Arabuluculuk

Av. Arb. Umut METİN - MTN Hukuk & Arabuluculuk Yönetici Ortak GBL Alliance Başkan Yrd.

Arabuluculuk, Türk hukukuna yalnızca 4 yıl önce girmiş olsa da, bugün takribem 300 bin uyuşmazlıkta sorunun çözümü için kullanılan yöntem haline gelmiştir. Bu rakam dikkate değer bir başarı göstermektedir. İş Hukuku alanında, arabuluculuğun 01.01.2018’den itibaren dava şartı haline gelmesi ardından yüzbinlerce uyuşmazlığın arabuluculular eliye anlaşma ile sonuçlandırılması arabuluculuğun toplumda ne denli önemli bir işlev gördüğünü gösterdi. Sorun yaşayanlar, arabulucu tarafından aynı masaya gelince sorunu çözmenin mümkün olduğunu fark ettiler. Empati yaptılar, kavgadan, davadan uzaklaştılar.

Bu durum iş mahkemelerine daha az sayıda davanın gitmesini sağladığı gibi, arabuluculuk sürecinde anlaşamayıp mahkemeye gidenler de iş yükü azalan hakimler nedeniyle daha kısa duruşma günü ve daha iyi bir adalet hizmetini yaşar hale geldiler. Bu haliyle arabulucular sadece aralarını buldukları, anlaştırdıkları kişilerin değil, anlaşamayanların dahi mutluluk sebebi haline geldi. Arabuluculuk ezber bozan, çözüm üretme yaklaşımı ile yargıdan çok farklı seçeneklerle karşımıza çıkıyor.

- Elektronik ortamda arabuluculuk mümkündür

Arabuluculukta kural olarak taraflar, arabulucu eşliğinde masa başında görüşürler. Görüşmelere taraflar bizzat yada varsa avukatları aracılığıyla katılabilir. Kırgınlık, küslük yaşayanlara, aynı ortamda bir sebeple olmak istemeyenlere arabuluculuk farklı alternatifler sunuyor. Bu alternatiflerden en dikkat çekeni, tarafların hiçbir şekilde yanyana gelmesini, aynı ortamda bulunmasını dahi zorunlu kılmayan elektronik ortamda arabuluculuk seçeneğidir.

- Sağlık sorunları dahi arabuluculuk için engel değildir

Taraflardan birinin karşı taraf ile fiziki bir ortamda birlikte bulunmak istememesi veya sağlık sorunu, uçak fobisi, yurtdışı çıkış yasağı, hakkında bir ülkede veya uluslararası şekilde arama kaydı olması gibi sebeplerin ortaya çıkması halinde elektronik ortamda arabuluculuk mümkündür. Ancak toplantı tarafların durumu ve irade serbestisinin arabulucu tarafından gözlemlenebilmesi için, elektronik ortam için kullanılabilecek sistemlerin görüntülü olması gerekir. Arabuluculukta iradilik vazgeçilmez olduğundan iradenin baskı-etki altında olmadığının arabulucu tarafından anlaşılması gerekir. Taraflardaki fiziki engeller, yatalak hali nedeniyle bir toplantı yerine gidemeyecek kişiler için de arabuluculuk zahmetsiz olarak uyuşmazlıkları çözmek için fırsatlar sunuyor.

- İstediğin ülkede görüş, arabuluculukta sınır yoktur

Arabuluculuk ülke ile sınırlı değildir. Arabuluculuğun sınırı yoktur. Türkiye dışında başka bir ülkede dahi arabuluculuk toplantısı gerçekleştirilebilir.

Örnek 1

Çinli firmaya borcu bulunan, Amerika’da yaşayan Türk iş adamı, Çinli firma ile arabuluculuk toplantısı yapmak isterse, ortak nokta olarak İngiltere-Londra’da Türk arabulucu tarafından düzenlenecek toplantıya katılabilir ve taraflar arasında arabuluculuk suretiyle anlaşma bu şekilde sağlanabilir.

Örnek 2

Almanya Berlin’de yaşayan 2 Türk vatandaşının İstanbul’da yaşadıkları bir alacak - verecek tartışması veya benzeri başka bir ihtilaf, taraflar Türkiye’ye hiç gelmeden arabulucunun hafta sonu veya bir akşam Almanya’ya gitmesi ve arabuluculuk toplantısının Berlin’de yapılması ile çözümlenebilir.

Örnek 3

Bir İngiliz vatandaşı ile geçmişte ortaklık kurmuş ve bu ortaklığa bağlı İstanbul-Türkiye’de sorunları süren Türk vatandaşı arabulucuya başvurursa, istenirse İngiltere’de veya Türkiye’de veya tarafların buluşabileceği herhangi bir başka ülkede arabuluculuk toplantısı yapılabilir.

- Arabuluculuk dağ evinde dahi mümkün

Arabuluculuk için adliyelere gitme şartı bulunmamaktadır. Arabulucu toplantıya uygun gördüğü her ortamda, arabuluculuk toplantısını gerçekleştirebilir. Toplantı yeni bir otelin toplantı odası, bir dağ evi, bir köy, bir mezra bile olabilir. Arabulucu arabuluculuk ilkelerini özellikle gizlilik, tarafsızlık, gibi ilkeleri zedelemeyecek saygın her ortamda toplantı organize edebilir.

- Ticari uyuşmazlıklarda arabuluculuk yasalaşıyor

Şirketlerin diğer şirketlerle, şirket hissedarlarının birbirleriyle, şirket yöneticilerinin kendi içlerinde yaşayabileceği vb. tüm hukuki sorunlarda arabuluculuk harika bir fırsattır. Arabuluculuk sayesinde sorun süratle geride kalırken, şirket itibari korunur, şirketin sırlarının başkalarınca öğrenilmesi engellenir. Arabuluculuğun gösterdiği başarı dikkate alınınca bir yakın zamanda kısım millet vekillerce TBMM Başkanlığı’na 13 Kasım 2018 günü ticari uyuşmazlıklarda arabuluculuğun, iş hukukunda uygulandığı şekilde dava şartı olması için yasa teklifi sunulmuştur. Teklifte arabuluculuğun ülkemizdeki başarısı, sağladığı faydaların altı özellikle çizilmiştir.
Ticari uyuşmazlıkarda arabuluculuğun uygulanması şirketlerin davalara değil işine odaklanmasına imkan verecektir. Bir diğer yandan Türkiye’de aile şirketlerinin, daha uzun ömürlü olması için de arabuluculuk faydalı bir işlev görecektir.

- Alacak tahsili sorunlarında arabuluculuk, borçlunun imza ettiği senetten çok daha güvenlidir

Alacak-borç ilişkilerinde imza edilen protokollere uyulmaması halinde mahkeme süreçleri yaşanması gerekir. Alacak tasfiyesine yönelik sözleşmeler veya sulh sözleşmeleri taraflar için yeterli hukuki güvenceyi bu nedenle sağlamaz. Bir alacak varsa arabulucu huzurunda, alacağın varlığı ve ödeme şekilleri alacaklı ve borçlu tarafından anlaşılarak belirlenirse tam hukuki güvence oluşur. Borçlu ödeyeceği rakamı ve vadeyi bilir, fazladan bir ödeme talebi ile karşılaşmaz. Alacaklı alacağını tahsil için ilam niteliğinde belgeye kavuşmuş olur. Bu nedenle alacak – borç ilişkisinde, arabuluculuk yeni bir çözümdür. Arabuluculuk anlaşması, mahkeme kararı niteliğinde olduğundan, kıyaslanırsa borçlunun imza ederek vereceği senetten de güvenlidir.