ücretler… Ve bazı gereksiz testler. Ayakkabıya, çocuk emziğine uygulanan testler uygulanıyor. Dahası bir ayakkabıya 1 değil, iki değil, 10 test uygulanıyor. Böyle olunca maliyeti çok artıyor ve ürünün toplam maliyetini de etkileyecek boyuta ulaşıyor. Bazı gereksiz testleri kaldırsalar ücret yükü zaten azalacaktır.

Armağan Oyuncak Kurucu Ortağı Muharrem Vural: Bazen ürün yoldayken mevzuat değişikliği bile oluyor. Tarife dışı engel uygulamaları ile çok uğraşıyoruz. Türkiye’de 23 farklı test uygulanıyor ürünlerimize. Hem zaman hem para kaybımız var. Türkiye’ de testlerden geçmiş ürünler tekrar testlere uğruyor. Sipariş verildikten sonra 4 aylık süreçte ürün rafl arda yer alıyor.

"Laboratuvar 'bakanlık arkamda' havasında"

Vepa Group Perakende Başkanı Murat Usta: İthalatçıya biraz farklı gözle bakılıyor. Amaç yerli üretimi artırmak ama bunu yapmanın yolu ithalatta, gümrüklerde olmadık zorluklar değil. Yanlış, tehlikeli ürün girsin, test olmasın demiyoruz. Dünya uygulamaları nedir? AB nasıl uygulama yapıyor? Bizde de öyle olsun. Bir ülkeden ithalat yapacaksınız, o ülkenin ihracatçı firmasının konsolosluktan, ataşelikten belge alması zorunluluğu ile başlıyor… Antrepolarda 20-25 gün beklemeler oluyor. Testlerde de öyle. Oran toleransları aynı değil. Fitalat testlerinde, azo testlerinde aynı değil. Bakanlık akredite laboratuvar listesi açıklıyor. Ama bana sen çalışacağın laboratuvarı seçemezsin diyor. Neden? Ben biriyle anlaşma yapabilmeliyim. Durum böyle olunca laboratuvarların tavrı da değişik oluyor. Bakanlığı arkasına almış gibi davranıyorlar. Test ücretleri var. Bir ayakkabı için bir fiyat değil, 12 test isteniyor, bu 12 dokunuş diye, bir fiyat 12’ye katlanıyor. Artık ayakkabı sayısına göre düşünün… 1.200-1.500 TL ücret! Benim bir firma ile paket anlaşması yapma imkanım olsa maliyeti düşüreceğim. Buna izin verilmiyor.